Łukasz Niewisiewicz

Ten artykuł jest w trakcie opracowywania. Prosimy nie edytować strony do czasu zniknięcia tej wiadomości. Nazwa użytkownika, który dodał tę wiadomość, jest wyświetlona na stronie historii.

Łukasz Niewisiewicz
Łukasz Niewisiewicz
Data urodzenia	27 grudnia1905
Miejsce urodzenia	Łuck
Data śmierci	26 maja 1984
Miejsce śmierci	Szczecin
Miejsce spoczynku	Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 44-2-30)
Lokalizacja grobu	zobacz na mapie
Narodowość	polska

Łukasz Niewisiewicz (1905-1984) – artysta malarz, pionier szczecińskiej plastyki.

Życiorys

Łukasz Niewisiewicz urodził się 27 grudnia 1905 roku w Łucku na Wołyniu. W 1938 roku ukończył studia na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Podczas studiów nawiązał kontakt z Zygmuntem Waliszewskim i Józefem Czapskim, głównymi przedstawicielami kapizmu. W czasie II wojny światowej walczył w szeregach 4 DP I Armii Wojska Polskiego w stopniu porucznika. W czerwcu 1945 roku osiedlił się w Szczecinie. W tym samym roku wziął udział w pierwszej wystawie artystów, którzy postanowili związać swoje losy z miastem nad Odrą. W początkowym okresie stworzył wiele studiów pejzażowych z motywem topoli. Przywiązywał dużą wagę zarówno do koloru jak i formy. Portrety Trzy Marie, Portret Białej Damy oraz Macierzyństwo, nawiązujące do idei postkubistycznych, eksponowane na wystawach sztuki, przyniosły mu dużą sławę. W roku 1946 był współorganizatorem Klubu Plastyków w siedzibie ZPAP przy Al. Wojska Polskiego 46. W styczniu 1947 rozpoczął pracę jako nauczyciel rysunku i malarstwa w Szkole Sztuk Plastycznych, którą współtworzył wraz z Marianem Tomaszewskim i Zygmuntem Kononowiczem. Z młodzieżą często odwiedzał stocznie i port. Latem jeździł ze szkicownikiem nad Bałtyk. Tematem swoich obrazów uczynił statki, stoczniowców, marynarzy, rybaków, a także sztormowe fale i urwiska wyspy Wolin. Brał udział w zbiorowych wystawach w Szczecinie, Radomiu, Warszawie i Wrocławiu. W 1947 roku przystąpił do powstałego w Warszawie Klubu Młodej Inteligencji i Artystów. Zainspirowany bizantyńskimi ikonami oraz malarstwem mistrza El Greco, namalował cykl portretów na których znalazły się osoby z bliskiego mu otoczenia. W 1949 roku, po ogłoszeniu przez władze programu sztuki socrealistycznej, wraz z Marianem Tomaszewskim i Kazimierzem Podsadeckim opuścił Szczecin. W latach 1949-1951 mieszkał w Warszawie.

Po powrocie do Szczecina z wielkim zapałem podjął się opracowania anatomii dla malarzy. Przez wiele miesięcy prowadził dociekliwe obserwacje w Akademii Medycznej, studiował literaturę o sztuce renesansu i baroku. Praca nie znalazła wydawcy ze względu na opinię anatomów, którzy uznali tekst za nie spełniający kryteriów naukowych. 8 kwietnia 1952 roku zawarł związek małżeński z Aldoną Teresą Sośniak. 22 października tego samego roku urodziła mu się córka Łucja Urszula. W 1957 roku otrzymał stypendium Ministerstwa Kultury i Sztuki do Włoch, które z przyczyn niezależnych od malarza nie zostało zrealizowane. Latem 1959 roku na ponad pół roku wyjechał do Paryża. Owocem zainteresowania paryską ulicą była wystawa „Szkice paryskie”, która odbiła się szerokim echem w Szczecinie i w kraju. W 1961 roku, w specjalnym wydaniu miesięcznika „Szczecin” zamieszczono artykuł jego autorstwa pt. "Temat morski w plastyce". Jako członek Towarzystwa Wiedzy Powszechnej wygłosił na terenie miasta i województwa kilkadziesiąt prelekcji o sztuce.

W 1962 roku popłynął do Afryki Zachodniej na statku „Kruszwica”. Trzymiesięczny rejs okazał się podróżą życia. Powrócił zauroczony Czarnym Lądem, z gotowymi obrazami i wieloma szkicami przyszłych dzieł. Do najbardziej interesujących należą rysunki poświęcone dynamice ruchu postaci kobiet. Wydarzeniem roku stała się jego porejsowa wystawa w Bramie Królewskiej w Szczecinie. Symbolika i magia afrykańskiego lądu znalazła odzwierciedlenie m.in. w kompozycjach „Wódz plemienia”, „Rynek w Warii” oraz pracach przedstawiających zatłoczone bazary, ukryte w dżungli wioski, murzyńskie chaty, dziewczęta i matrony, dzikie zwierzęta. Wraz z Wieńczysławem Mazusiem,Guidem Reckiem i Henrykiem Naruszewiczem był członkiem grupy poetycko-plastycznej "Metafora", która w roku 1965 zainicjowała Prezentacje Malarstwa Krajów Socjalistycznych. W 1968 roku aktywnie uczestniczył w pracach nad przystosowaniem Bramy Królewskiej w Szczecinie na siedzibę Koła Marynistów. Brał udział w plenerach malarskich w Świnoujściu i Kazimierzu nad Wisłą. W 1973 roku uczestniczył w wystawie „Kopernik-Kosmos” w Toruniu prezentując scalone, sugestywne formy zawieszone w przestrzeni. W tym samym roku wystawiał je również w Szczecinie. Czynił starania aby swoje mieszkanie przekształcić w galerię. Postępująca choroba spowodowała spadek sił twórczych oraz potrzebę samotności. Pod koniec życia powrócił do tematyki afrykańskiej. Pracował nad kompozycją „Kres wędrówki” przedstawiającego spotkanie człowieka o ptasiej głowie z trzema kobietami. W początkach lat osiemdziesiątych ponownie starał się o wydanie „Anatomii”. Nowe prace inspirowane Czarnym Lądem zamierzał zaprezentować na indywidualnej wystawie pt. „Europa i Afryka” w warszawskiej „Zachęcie”. Choroba uniemożliwiła mu przygotowanie wystawy oraz dokończenie wielu prac.

Niewisiewicz był członkiem m.in.: Związku Artystów Plastyków (od 1950 roku), AIAP-IAA (Miedzynarodowe Stowarzyszenie Sztuk Palstycznych), Stowarzyszenia Naukowców i Modernistów, Towarzystwa Wiedzy Powszechnej (od 1960 roku), Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Afrykańskiej (od 1963 roku), Klubu Marynistów przy Szczecińskim Towarzystwie Kultury. Dzieła artysty znajdują się m. in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie, Książnicy Pomorskiej im. St. Staszica w Szczecinie, Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie oraz w zbiorach prywatnych.

Zmarł 26 maja 1984 w Szczecinie. Pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (kw. 44-2-30).

Twórczość

Niewisiewicz był artystą o szerokich horyzontach malarskich. Z łatwością poruszał się zarówno w sztuce przedstawiającej jak i abstrakcyjnej. Urok twórczości Jacka Malczewskiego, któremu uległ podczas studiów w Akademii, wygasł pod wpływem Mariana Tomaszewskiego, z którym połączyła go m.in. skłonność do postkubistycznej deformacji oraz opartej na nieregularnych rytmach brył i linii abstrakcji. Spojrzenie na sztukę, dobry smak i gruntowną znajomość warsztatu przyniosły artyście studia pod kierunkiem Sichulskiego, Pautscha, Weissa i Hoplińskiego. W początkowym okresie tworzy spokojne w tonacji pejzaże. Fakturę obrazu różnicuje sposobem położenia plamy barwnej. Następnie tworzy portrety, gdzie indywidualność modela podkreśla zarówno formą jak i barwą. Pozostaje pod wpływem bizantyńskich ikon oraz żywiołowego w swej ekspresji malarstwa mistrza El Greco. Odchodzi od programowej płaszczyznowości kompozycji na rzecz zróżnicowania bryły. W jego twórczości można odnaleźć analogie z koncepcjami artystycznymi polskich formistów, zwłaszcza z portretami pędzla Leona Chwistka. W pośpiesznie realizowanych „Szkicach paryskich” nawiązuje do malarstwa francuskiego lat dwudziestych XX wieku. Z pobytu w Paryżu zrodziły się prace o tendencjach kubizujących o dużej ekspresji treści tematycznej. Indywidualną, głęboko przemyślaną formę stanowią rysunki i wielkoformatowe prace figuratywne, zainspirowane rejsem do Afryki Zachodniej, jej egzotyką, magią i symboliką.

Łukasz Niewisiewicz podczas pracy

Błękitna kompozycja

Impresje portowe

Kompozycja błękitna I

Kompozycja błękitna II

Kompozycja czerwona

Wódz plemienia

Ludzie z buszu

Vision

Łukasz Niewisiewicz na tle zaprojektowanego przez siebie wnętrza

Obrazy (wybór)

• Aqua di Mare, olej, płótno, 81x65 cm, 1960
• Błękitna kompozycja, technika mieszana, 85x105 cm
• Brzeg Atlantyku-Senegal, tempera
• Cisza przed burzą, tempera, płótno, 81x60 cm, 1960
• Chmury nad Las Palmas, tempera
• Czarni chłopcy na rzece, olej, 100x80 cm
• Czarni rybacy w Senegalu, tempera
• Dama z czerwonym szalem, olej, płótno, 110x79 cm, 1949
• Dyskusja racjonalistów, olej, 130x105 cm
• Dziewczyna z Port Harcourt, węgiel
• Dziewczyna z Warri – Nigeria, węgiel
• Flisacy z Abidjanu, węgiel
• Formy symboliczne, olej, płótno, 100x73 cm
• Gdy Szczecin śpi, olej, tempera, 81x65 cm, 1960
• Gorący bridge, olej, 81x60 cm
• Gorący Rober, olej, płótno, 80x60 cm, 1960
• Gwiazdy na morzu, olej, płótno, 130x97 cm, 1960
• Impresje portowe, olej, płótno, 100x80 cm
• Kawiarnia Sellect w Paryżu
• Kobieta w fotelu
• Kobiety z Senegalu, , tempera, 140x85 cm
• Kompozycja, technika mieszana, papier, 40,5x28 cm, 1965
• Kompozycja błękitna I, akryl. 146x97 cm
• Kompozycja błękitna II, akryl, 121x100 cm
• Kompozycja czerwona, 142x85 cm
• Kwiaty Senegalu, tempera, 145x 90 cm,
• Ludzie z buszu, tempera, 116x89 cm
• Łodzie na Nigrze, tempera, 125 x110 cm
• Łodzie rybackie w Dakarze – Senegal, tempera
• Macierzyństwo, 1947
• Madonna, tempera, papier, 28,5x20 cm
• Modlący się mahometanin, tusz
• Mrówki Afryki, olej, płótno, 100x80 cm
• M/S Kruszwica w Dakarze – Senegal, tempera
• Na cumie, olej, tempera, płótno, 81x65 cm, 1960
• Na targu w Warri, tempera, 130x120 cm
• Nad brzegiem Nigru – Warri-Nigeria, tempera
• Napięcie psychiczne, olej, płótno, 60x50 cm
• Napięcie psychiczne II, olej, płótno, 60x50 cm
• Naprawa sieci – Senegal, tempera
• Nigeryjczyk z Lagos – Nigeria, węgiel
• Noc, olej, płótno, 80x60 cm, 1960
• Panorama Las Palmas – Wyspy Kanaryjskie, akwarela
• Plaża w Dakarze, tempera
• Po srebrne runo, olej, tempera, płótno, 100x81 cm, 1961
• Pod palmami, technika mieszana, 110x80 cm
• Port (Algieria), tempera, 50 x70 cm
• Port w Szczecinie, olej, 65x40 cm
• Portowe impresje, olej, płótno, 100x80 cm
• Portret Białej Pani, olej, płótno, 72x53 cm, 1947
• Portret kobiety, 1948, olej
• Portret malarza Guido Recka, olej,płótno, 110x79 cm, 1948
• Portret pieśniarki
• Portret żony
• Powrót z targu w Nigerii, olej, 130x96 cm
• Pracownik portowy, węgiel
• Przekupnie z Abidjanu, tempera, 140x85
• Rafy na lądzie, olej, płótno, 146x89 cm, 1960
• Robotnik portowy – Warri – Nigeria, węgiel
• Sieci rybackie, tempera
• Słońce w Las Palmas – Wyspy Kanaryjskie, akwarela
• S.O.S, olej, płótno, 110x80 cm, 1961
• Statek „Sołdek”, olej, płótno, 82x65 cm, 1961
• Statki w Port Harcourt, tempera
• Strojnisie z Dakaru – Senegal, tusz
• Światła w Las Palmas, olej, 100x80 cm
• Świt, olej, płótno, 70x80 cm, 1960
• Ta najwierniejsza, olej, płótno, 61x50 cm, 1960
• Taniec ludowy w Nigerii –Warri, tusz
• Taniec w „Lido”, tempera, 135x122 cm
• Tańczące Afrykanki, tempera, 132x115 cm
• Tętno portu, olej, tempera, płótno, 130x97 cm, 1961
• Trzy Marie, 1947
• Trzy palmy, tempera, 135x115 cm
• Ujście Nigru, tempera
• „Vision”, tempera, 140x85 cm
• W arabskiej dzielnicy Casablanki, ołówek
• W naturalnym stroju, węgiel
• W porannej mgle, tempera, płótno, 81x65 cm, 1960
• W porcie, olej, 140 x 89 cm, 1961
• W porcie Apappa, tempera
• W porcie Casablanca – Maroko, akwarela
• Wejście do meczetu w Casablance, ołówek
• Wieś murzyńska o zmierzchu, olej, 130x95 cm
• Wieś murzyńska w Nigerii, tempera, 140x85 cm
• Wieś nad Nigrem, tempera, 110x80 cm
• Wieś nigeryjska, tusz
• Widmokręt, olej, płótno, 80x65 cm, 1960
• Wódz plemienia, tempera, 116x89 cm
• Wrażenia z buszu
• Zachód słońca nad morzem, olej, płótno 100x73 cm
• Zachód w porcie, tempera
• Zjawa „widmo”, tempera, 75x60 cm
• Zwykły dzień w Apappa, technika mieszana

Rysunki (wybór)

• Łodzie rybackie – Na połów, papier, tusz, 41x33 cm, 1960
• Spacerkiem w porcie szczecińskim, papier, tempera, kolor, 60x40 cm, 1960
• Szczecińskie nabrzeże portowe, papier, tempera wielobarwna, 60x40 cm, 1960
• Światła portowe, papier, tempera wielobarwna, 44x28 cm, 1960
• W porcie, papier, tempera wielobarwna, 44x28 cm, 1960

Wystawy zbiorowe krajowe (wybór)

• 1944 - Wystawa „Polonia” (Lublin)
• 1945 - Wystawa w Centralnym Domu Wojska Polskiego (Lublin)
• 1945 - I Wystawa ZPAP (Szczecin )
• 1946 - II Wystawa ZPAP (Szczecin)
• 1947 – Wystawa w Klubie Młodych Artystów i Naukowców (Warszawa)
• 1947 – Wystawa współczesnego polskiego malarstwa awangardowego w IPS-ie (Warszawa)
• 1948 – IV Ogólnopolska Wystawa Plastyki (Radom)
• 1948 – Wystawa Plastyki Ziem Nadodrzańskich (Wrocław)
• 1948 – Wystawa SALON 1948 (Szczecin)
• 1949 – Wystawa Człowiek i praca (Szczecin)
• 1949 Wystawa marynistyczna ZPAP Szczecin (Bielsk-Biała)
• 1953 – Wystawa Malarstwa, Rzeźby, Grafiki (Szczecin)
• 1964 – Wystawa Okręgowa ZPAP (Szczecin)
• 1964 - Wystawa Okręgowa Związku Polskich Artystów Plastyków (Szczecin)
• 1964 – II Festiwal Malarstwa Polskiego
• 1965 – I Prezentacja Malarzy i Poetów krajów socjalistycznych, (Szczecin)
• 1968 – IV Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego (Szczecin)
• 1968 – Wystawa z okazji V Zjazdu PZPR (Szczecin)
• 1972 – Wystawa z okazji XXX- lecia LWP (Lublin)
• 1972 – Wystawa poplenerowa z pleneru w Kazimierzu Dolnym (Lublin)
• 1973 - Wystawa malarstwa w BWA (Szczecin)
• 1973 Wystawa Kopernik-Kosmos (Toruń)
• 1975 – Wystawa Plastycy Szczecińscy na VII Zjazd PZPR (Szczecin)
• 1975 – Wystawa Współczesność. 30- Lecie Plastyki Szczecińskiej (Szczecin)
• 1980 – Wystawa Plastyka Szczecińska 1945-1980 (Szczecin)
• 1985 - Wystawa „Plastyka Ziem Zachodnich i Północnych w 40-lecie powrotu do Macierzy” (Olsztyn)
• 1993 – Wystawa Szczecińska Sztuka Współczesna 1945-1993 (Szczecin)
• 1995 – Wystawa Z Galerii Wspomnień (Szczecin)
• 2005 - Wystawa Z Galerii Wspomnień (Szczecin)
• XI 2011-I 2012 – Obecność. Wystawa ZPAP Okręgu Szczecińskiego 1945-2011 w ramach obchodów 100-lecia ZPAP (Szczecin)
• 2013 – Wystawa A może morze? (Szczecin)

Wystawy indywidualne krajowe (wybór)

• 1960 – Wystawa "Szkice paryskie" (Szczecin, Słupsk)
• 1961 – Wystawa "Malarstwo marynistyczne" (Szczecin)
• 1963 – Wystawa "Z paletą po Zachodniej Afryce" (Szczecin)
• 1969 – Wystawa "Malarstwo Łukasza Niewisiewicza"
• 1974 – Wystawa Malarstwo Łukasza Niewisiewicza" (Szczecin)
• 1985 – Wystawa retrospektywna (Szczecin)

Wystawy zagraniczne (wybór)

• 1959 – Wystawa zbiorowa zorganizowana przez Francuskie Towarzystwo Popierania Granicy na Odrze i Nysie (Paryż)
• 1969 – Wystawa w salonach stowarzyszenia „ Arts et Lettres de Bel Fontaine” (Juvicy, Francja)
• 1970 – Wystawa Szczecińska plastyka i architektura (Rostock)
• 1970 – Wystawa w Rydze
• 1971 – Wystawa malarstwa (Praga)
• 1973 – Wystawa malarstwa (Dijon, Paryż)

Nagrody

• Nagroda Centralnego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego (1945)
• Nagroda Wojewody Szczecińskiego i Prezydenta Miasta (1945)
• Wyróżnienie honorowe w konkursie „Konika Morskiego” zorganizowanym przez Szczecińskie Towarzystwo Kultury (1972)
• Nagroda Wojewody Szczecińskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury i sztuki (1978)

Odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (1970)
• Złota Odznaka „Zasłużony Pracownik Morza” (1970)
• Zasłużony Działacz Kultury (1974)

Wspomnienie o Łukaszu Niewisiewiczu

Zawsze miał własne zdanie, oryginalne spostrzeżenia. Chodził swoimi ścieżkami. To był taki dystyngowany pan z klasą, spacerujący z pieskiem collie. (Ryszard Kiełtyka , Gazeta Wyborcza. Szczecin, 2011, nr 172.)

Należał do artystów, których pierwotny zamysł odbywa drogę długotrwałych przekształceń, wypracowania formy, zanim w ostatecznym kształcie, łącznie z przemyślanym, wyborem gamy barwnej, ucieleśniony zostanie w dziele. (Jadwiga Najdowa, Ku słońcu 125. Księga z miasta umarłych).

Źródła

Bibliografia

• Archiwum Łukasza Niewisiewicza , (Książnica Pomorska, Rkps., Inw. Akc. 800, 804, 808)
• Archiwum Józefa Bursewicza, (Książnica Pomorska, Rkps. 646)
• Kamińska Elżbieta. Łukasz Niewisiewicz W: Encyklopedia Szczecina. T. 1. Pod red. Tadeusza Białeckiego. Szczecin : Uniwersytet Szczeciński, 1999. ISBN 83-72410-89-5.
• Łukasz Niewisiewicz. Z paletą po Zachodniej Afryce. Katalog. Zamek Książąt Pomorskich, 18 maj-3 czerwiec 1963. Red. Władysław Daniszewski. Szczecin, 1963.
• Łukasz Niewisiewicz- Lunié. Malarstwo. Szczecin: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego, ZPAP, BWA, 1975.
• Mąka Henryk.: Łukasz Niewisiewicz. „Obserwator Morski” 2013, nr 2, s. 41.
• Najdowa Jadwiga.: Łukasz Niewisiewicz 1905-1984. Zgiełk sztuki i samotność. W: Ku Słońcu 125. Księga z miasta umarłych. Praca zbiorowa pod red. Mariusza Czarnieckiego. Szczecin: Wydawnictwo Glob, 1987. ISBN 83-7007-135X.
• Najdowa Jadwiga. Szczecińska plastyka w latach 1945-1960. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1962.
• Najdowa Jadwiga, Kozłowska Lidia. Szczecińska sztuka współczesna 1945-1993. Szczecin: Muzeum Narodowe, 1993.
• Obecność. Almanach 1911-2011. Okręg Szczeciński 1945-2011. Red. Ryszard Kiełtyka. Szczecin: PPH Zapol Dmochowski, Sobczyk, [2011]. ISBN 978-837518-359-7.
• Plastyka szczecińska w latach 1945-1975. Szczecin: Ministerstwo Kultury i Sztuki. Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego, Związek Polskich Artystów Plastyków, 1976.
• Podgajna Ewa: Zapomniany grób Łukasza Niewisiewicza. Na ratunek Kwaterze Zasłużonych. „Gazeta Wyborcza” 2011, nr 172, dodatek „Szczecin”, s. 2.

Autor opracowania: Urszula Wenta