Cmentarz żydowski (Goleniów)

Cmentarz żydowski w Goleniowie

Cmentarz w Goleniowie został założony na wzniesieniu w pobliżu Stettiner Chaussee (obecnie ulica Szczecińska) około 1815 roku. W tym czasie gmina żydowska w tym mieście liczyła zaledwie 24 osoby, w 1840 osiągnęła największą liczebność – 165 osób, ale już w 1871 roku miała 143 członków, a w 1925 tylko 66. Niewiele jednak wiemy o goleniowskim kirkucie. Prawdopodobnie spotkał go taki sam los jak goleniowską synagogę, która została zniszczona i spalona podczas Nocy Kryształowej (9/10 listopada 1938). Po II wojnie światowej teren cmentarza został przekształcony w park. Przestrzeń pierwotnie zajmowaną przez kirkut można rozpoznać tylko po regularnie nasadzonych lipach tworzących prostokątny plac. W 1995 roku w centrum parku umieszczono pamiątkowy obelisk z tablicami głoszącymi w pięciu językach, w tym także w hebrajskim: „Pamięci wszystkich, którzy na zawsze spoczęli w Ziemi Goleniowskiej”. Autorem obelisku jest szczeciński rzeźbiarz, prof. Ryszard Wilk.

Bibliografia

Karta ewidencyjna cmentarza. Szczecin 1984. Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Szczecinie.
Alicke Klaus-Dieter. Lexikon der jüdischen Gemeinden im deutschen Sprachraum. T. 1. München 2008.
Barran Fritz. Städte-Atlas Pommern. Leer 1989.
Gemeinden und Gutsbezirke der Provinz Pommern und ihre Bevölkerung. Berlin 1874, s. 32-33.
Opęchowski Mirosław. Cmentarze żydowskie na Pomorzu Zachodnim. Stan zachowania, problemy konserwatorskie. W: Żydzi i ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku. Red. M. Jaroszewicz, W. Stępiński. Warszawa 2007, s. 377-395.
Salinger Gerhard. Zur Erinnerung und zum Gedenken. Die einstigen jüdischen Gemeinden Pommerns. New York 2006.