Jan Czekanowski

Jan Czekanowski, antropolog
Jan Czekanowski, 1909
Data urodzenia	6 października 1882
Miejsce urodzenia	Głuchów
Data śmierci	20 lipca 1965
Miejsce śmierci	Szczecin
Miejsce spoczynku	Warszawa Stare Powązki
Lokalizacja grobu	[Aleja zasłużonych zobacz na mapie]
Tytuły i nagrody	prof. dr hab.
Narodowość	polska

Jan Czekanowski, prof. dr hab. (ur. 6 października 1882 r. w Głuchowie koło Grójca, zm. 20 lipca 1965 r. w Szczecinie), pochowany w Alei Zasłużonych na Starych Powązkach w Warszawie; należał do najwybitniejszych polskich antropologów

Życiorys

Studia na uniwersytecie w Zurychu ukończył w 1906 roku i rozpoczął pracę w Królewskim Muzeum Ludoznawczym w Berlinie. W latach 1907-1909 uczestniczył w wyprawie księcia Adolfa Fryderyka Meklemburskiego do środkowej Afryki. Po powrocie do Europy, w 1910 r. pracował w Muzeum Antropologii i Etnografii w Petersburgu. Od 1913 r. związany był z Uniwersytetem Jana Kazimierza we Lwowie, początkowo jako kierownik Zakładu Antropologicznego, a w latach 1934-1936 jako rektor. W latach 1946-1948 prowadził wykłady na KUL-u. Potem osiadł w Poznaniu, gdzie do 1960 roku kierował Katedrą Antropologii na Uniwersytecie w Poznaniu. W ostatnim okresie swego życia związał się ze Szczecinem, współpracując m.in. z prof. Władysławem Filipowiakiem w Wolinie.

Okres afrykański

Swój udział w wyprawie księcia Adolfa Fryderyka Meklemburskiego do środkowej Afryki Jan Czekanowski zawdzięczał temu, że w latach 1906-10 związany był z Królewskim Muzeum Ludoznawczym w Berlinie. Jako etnograf i antropolog część swoich badań Czekanowski prowadził samodzielnie, w związku z tym jego pobyt w Afryce przedłużył się aż do 1909 roku. Trasa wyprawy biegła z Bukoby w Tanzanii nad jeziorem Wiktorii, dalej poprzez tereny położone na granicy Konga i Ruandy i przez jezioro Kivu do Nyuando, następnie z terenów Ruandy do ówczesnego Protektoratu Ugandy. Stąd poprzez masyw górski pochodzenia wulkanicznego Ruwenzori i tereny dorzecza Aruwimi do Irumu w Kongo. Stąd ponownie do Ugandy i przez Entebbe i Hoimę do Gondokoro nad Nilem w południowym Sudanie, skąd nastąpił powrót do Europy. Uczestnictwo w wyprawie zostało uwieńczone powstaniem ośmiotomowego dzieła pt. Forschungen im Nil-Kongo-Zwischengebiet, wydanego w latach 1911-1927 przez wydawnictwo Klinkhardt & Biermann w Lipsku, w tym:

• Bd. 1., Topographie - Geologie - Meteorologie - Anthropologie. Verlag von Klinkhardt u. Biermann. Leipzig 1922,
• Bd. 2., Mildbraed, J. /członek wyprawy/, Botanik. Verlag von Klinkhardt u. Biermann. Leipzig 1914,
• Bd. 3.-5., Schubotz, /członek wyprawy/, Zoologie. Verlag von Klinkhardt u. Biermann. Leipzig 1912-1913,
• Bd. 6. (dwie części),
  • T. 1.: Ethnographie. Zwischenseengebiet Mpororo. Ruanda. Verlag von Klinkhardt u. Biermann. Leipzig 1917,
  • T. 2.: Ethnographie Uele, Ituri, Nil-Länder. Verlag von Klinkhardt u. Biermann. Leipzig 1924,
• Bd. 7.-8., Ethnographisch-anthropologisch Atlas /w tym/:
  • Bd. 7.: Bantu, Pygmäen u. Pygmoiden, Urwaldstämme. Verlag von Klinkhardt u. Biermann. Leipzig 1911,
  • Bd. 8.: Azande, Uele-Stämme, Niloten. Verlag von Klinkhardt u. Biermann Leipzig. 1927.

Galeria - wyprawa do Afryki

• 

  Wymarsz ekspedycji w dniu 17 lipca 1907 r. (Bukoba nad jeziorem Wiktorii, Tanzania)

• 

  Obóz w lasach Rugogo-Wald w Ruandzie, sierpień 1907 r.

• 

  Lasy na zboczach wulkanu Mikeno w Kongo, październik 1907

Bibliografia

• Adolf Friedrich Herzog zu Mecklemburg, Ins innerste Afrika. Leipzig 1909, Verlag von Klinkhardt & Biermann.

Inne

19 maja 2012 roku w Parku Andersa odsłonięto Pomnik Jana Czekanowskiego.

Autor opracowania: Jan Iwańczuk