Tekst źródłowy strony Cmentarz wojenny 1 Armii Wojska Polskiego (Stare Łysogórki)

{{Cmentarz infobox
| cmentarz_nazwa = Cmentarz wojenny 1 Armii Wojska Polskiego
| cmentarz_grafika = Cmentarz żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego.JPG
| grafika_opis = 
| nazwa_niemiecka =   
| osiedle = 
| adres = 74-505 Stare Łysogórki
| powierzchnia = ok. 13 ha. 
| wyznanie = 
| data_powstania = [[1945]] 
| data_zamknięcia = 
| stan_obecny = zachowany, czynny
| mapa_google =https://maps.google.pl/maps?q=52.792694,14.272343&hl=pl&num=1&t=h&z=14
| google_street = 
 }}

'''Cmentarz wojenny 1 Armii Wojska Polskiego ''' – w powszechnej opinii jako lokalizację cmentarza podawana jest wieś [[Siekierki]], jednakże administracyjnie leży on w granicach wsi [[Stare Łysogórki]], w [[Gmina Mieszkowice|gminie Mieszkowice]], w [[Powiat gryfiński|powiecie gryfińskim]].

W kwietniu [[1945]] roku pomiędzy Siekierkami i [[Gozdowice|Gozdowicami]] znajdował się pas natarcia 1 Armii Wojska Polskiego, która w ramach operacji berlińskiej uczestniczyła w forsowaniu Odry. 

Tuż po zakończeniu II wojny światowej zaczęto organizować cmentarz wojenny dla polskich żołnierzy poległych zarówno przy forsowaniu Odry, jak i w walkach o Berlin.

Wytyczono teren w północnej części wsi Stare Łysogórki, na planie kwadratu, sąsiadujący z lasem. Rozpoczęto ekshumacje, które przeciągnęły się do [[1948]] roku.
Początkowo na mogiłach ziemnych znajdowały się drewniane krzyże, a po środku cmentarza stała drewniana kapliczka. Następnie na przełomie [[1949]] i [[1950]] roku drewniane krzyże zastąpiono betonowymi nagrobkami. Obecny wygląd kwater jest wynikiem przebudowy cmentarza w połowie lat 50. [[XX wiek]]u. Usunięto wówczas drewnianą kaplicę, a na zbiorowych mogiłach pojawiły się betonowe krzyże stylizowane na Order Krzyża Grunwaldu. Jest ich 1200. 

W miejscu kaplicy, po środku cmentarza, [[15 października]] [[1961]] roku odsłonięto pomnik autorstwa szczecińskiego rzeźbiarza [[Sławomir Lewiński|Sławomira Lewińskiego]]. Ma on 18 metrów wysokości i wykonany jest z granitu. Składa się z obelisku, na którym wiszą dwa grunwaldzkie miecze, w tle widnieją żagle symbolizujące przeprawę przez Odrę, a obok obelisku stoi postać kobiety (matki) z dzieckiem symbolizująca powrót ziem nadodrzańskich do Polski. W [[1990]] roku obok pomnika ustawiono wysoki metalowy krzyż.

Na cmentarzu spoczywa 1987 żołnierzy (w tym 1661 znanych z nazwiska).

Obok cmentarza znajduje się [[Muzeum Pamiątek 1 Armii Wojska Polskiego (Siekierki)|muzeum 1. Armii Wojska Polskiego]].

==Linki zewnętrzne==
* [http://pomorze1945.com/?co=199&lang=PL#tresc pomorze1945.com]

== Bibliografia ==
* Baczyńska-Padjasek M., Cieśla S. Historia i pamięć. Cmentarze powiatu gryfińskiego. Gryfino 2012.
* Migdalski P. ...w tej strażnicy Rzeczypospolitej. Rejon Pamięci Narodowej Cedynia-Gozdowice-Siekierki. Szczecin-Poznań 2007. 
* Migdalski P. Dzieje cmentarza wojennego żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego w Siekierkach. W: „Tym samym pociągiem”. Przesiedlenia przymusowe, procesy dezintegracyjne i integracyjne na Pomorzu Zachodnim i Ziemi Lubuskiej w latach 1939-1949 w wyborze prac magisterskich powstałych na seminarium Jana M. Piskorskiego. Red. K. Marciszewska, P. Migdalski. Chojna-Szczecin 2013. s. 141-162.
* Olej-Kobus A., Kobus K., Rembas M. Nekropolie. Zabytkowe cmentarze wielokulturowej Polski. Warszawa 2009.


{{AutorP|[[User:Anubiska|Agata Freindorf]]}}
{{DEFAULTSORT: Stare Łysogórki}}
[[Kategoria:Pomeranica]]
[[Kategoria:Pomeranica - Cmentarze]]
[[Kategoria:Siekierki]]
[[Kategoria:Stare Łysogórki]]
[[Kategoria:Gmina Mieszkowice]]
[[Kategoria:Powiat gryfiński]]
[[Kategoria:Pomeranica FB]]