Czesław Czerniawski: Różnice pomiędzy wersjami
() |
() |
||
Linia 93: | Linia 93: | ||
<gallery widths=220 heights=270 perrow=4> | <gallery widths=220 heights=270 perrow=4> | ||
Plik:Czerniawski_Czeslaw57a.jpg|wyd. II (1964) | Plik:Czerniawski_Czeslaw57a.jpg|wyd. II (1964) | ||
+ | Plik:Czerniawski_Czeslaw56a.jpg|(1973) | ||
Plik:Czerniawski_Czeslaw60a.jpg|(1976) | Plik:Czerniawski_Czeslaw60a.jpg|(1976) | ||
Plik:Czerniawski_Czeslaw06.jpg|(1976) | Plik:Czerniawski_Czeslaw06.jpg|(1976) | ||
− | + | ||
</gallery> | </gallery> | ||
<gallery widths=220 heights=270 perrow=4> | <gallery widths=220 heights=270 perrow=4> | ||
+ | Plik:Czerniawski_Czeslaw08a.jpg|(1977) | ||
Plik:Czerniawski_Czeslaw50a.jpg|(1981) | Plik:Czerniawski_Czeslaw50a.jpg|(1981) | ||
Plik:Czerniawski_Czeslaw04.jpg|(1985) | Plik:Czerniawski_Czeslaw04.jpg|(1985) | ||
Plik:Czerniawski_Czeslaw59a.jpg|wyd. II (1985) | Plik:Czerniawski_Czeslaw59a.jpg|wyd. II (1985) | ||
− | + | ||
</gallery> | </gallery> | ||
<gallery widths=220 heights=270 perrow=4> | <gallery widths=220 heights=270 perrow=4> | ||
+ | Plik:Czerniawski_Czeslaw07a.jpg|(1987) | ||
Plik:Czerniawski_Czeslaw05.jpg|(1987) | Plik:Czerniawski_Czeslaw05.jpg|(1987) | ||
Plik:Czerniawski_Czeslaw58a.jpg|(1988) | Plik:Czerniawski_Czeslaw58a.jpg|(1988) |
Wersja z 19:54, 19 maj 2018
Czesław Czerniawski | |||
pisarz, publicysta, autor i reżyser słuchowisk radiowych | |||
| |||
Data urodzenia | 28 lipca 1925 | ||
Miejsce urodzenia | Wilno | ||
Data śmierci | 15 czerwca 1988 | ||
Miejsce śmierci | Szczecin | ||
Miejsce spoczynku | Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 86A-05-10) | ||
Lokalizacja grobu | zobacz na mapie | ||
Czesław Czerniawski (1925-1988) – pisarz, publicysta, autor i reżyser słuchowisk radiowych
Życiorys
Czesław Czerniawski urodził się 28 lipca 1925 roku w Wilnie w rodzinie robotniczej. Był synem Bronisława i Bronisławy z d. Pavilonis. W latach 1943-1944 pracował jako ślusarz w zakładach samochodowych w Wilnie. W latach 1944-1947 służył w Ludowym Wojsku Polskim. Mieszkał w Bydgoszczy. Studiował na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Studiów nie ukończył. Jako prozaik zadebiutował w 1949 roku na łamach tygodnika „Żołnierz Polski”. W latach 1949-1952 był dziennikarzem „Gazety Pomorskiej”. W 1952 roku przeniósł się do Gdańska, gdzie został dziennikarzem tamtejszej Rozgłośni Polskiego Radia.
Od 1955 roku związany ze Szczecinem. Pracę rozpoczął w Polskim Radiu Szczecin. Z rozgłośnią związany był od 1 września 1955 do 30 kwietnia 1967 roku oraz od 1 września 1969 do 31 maja 1972 roku. Pracował w redakcji Publicystyki Kulturalnej. Był autorem i reżyserem licznych słuchowisk o tematyce społeczno-obyczajowej. Często nawiązywał do wydarzeń minionej wojny. Był ważnym twórcą nurtu marynistycznego w Polskim Radio. Ponadto pisał wiersze, realizował słuchowiska poetyckie. Niektóre z audycji były prezentowane na antenie ogólnopolskiej. Był pomysłodawcą cykli radiowych: Opowieści o małych miasteczkach (reportaże o ludziach zamieszkujących małe miasteczka), Opowieści pięciu mórz (tematyka marynistyczna), Oficyna księgarska (audycje popularyzujące światową literaturę marynistyczną), Wizytówki pisarzy (sylwetki pisarzy szczecińskich), Dyskusje i polemiki (przegląd prasy społeczno-kulturalnej Ziem Zachodnich i Północnych).
Obok działalności radiowej, pisał do „Wsi”, „Życia Literackiego”, „Tygodnika Morskiego”, „Morza”, „Ziemi i Morza”, „Pomorza”, „7-mego Głosu Tygodnia”. Jako pisarz zadebiutował w 1960 roku książką Jak krótko trwa noc, nawiązującą do walk z ukraińskimi bandami po zakończeniu wojny. Tematykę wojenną kontynuował w kilku następnych książkach. Zajmował się propagowaniem problematyki morskiej. Książkę Zanim wstanie świt poświęcił pierwszym powojennym latom odbudowy ziemi szczecińskiej. Był autorem opowiadań, wydanych w kilku zbiorach, oraz powieści kryminalnych. Jego książka Ballada o człowieku spokojnym została sfilmowana w 1990 roku przez Franciszka Trzeciaka, który też zagrał główną rolę Jana. Większość jego książek była zazwyczaj ciekawie ilustrowana, np. ilustracje do książki Kawaler maltański wykonał Szymon Kobyliński.
W 1960 roku został przyjęty w poczet członków Szczecińskiego Oddziału Związku Literatów Polskich. Kolejno był członkiem Zarządu (1961-1962), sekretarzem (1962-1963), prezesem Oddziału (1963-1964). W 1983 roku wstąpił do nowego ZLP.
Pasjonował się filmem i fotografią.
Był trzykrotnie żonaty. Z pierwszego związku miał syna Wiesława, który obecnie mieszka w Wiedniu. Ze związku z drugą żoną, Marią z d. Caban, miał córkę Annę Beatę Czerniawską, dziennikarkę współpracującą m.in. z TVP Szczecin. Trzecią żoną była Marta Skwarczyńska, z którą nie miał dzieci.
Zmarł 15 czerwca 1988 roku w Szczecinie. Został pochowany 22 czerwca na Cmentarzu Centralnym (kw. 86A-05-10).
Z prywatnego archiwum
W rozgłośni Polskiego Radia w Szczecinie (1964) - fot. Mariusz Szyperko
Twórczość literacka
- 1956 – Ugory niezupełnie zaorane (opowiadanie), „Ziemia i Morze” 1956 nr 11, s. 2
- 1957 – Haczyk (opowiadanie), „Ziemia i Morze” 1957 nr 6, s. 4-5
- 1957 – Człowiek z flaszką (opowiadanie), „Ziemia i Morze” 1957 nr 12, s. 4
- 1960 – Jak krótko trwa noc, Wydawnictwo MON, Warszawa, 237 s.
- 1963 – Nie wszystkie drogi..., Wydawnictwo MON, Warszawa, 215 s.
- 1966 – Znajome kształty nadziei (opowiadania), Wydawnictwo MON, Warszawa, 181 s.
- 1966 – Szli żołnierze, Wydawnictwo Morskie, Gdynia, 186 s.
- 1966 – Wielki rejs (powieść z życia rybaków dalekomorskich), Wydawnictwo Morskie, Gdynia, 201 s.
- 1967 – Był las, „Vineta. Rocznik kultury i sztuki” nr 3, Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin
- 1968 – Zanim wstanie świt, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 175 s.
- 1969 – Była już wiosna (powieść), Wydawnictwo MON, Warszawa, 175 s.
- 1971 – Mały biały domek (powieść kryminalna wydana w serii: Konik Morski), Wydawnictwo Morskie, Gdynia, 122 s.
- 1971 – Kapitanie rufa w krzakach. Zapiski z afrykańskiego rejsu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 233 s.
- 1973 – Port macierzysty (powieść), Wydawnictwo Śląsk, Katowice, 338 s.
- 1973 – Na rozkaz króla (powieść historyczna), Wydawnictwo MON, Warszawa, 304 s.
- 1976 – Korsarz trzynastu kolonii (powieść historyczna), Wydawnictwo MON, Warszawa, 206 s.
- 1976 – Jak tylko wróci z morza (powieść kryminalna wydana w serii: Labirynt), Wydawnictwo MON, Warszawa
- 1977 – Ballada o człowieku spokojnym, Pojezierze, Olsztyn, 151 s.
- 1977 – Ci, co przeżyli (powieść z okresu II wojny światowej), Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa, 161 s.
- 1980 – Na dnie twoim lec (powieść o tematyce marynistycznej), Wydawnictwo MON, Warszawa, 271 s.
- 1980 – Zdobywać morską dal (opowieści morskie), Wydawnictwo Morskie, Gdynia, 225 s.
- 1981 – Dzień dzisiejszy, dzień wczorajszy, Wydawnictwo MON, Warszawa, 273 s.
- 1983 – Ta cholerna mgła (powieść kryminalna wydana w serii: Klub Srebrnego Klucza), Wydawnictwo Iskry, Warszawa, 174 s.
- 1983 – To ja, Herr Stolz, Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin, 203 s.
- 1985 – Kawaler maltański (powieść przygodowo-historyczna z gatunku płaszcza i szpady), Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”, Warszawa, 144 s.
- 1987 – Awantury śródziemnomorskie, Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin, 360 s.
- 1987 – Wierzby będą zielone (powieść, której akcja rozgrywa się na Wileńszczyźnie), Wydawnictwo Glob, Szczecin, 233 s.
- 1988 – Tajemnica Jeziora Czarnego (powieść dla młodzieży), Wydawnictwo Pomorze, Bydgoszcz, 145 s.
- 1988 – Nie wychodź na pokład po zmroku (powieść kryminalna), Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin, 255 s.
- Czerniawski Czeslaw06.jpg
(1976)
Artykuły w prasie (wybór)
- 1960 – Słowiańscy Wikingowie świadectwem tysiącletnich tradycji na morzu, „Tygodnik Morski” 1960 nr 16, s. 7
- 1960 – Zarobki, jarzyny, mieszkania..., „Tygodnik Morski” 1960 nr 38, s. 8
- 1960 – Skumbria w tomacie, fenol i oko gospodarza, „Tygodnik Morski” 1960 nr 46, s. 1, 3
Radio
Tytuł słuchowiska/audycji | Autor | Reżyseria (adaptacja radiowa) | Obsada/lektor | Data pierwszej emisji |
---|---|---|---|---|
Przerwać zaklęty krąg milczenia (w cyklicznej audycji Przegląd Aktualności Wybrzeża) | Czesław Czerniawski | Czesław Czerniawski | 28 sierpnia 1956 | |
U kresu sił | Joseph Conrad | (Czesław Czerniawski) | 13 kwietnia 1958 | |
Smuga cienia | Joseph Conrad | Marian Syganiec, (Czesław Czerniawski) | Jacek Flur, Włodzimierz Grabowski, Rafał Kajetanowicz, Robert Mrągowius, Tadeusz Nowicki, Bolesław Rosiński, Tadeusz Stoiński, Wincenty Wesołowski, Mieczysław Wiśniewski | 10 września 1958 |
Saga o sławnym Grodzie Wolinie | Czesław Czerniawski | 1 listopada 1958 | ||
La Paloma | Stanisław Maria Saliński | Jan Maciejowski, (Czesław Czerniawski) | 6 listopada 1961 | |
Antygona Anouilla | (Czesław Czerniawski) | 4 grudnia 1961 | ||
Opowieść o ludziach zakotwiczonych | Czesław Czerniawski | Czesław Czerniawski | 25 stycznia 1962 | |
Opowieść o Steńce z Kamienia | Czesław Czerniawski | (Czesław Czerniawski) | Julia Zyblewska, Włodzimierz Grabowski | 26 lutego 1962 |
Zamarłe morze | Jorge Amado | Jan Maciejowski, (Czesław Czerniawski, Henryk Piotrowski) | Maria Chwalibóg, Tadeusz Gochna, Jan Ibel, Andrzej Kopiczyński, Zbigniew Mamont, Henryk Matwiszyn i inni | 24 lutego 1962 |
Opowieść o mieście, które wojowało ze Szczecinem | Czesław Czerniawski | (Czesław Czerniawski) | Julia Zyblewska, Włodzimierz Grabowski, Władysława Niemirowski | 8 marca 1962 |
Opowieść spod prochowej baszty | Czesław Czerniawski | (Czesław Czerniawski) | Włodzimierz Grabowski, Władysław Niemirowski i inni | 5 kwietnia 1962 |
Freja z siedmiu wysp | Joseph Conrad | Juliusz Burski, (Juliusz Burski, Czesław Czerniawski) | Krystyna Bigelmajer, Jan Bógdoł, Andrzej Kopiczyński, Jerzy Sobieraj, Ryszard Sobolewski | 6 lipca 1962 |
Dziś jest czas... (z cyklu: Teatr Minimum) | Czesław Czerniawski | Juliusz Burski | Andrzej May, Leopold Matuszak, Wojciech Szostak, Jan Zdrojewski | 29 listopada 1962 |
Porgy | Heyward DuBose | Jan Maciejowski, (Czesław Czerniawski) | Halina Dobrowolska, Henryka Jędrzejowska, Hieronim Konieczka, Andrzej Kopiczyński, Wojciech Kostecki, Leon Lesiński, Janusz Marzec, Wanda Rucińska, Kazimierz Sala, Ryszard Szadej, Zbigniew Witkowski | 25 lutego 1963 |
Jutrzejsze troski | Czesław Czerniawski | Juliusz Burski | Włodzimierz Grabowski, Ludmiła Legut, Marek Łyczkowski, Zofia Ordyńska, Zdzisław Relski, Wojciech Szostak, Antoni Szubarczyk | 3 czerwca 1963 |
Dokąd prowadzą schody | Czesław Czerniawski | Juliusz Burski | Andrzej May, Zbigniew Roman, Teresa Wierzbowska | 29 czerwca 1963 |
Opowieść spod kaszanej baszty | Czesław Czerniawski | Juliusz Burski | Włodzimierz Grabowski | 12 sierpnia 1963 |
Wasilij Bykow (z cyklu: Oficyna księgarska) | Wasilij Bykow | Juliusz Burski, (Czesław Czerniawski) | Włodzimierz Grabowski, Janusz Marzec, Leopold Matuszczak, Tadeusz Stoiński | 16 listopada 1963 |
Czapka (z cyklu: Opowieści pięciu mórz) | Czesław Czerniawski | Alicja Maciejowska | Włodzimierz Grabowski, Marian Nosek | 28 grudnia 1963 |
Co za przeklęty grat (z cyklu: Opowieści pięciu mórz) | Czesław Czerniawski, Jerzy Pachlowski | Juliusz Burski | Włodzimierz Grabowski, Tadeusz Nowicki, Zdzisław Waśkiewicz | 30 grudnia 1963 |
Strach (z cyklu: Opowieści pięciu mórz) | Herman Melville (tłum. Czesław Czerniawski) | Juliusz Burski | Włodzimierz Grabowski, Hieronim Konieczko, Jerzy Kownas, Zdzisław Krauze | 22 lutego 1964 |
19 lat. Jeden z nich (z cyklu: Opowieści pięciu mórz) | Czesław Czerniawski, Jan Papuga | Juliusz Burski | Zdzisław Krauze, Tadeusz Nowicki, Józef Skwark, Antoni Szubarczyk | 4 kwietnia 1964 |
Prawda | Czesław Czerniawski | Juliusz Burski | Włodzimierz Grabowski, Jerzy Sawiuk, Wojciech Szostak, Teresa Wierzbowska | 28 lipca 1964 |
Szlakiem wyzwolenia | Czesław Czerniawski | Juliusz Burski | Ryszard Gidrewicz, Tadeusz Nowicki | 24 grudnia 1964 |
Jutro, Sztorm, Strach, List | Czesław Czerniawski | Juliusz Burski | 1964 | |
10° w skali Beauforta | Czesław Czerniawski | Juliusz Burski | Włodzimierz Grabowski, Barbara Kaźmierowska, Zdzisław Krauze, Zbigniew Mamont, Janusz Marzec, Włodzimierz Matuszczak, Wanda Rucińska, Eugeniusz Wałaszek | 29 czerwca 1965 |
Billy Budd | Czesław Czerniawski | Juliusz Burski | 25 grudnia 1966 | |
Była już wiosna | Czesław Czerniawski | Juliusz Burski | Włodzimierz Bednarski, Janusz Kilarski, Andrzej Kopiczyński, Irena Kownas, Maria Nochowicz, Eugeniusz Wałaszek, Jerzy Wąsowicz | 30 kwietnia 1967 |
Ostatni dzień życia | Wil Lipatow | Julia Zyblewska, (Czesław Czerniawski) | Bohdan Albert Janiszewski, Mikołaj Muller, Maria Nochowicz, Marian Nosek, Tadeusz Nowicki, Zdzisław Relski, Antoni Szubarczyk, Eugeniusz Wałaszek | 22 kwietnia 1970 |
Była już wiosna | Czesław Czerniawski | Julia Zyblewska | Jerzy Korsztyn | 25 kwietnia 1970 |
Morze dookoła naszego domu | Tageros | Julia Zyblewska, (Czesław Czerniawski) | Henryk Giżycki, Jadwiga Lesiak | 19 czerwca 1970 |
Być w porządku | Czesław Czerniawski | Julia Zyblewska | Hanna Balińska, Mieczysław Antoni Gajda, Bohdan Albert Janiszewski, Janusz Kilarski, Jerzy Korsztyn, Mikołaj Müller, Andrzej Richter, Antoni Szubarczyk, Zbigniew Witkowski | 21 czerwca 1970 |
Ptaszki nie odleciały jesienią | Zdzisław Boczkowski | Julia Zyblewska, (Czesław Czerniawski) | Mieczysław Antoni Gajda, Jan Jeruzal, Janusz Kilarski, Antoni Szubarczyk, Wacław Ulewicz, Andrzej Winter | 13 września 1970 |
Wierzby będą zielone (fragment powieści pod tym samym tytułem) | Czesław Czerniawski | Sylwester Woroniecki | Jacek Polaczek | 3 maja 1987 |
Spotkania autorskie (wybór)
- 1960 – spotkanie w ramach „Czwartków” literacko-dziennikarskich, „Kawiarnia Literacka”, Klub „13 Muz” (17 listopada)
Nagrody
- 1963 – nagroda Prezydium WRN w Szczecinie
- 1965 – III nagroda za powieść współczesną (Wielki rejs) w konkursie zorganizowanym przez Gdańskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuki, Gdański Oddział ZLP i Wydawnictwo Morskie
- 1966 – II nagroda za powieść Zanim wstanie świt w konkursie zorganizowanym przez wydziały kultury Prezydiów WRN w Szczecinie i w Koszalinie oraz Szczeciński Oddział ZLP
- 1967 – nagroda Ministra Obrony Narodowej za powieść Szli żołnierze
- 1969 – nagroda Prezydium WRN w Szczecinie za popularyzowanie w twórczości literackiej najnowszej historii Ziemi szczecińskiej i patriotycznego wychowania młodzieży
- 1985 – nagroda Ministra Kultury i Sztuki
- 1985 – „Złoty Ekslibris Czterdziestolecia”
Odznaczenia
- Srebrny Krzyż Zasługi
O Czesławie Czerniawskim
- Rozgłośnia nasza od lat stała się trybuną pisarzy szczecińskich. Wielokrotnie ich utwory po raz pierwszy na antenie oglądały „światło dzienne”. W rozgłośni narodził się też niejeden utwór. Ma on wśród swojego kolektywu pisarzy, którzy na stałe z nią się związali. Do nich należy Czesław Czerniawski. Kiedyś wyjawił on tajemnicę, że większość jego utworów napisana została przy redakcyjnym biurku. Stąd może właśnie dlatego jego utwory stosunkowo często słyszymy w eterze. We wtorek nadany został pierwszy odcinek reportażu literackiego Cz. Czerniawskiego zatytułowany „Opowieści spod Kawczej Góry”. Autor zajął się w nim życiem rybaków zamieszkujących w Międzyzdrojach, wśród których przebywał cztery miesiące.
- (...) Do ciekawszych audycji cyklicznych zaliczyć należy „Dyskusje i polemiki” w opracowaniu Czesława Czerniawskiego nadawane we wtorki, raz na dwa tygodnie, przez redakcję literacką. Zawiera ona przegląd prasy społeczno-kulturalnej Ziem Zachodnich i Północnych. Jej wartość polega przede wszystkim na tym, że omawia w sposób syntetyczny, najciekawsze artykuły publikowane w stosunkowo licznych czasopismach ukazujących się w tych województwach. Nie każdy bowiem słuchacz ma do nich, ze zrozumiałych względów, dostęp. Niejednokrotnie również, autor sygnalizował pozycje morskie drukowane w czasopismach o zasięgu ogólnokrajowym. W ostatniej audycji Cz. Czerniawski z pewnym zażenowaniem stwierdził, że pisma takie jak „Kultura” i „Polityka” nie znalazły w ostatnim tygodniu w ogóle na swoich łamach miejsca dla spraw morskich, a był to przecież tydzień, w którym ludzie morza obchodzili swoje święto. (Tydzień na antenie [w:] 60 lat Polskiego Radia Szczecin, s. 70-71)
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autorki hasła Hanna Niedbał i Katarzyna Stańczyk), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
- Fikcja czy rzeczywistość? Wybór audycji Polskiego Radia Szczecin z lat 1946-1989 (pod red. Pawła Szulca), Polskie Radio Szczecin, IPN Szczecin, Szczecin 2009
- Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
- Maria Kowalewska, Pisarze Szczecina i Koszalina - noty biograficzne i bibliograficzne [w:] Pisarze Pomorza Zachodniego. Informator, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1967
- Kto jest kim w Polsce 1984, Edycja 1, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1984
- Szczecin literacki (pod red. Ireneusza Gwidona Kamińskiego), wyd. ZLP, Szczecin 1958
- 60 lat Polskiego Radia Szczecin (pod red. Mariana Kowalskiego), Polskie Radio Szczecin, Szczecin 2005
Inne źródła
- Fotografie ze zbiorów Anny Beaty Czerniawskiej