Cechy rzemieślnicze w Szczecinie
Cechy Szczecina (rzemiosło) – korporacje zawodowe, bractwa i stowarzyszenia o charakterze społeczno - gospodarczym, zrzeszające rzemieślników jednego lub kilku pokrewnych zawodów, mające na celu:
- utrzymywanie dominującej pozycji osób uprawnionych do samodzielnego wykonywania rzemiosła (mistrzów rzemiosła) na rynku,
- reprezentowanie interesów członków wobec organów władz i administracji oraz sądów,
- wzajemną pomoc i utrwalanie więzi środowiskowych oraz kształtowanie postaw zgodnych z uznanymi zasadami etyki i godności,
- utrzymywanie wysokiego poziomu usług i wytwórczości oraz podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
- prowadzenie na rzecz członków działalności społeczno-organizacyjnej, oświatowej i gospodarczej,
- polubowne rozstrzyganie sporów zaistniałych pomiędzy członkami cechu.
Historia
Istniejące od średniowiecza cechy były charakterystyczne dla struktury klasowej mieszczaństwa. W Szczecinie pojawiły się w połowie XIIIw., wkrótce po nadaniu praw miejskich (1243), gdy miasto uzyskało prawo tworzenia organizacji cechowych. Występowały przede wszystkim w obronie interesów prawnych i gospodarczych swoich członków, a także organizowały ich życie religijne, kulturalne i towarzyskie oraz przygotowywały do zadań związanych z obroną miasta. Pierwsi swoje cechy założyli:
- rzeźnicy,
- piekarze,
- szewcy,
- tkacze.
W początkach XIVw. w księgach miejskich wymieniono już 24 zawody „cechowe”[1]. Organizacje cechowe i ich kierownictwa były istotnym elementem samorządu miejskiego Szczecina.
Organizacje cechowe dzieliły swoich członków na 3 kategorie:
- mistrzów,
- czeladników,
- uczniów (terminatorów).
Członkami cechów mogli być niemal wyłącznie ludzie wolni i zarazem obywatele miasta. W działalności gospodarczej członkowie cechów skupiali się na utrzymywaniu swoich uprzywilejowanych pozycji, dążąc do ograniczenia liczby mistrzów i czeladników oraz możliwości dziedziczenia praw zawodowych. Monopolizowali i ograniczali produkcję w celu utrzymywania wysokich cen. W tym celu zwalczali konkurencyjną produkcję rzemieślników wiejskich oraz tzw. partaczy, zwanych też „wolnymi mistrzami”[2]. Takie postępowanie ograniczonych grup mistrzów cechowych prowadziło do ograniczania produkcji i pogłębienia kryzysu gospodarczego, który trapił Szczecin od połowy XVIw.
Po przejęciu miasta przez Prusy (1713 – 1720) nowe władze uznały, że istniejące stosunki produkcyjne i monopole mistrzów cechowych ograniczają produktywność miasta. W latach 1738 – 1744 wprowadzono nowe statuty cechowe, otwierając je dla nowych członków i nie ograniczając liczby majstrów w mieście. Ograniczono także liczbę świąt cechowych i wysokość opłat egzaminacyjnych.
Od połowy XIXw. konkurencja manufaktur i fabryk oraz dalsza liberalizacja sfery produkcyjnej ograniczyły przywileje korporacji zawodowych, co spowodowało także zmierzch tradycji kulturalno-religijnych cechów. Same cechy rzemieślnicze przekształciły się w znane nam dzisiaj korporacje drobnych wytwórców i usługodawców.
W okresie PRL cechy były przymusowym zrzeszeniem społeczno - zawodowym samodzielnych rzemieślników (nie obejmowały spółdzielni) i podstawową jednostką samorządu rzemiosła. Prowadziły działalność socjalną, szkoleniową oraz organizowały zaopatrzenie i zbyt. Cechy były nadzorowane przez Izbę Rzemieślniczą. W powojennym szczecinie funkcjonowały m.in. następujące cechy:
- rzemiosł budowlanych i drzewnych,
- rzemiosł różnych (w tym fryzjerów i perukarzy),
- rzemiosł metalowych i elektrycznych (w tym instalatorzy, blacharze, elektronicy, budujący i naprawiający maszyny, mechanicy, budowlani),
- rzemiosł odzieżowych, skórzanych i włókienniczych.
Współcześnie
We współczesnym Szczecinie (2013) siedziby cechów zlokalizowane są w budynku przy ul. Wojska Polskiego 78. Obecnie funkcjonują[3]:
- Cech Rzemiosł Budowlanych i Drzewnych oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości,
- Cech Rzemiosł Metalowych i Elektrycznych,
- Cech Rzemiosł Różnych Zrzeszenie,
- Cech Rzemiosł Spożywczych,
- Cech Rzemiosł Włókienniczych, Odzieżowych i Skórzanych,
- Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców w Szczecinie[4].
Przypisy
- ↑ Cechy. W: Encyklopedia Szczecina. T.1. Red. Tadeusz Białecki. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2000. ISBN 83-87341-45-2. s. 145-146.
- ↑ Dzieje Szczecina - Wiek X-1805. T.2. Red. Gerard Labuda. Warszawa – Poznań, PWN, 1983. ISBN83-01-04344-X. s. 286.
- ↑ Cechy rzemiosł. W: Informator Miejski – Szczecin. Źródło informacji biznesowej. [online]. [Przeglądany 29 września 2013]. Dostępny w: http://www.9477.pl/cechy_rzemiosl_szczecin.php.
- ↑ Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców w Szczecinie. W: Izba Rzemieślnicza Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Szczecinie. [online]. [Przeglądany 29 września 2013]. Dostępny w: http://www.irszczecin.pl/cech_rzemieslnikow_i_przedsiebiorcow_w_szczecinie.html.
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina. T.1. Red. Tadeusz Białecki. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2000. ISBN 83-87341-45-2. s. 145 – 146, 380.
- Encyklopedia Szczecina. T.2. Red. Tadeusz Białecki. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2000. ISBN 83-7241-089-5. s. 291 - 294.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Izba Rzemieślnicza Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Szczecinie. Historia Izby. [online]. [Przeglądany 29 września 2013]. Dostępny w: http://www.irszczecin.pl/historia_Izby.html.
- O ZRP. W: Związek Rzemiosła Polskiego (ZRP). [online]. [Przeglądany 29 września 2013]. Dostępny w: http://www.zrp.pl/Onas/OZRP/tabid/249/language/pl-PL/Default.aspx.
