Henryk Lotar
Henryk Lotar (1901-1979) – reżyser i aktor teatralny
Życiorys
Henryk Lotar (właśc. Henryk Luft-Lotar) urodził się 30 sierpnia 1901 we Lwowie w rodzinie żydowskiej. W latach 1923-1925 kształcił się w prywatnej szkole dramatycznej Franciszka Frączkowskiego przy konserwatorium lwowskim. Jako aktor i reżyser zadebiutował na scenie Teatru Reduta w Rzeszowie. W 1926 roku grał w teatrze objazdowym. W 1927 roku został aktorem i inspicjentem w Warszawskim Żydowskim Teatrze Artystycznym (Warszawe Idiszer Kunstteater - WIKT), kierowanym przez Idę Kamińską i Zbigniewa Turkowa. W 1928 roku powrócił do rodzinnego Lwowa. Początkowo został reżyserem w amatorskim studiu robotniczym „Maski”, a od 1936 prowadził zespół dramatyczny przy Towarzystwie Literacko-Artystycznym.
Do wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej pracował jako reżyser i asystent reżysera w radzieckim Teatrze „Goset” we Lwowie. Później wyjechał do Kijowa. Tam kierował kółkiem dramatycznym w Pałacu Pionierów. W 1942 roku pracował jako robotnik w Uzbeckim Teatrze ZSRR. W 1944 roku objął kierownictwo artystyczne teatru przy Związku Patriotów Polskich. Był również reżyserem i aktorem. W 1945 roku powrócił do Lwowa. Tu wstąpił do zespołu Teatru „Miniatury”, powołanego do życia przez Sylwestra Czosnowskiego dzięki poparciu ZPP. W teatrze wspólnie z Gustawem Rasińskim wyreżyserował sztuki Wszystko dla Was i Świderek. W tej ostatniej wystąpił także w obsadzie aktorskiej (Tytus). W grudniu 1945 roku wszedł w skład Rady Teatralnej, która przejęła kierownictwo nad zespołem i organizowała pozwolenia na repatriację teatru do Polski.
W połowie 1946 roku razem z zespołem Teatru „Miniatury” przyjechał do Szczecina. Po zmianie nazwy zespołu na Teatr Komedia został jego głównym reżyserem. Działalność nowej szczecińskiej sceny zainaugurowano 1 września 1946 roku programem składanym Na falach Odry według jego scenariusza i w jego reżyserii. W latach 1946-1948 w Teatrze Komedia, a po zmianie nazwy placówki, w Teatrze Polskim, wyreżyserował 10 przedstawień. W 1948 roku zdał eksternistyczny egzamin reżyserski. W 1949 roku wyjechał ze Szczecina i w kolejnych sezonach związał się z teatrami na południu Polski. W styczniu 1959 roku powrócił do Szczecina. Został reżyserem w Państwowych Teatrach Dramatycznych. Współpracował też z Operetką Szczecińską. Tu w marcu 1961 roku wyreżyserował swoje ostatnie przedstawienie Zamek na Czorsztynie, czyli „Benvenuto” Karola Kurpińskiego. W połowie roku opuścił Szczecin.
Poza Szczecinem reżyserował w Teatrze Miejskim w Białymstoku (1949), Teatrze Miasta Jeleniej Góry (1949) Teatrze Polskim w Bielsku-Cieszynie (1949-1950), Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze (1951-1952), Teatrze Dramatycznym w Częstochowie (1952, 1957), Teatrze Ziemi Rzeszowskiej w Rzeszowie (1953), Teatr im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie (1956), Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu (1957), Teatrze im. Adama Mickiewicza w Częstochowie (1957-1958), Teatrze 7.15 w Łodzi (1961), Teatrze Popularnym w Grudziądzu (1961-1962), Tetrze Polskim w Bielsku-Białej (1962-1968). W 1968 roku wyemigrował z Polski.
Zmarł 5 listopada 1979 roku. Został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Cieszyńskiej w Bielsku-Białej.
Twórczość teatralna (Szczecin)
| Tytuł | Autor | Forma twórczości | Teatr | Data premiery |
|---|---|---|---|---|
| Na falach Odry | program składany | reżyseria, scenariusz | Komedia Muzyczna | 1 września 1946 |
| Mąż pognębiony | Molière | reżyseria | Komedia Muzyczna | 20 marca 1947 |
| Przyjaciel nadejdzie wieczorem | Jacques Companeez, Yvan Noe | reżyseria | Teatr Polski | 31 stycznia 1948 |
| Mąż i żona | Aleksander Fredro | reżyseria | Teatr Polski | 2 marca 1948 |
| Widowisko Sartre`owskie | Jean-Paul Sartre | reżyseria | Teatr Polski | 5 maja 1948 |
| Pani prezesowa | Maurice Hennequin, Pierre Veber | reżyseria | Teatr Polski | 12 czerwca 1948 |
| Sprawa Moniki | Maria Morozowicz-Szczepkowska | reżyseria | Teatr Polski | 30 czerwca 1948 |
| Strzały na ulicy Długiej | Anna Świrszczyńska | reżyseria | Teatr Polski | 2 października 1948 |
| Niewinni winowajcy | Aleksander Ostrowski | reżyseria | Teatr Polski | 29 października 1948 |
| Roztwór profesora Pytla | Bruno Winawer | reżyseria | Teatr Polski | 4 grudnia 1948 |
| Rzymska kurtyzana | Marin Drżić | reżyseria | Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 8 stycznia 1959 |
| Maskarada | Michał Lermontow | reżyseria | Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 10 marca 1959 |
| Madame Sans-Gene | Victorien Sardou | reżyseria | Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 3 czerwca 1959 |
| Dorina | Jean Gilbert | reżyseria i inscenizacja | Operetka Szczecińska | 21 grudnia 1959 |
| Nie jesteśmy aniołami | Klara Feher | reżyseria | Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 30 stycznia 1960 |
| Kwiat Hawai | Paul Ábrahám | reżyseria | Operetka Szczecińska | 18 maja 1960 |
| Zamek na Czorsztynie, czyli „Benvenuto” | Karol Kurpiński | reżyseria | Operetka Szczecińska | 18 marca 1961 |
Źródła
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina Suplement 1 (pod red. tadeusza Białeckiego, autor hasła Ryszard Markow), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2003
- Jacek Proszyk, Cmentarz żydowski w Bielsku-Białej (seria: Biblioteka Bielska-Białej), Urząd Miejski w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2002
- Teatry dramatyczne w Szczecinie (pod red. Danuty Piotrowskiej), Wyd. Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, Poznań 1965
Inne
- Strona internetowa Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie
