Dolina Siedmiu Młynów
| Dolina Siedmiu Młynów | |||
| |||
| Nazwa niemiecka | Siebenbachmühlental | ||
| Dzielnica | Zachód | ||
| [ Zobacz Dolina Siedmiu Młynów na mapie.] | |||
Dolina Siedmiu Młynów (niem. Siebenbachmühlental) – dolina cieku Osówka w Parku Leśnym Arkońskim w północnej i północno-zachodniej części Szczecina, na obszarze Wzgórz Warszewskich [1]
Położenie
Stanowi część zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Dolina Siedmiu Młynów i źródła strumienia Osówka”. Przez dolinę przebiegają liczne szlaki turystyczne, które spotykają się w centralnym punkcie, na zagospodarowanej Polanie Harcerskiej:
„Szlak Pokoju”: Głębokie (pętla tramwajowa) – Polana Harcerska – Dąb Bogusława X – Leśno Górne (gmina Police) – Pilchowo (12,2 km).
szlak „Ścieżkami dzików”: Niemierzyn (pętla tramwajowa) – Park Leśny Arkoński (przez Polanę Harcerską) – Osów – Lisia Góra (Wzgórza Warszewskie) – Podbórz – Wielecka Góra – Goślice – Dąb Bogusława X – okolice Siedlic – Park Leśny Mścięcino – Mścięcino, dworzec PKP – Police, dworzec PKP (16,0 km). [2]
szlak „Przez Las Arkoński i Wzgórza Warszewskie” – Niemierzyn (pętla tramwajowa) – Polana Harcerska – południowa część Puszczy Wkrzańskiej – Wielecka Góra – Przęsocin – Skolwin (16,0 km).
– Warszewo – Polana Harcerska – Dąb przy Ustroniu (ok.5,0 km).
szlak „Ścieżką przyrodniczą przez Las Arkoński im. Ireny i Karola” – Niemierzyn (pętla tramwajowa) – Polana Harcerska – Głębokie, pętla tramwajowa (ok. 11,0 km).
W czerwcu 2006 roku w dolinie wytyczony został 4-kilometrowej długości Polsko-Niemiecki Szlak Turystyczny „Siedem Młynów – Gubałówka” łączący w sobie istniejącą już sieć szlaków i ścieżek edukacyjnych na terenie Lasu Arkońskiego (w tym głównie szlak niebieski). [3] Celem jego utworzenia było zachowanie walorów przyrodniczych przepływającego tam potoku. Obszar doliny pokryty jest terenami leśnymi, na których zachowało się wiele stanowisk zagrożonych i rzadko spotykanych roślin. [4][5]
W kronikach opisujących przeszłość Szczecina i jego okolic można znaleźć informacje sięgające czasów średniowiecza, które wskazują na to, że już wówczas wykorzystywano bystry prąd przeływającej przez dolinę Osówki do celów gospodarczych. W dolinie zlokalizowanych było siedem młynów wodnych posiadających po dwa koła młyńskie oraz spiętrzające wodę stawy młyńskie, którym po 1945 roku nadano polskie nazwy, licząc od najbardziej położonego na północ: Wyszyna, Łomot, Nagórnik, Zacisze, Uroczysko, Ustronie, i Zazulin.
W 1777 roku z młynów położonych wzdłuż nurtu Osówki młynów, zwanej w tym czasie Osowskim Potokiem (Wußowscher Beek), a także Szemrzącym Potokiem (Klingende Beek), własnością miasta były następujące młyny wraz z przyległymi doń stawami (licząc od najbardziej położonego na północ):
- Obermühle,
- Klappmühle,
- Bergmühle wraz z położonym obok wiatrakiem kozłowym,
- Muthgebermühle,
- Popilionmühle,
- Kuckucksmühle,
- Steinfurthschemühle przy jeziorze Martinsee.
Młyn Sauersackmühle w 1750 był już własnością władz krajowych. Dalszymi w kolejności młynami nad Osówką, ale już poza obszarem doliny, były młyn Lübsche Mühle, Malzmühle i Kupfermühle. Co prawda młyn Malzmühle spłonął w 1836 roku, ale rok później został odbudowany. [6]
Młyny nad Osówką funkcjonowały do XIX wieku. W każdym z nich, oprócz rodziny młynarza, zamieszkiwali czeladnicy młyńscy i czeladź. Młynarze posiadali prawo połowu ryb w przyległych stawach rybnych. Kres ich działalności produkcyjnej położyła elektryfikacja młynarstwa. Zachowanej infrastrukturze nadano wówczas funkcje związane z wypoczynkiem i turystyką (domy restauracyjne i noclegowe). Do czasów obecnych zachowały się zabudowania tylko jednego młyna – Ustronie. Pozostałe niezagospodarowane po 1945 roku uległy całkowitemu zniszczeniu.
Błędna lokalizacja stawów w Dolinie Siedmiu Młynów w latach 1945 - 2013
Zanim przejdziemy do haseł opisujących kolejne stawy młyńskie i odpowiadające im dawne młyny, należy pamiętać, że lokalizacja stawów na współczesnych planach miasta, a także na mapie satelitarnej Google nie odpowiada ich rzeczywistemu położeniu. [7] Pierwszy polski plan, na którym oznaczono ich położenie pochodzi z 1948 roku. Niestety już wtedy nieprawidłowo usytuowano na nim położenie stawu Zazulin, uznając, że jest to drugi ze stawów Ustronie, a także pominięto staw Łomot. Błąd naprawiono dopiero na planie miasta z 1976 roku, gdzie prawidłowo zlokalizowano i opatrzono polskimi nazwami wszystkie dawne stawy młyńskie. Z kolei na planie z 2001 r. ponownie powrócono do błędnej lokalizacji. Staw Zazulin dołączono do stawu Ustronie, nazwę Uroczyska przesunięto na staw powstały współcześnie na zachód od dawnego stawu młyńskiego, któremu z kolei przypisano nazwę kolejnego stawu, Zacisze. Natomiast staw Zacisze otrzymał nazwę Nagórnik, a na niektórych planach został nawet przeniesiony w okolicę dawnego stawu Łomot. Jedynie staw Łomot oraz staw Wyszyna są usytuowane prawidłowo. Żeby to bardziej pogmatwać, na mapach Google, oprócz opisanej już błędnej lokalizacji, zamiast nazwy „Nagórnik” używana jest nazwa „Nadgórnik”.
Przypisy
- ↑ Szczecin, plan miasta, Cartomedia Poznań 2002, ISBN 978-83-7445-163-5.
- ↑ B. Kucharski, Ziemia szczecińska. Szlaki piesze. Przewodnik. Poznań 1976, s. 23.
- ↑ Siedem Młynów - Gubałówka dla turystów [dostęp 2018-07-07].
- ↑ PTTK, Oddział Regionalny Szczecin im. Stefana Kaczmarka.
- ↑ Tadeusz Białecki (red.): Encyklopedia Szczecina. Szczecin: 1999. .
- ↑ Zob. Heinrich Karl Wilhelm Berghaus, Geschichte der Stadt Stettin, der Hauptstadt von Pommern topographisch-statistisch beschrieben nach allen Richtungen ihres politischen, bürgerlichen, merkantilischen und kirchlichen Lebens. Berlin- Wriezen/O 1876. Th. 2, Bd. 9., s. 224; także Heinrich Berghaus, Landbuch des Herzogthums Pommern und des Fürstenthums Rügen : Enthaltend Schilderung der Zustände dieser Lande in der 2. Hälfte des 19. Jahrhunderts. Th. 2, Bd. 2, Anklam/ Berlin 1865, s. 1536 i n.
- ↑ Die älteren Stettiner Straßennamen im Rahmen der älteren Stadtentwicklung – von Hugo Lemcke, zweite neu bearbeitete Auflage von Carl Fredrich, Stettin 1926, s. 83; por. T. Białecki, L. Turek-Kwiatkowska, Szczecin stary i nowy. (Encyklopedyczny zarys dziejów historycznych dzielnic i osiedli oraz obiektów fizjograficznych miasta). Szczecin 1991, s. 327.
Bibliografia
- Berghaus H.K.W., Landbuch des Herzogthums Pommern und des Fürstenthums Rügen : Enthaltend Schilderung der Zustände dieser Lande in der 2. Hälfte des 19. Jahrhunderts. Th. 2, Bd. 2, Anklam/ Berlin 1865.
- Berghaus H.K.W., Geschichte der Stadt Stettin, der Hauptstadt von Pommern topographisch-statistisch beschrieben nach allen Richtungen ihres politischen, bürgerlichen, merkantilischen und kirchlichen Lebens. Th. 2, Bd. 9. Berlin- Wriezen/O 1876.
- Die älteren Stettiner Straßennamen im Rahmen der älteren Stadtentwicklung – von Hugo Lemcke, zweite neu bearbeitete Auflage von Carl Fredrich, Stettin 1926.
- Kucharski B., Ziemia szczecińska. Szlaki piesze. Przewodnik. Poznań 1976.
- Białecki T., Turek-Kwiatkowska L., Szczecin stary i nowy. (Encyklopedyczny zarys dziejów historycznych dzielnic i osiedli oraz obiektów fizjograficznych miasta). Szczecin 1991.
Zobacz także
Linki zewnętrzne
- sedina.pl-Portal Miłośników Dawnego Szczecina Siebenbachmühlen
- sedina.pl-Portal Miłośników Dawnego Szczecina Wycieczka po Dolinie Siedmiu Młynów
