Lidia Wysocka

Lidia Wysocka (1916-2006) – aktorka, reżyser teatralny, kostiumograf, artystka estradowa

Życiorys

Lidia Wysocka ur. 24 czerwca 1916 roku w Rogaczewie k. Kijowa. Niemal całe swoje życie związała z Warszawą. Studiowała w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej pod kierunkiem Aleksandra Zelwerowicza. Studia ukończyła w 1938 roku. W tym samym roku zadebiutowała w Teatrze Polskim w Weselu Figara Pierre'a Beaumarchais'go. Ze sceną tą związana była do wybuchu II wojny światowej. W latach trzydziestych rozpoczęła współpracę z Polskim Radiem. Wystąpiła wówczas w pierwszej radiowej adaptacji powieści. Przed wojną dokonała także pierwszych nagrań płytowych jako piosenkarka.

Okupację przeżyła w Warszawie. Pracowała m.in. jako kelnerka w kawiarni „Na Antresoli” przy ul. Złotej. W marcu 1941 roku, w konsekwencji udanego zamachu dokonanego przez polskie podziemie na konfidencie gestapo, aktorze Igo Symie, została aresztowana i uwięziona na Pawiaku. Po kilku miesiącach została zwolniona. W 1943 roku została żoną aktora i reżysera Zbigniewa Sawana. Krótko grała w tzw. teatrach jawnych.

Po wojnie występowała w stolicy. Grała w Miejskich Teatrach Dramatycznych oraz w Teatrze Miniatura i Teatrze Nowym.

W roku 1947 wyjechała do Szczecina. Tu została aktorką Państwowego Teatru Polskiego, którego założycielem i dyrektorem był jej mąż. W Szczecinie zagrała m.in. w Jadzi wdowie i Zielonym gilu, sztukach specjalnie dla niej zaadaptowanych przez Juliana Tuwima. Znana z dobrego gustu, zajmowała się także projektowaniem kostiumów.

Po powrocie do Warszawy w 1951 roku występowała w Teatrze Buffo (do 1954). W 1956 roku wraz z Karolem Szpalskim założyła literacko-artystyczny Kabaret Wagabunda, który zgromadził całą plejadę wybitnych aktorów, piosenkarzy i satyryków, m.in. Marię Koterbską, Zbigniewa Cybulskiego, Bogumiła Kobielę, Jeremiego Przyborę, Edwarda Dziewońskiego, Jacka Fedorowicza, Wiesława Michnikowskiego, Mieczysława czechowicza, Kazimierza Rudzkiego, Zdzisława Leśniaka. Była reżyserem i kierownikiem artystycznym kabaretu, z którym odbyła liczne tournée po Polsce i za granicą (m.in. USA, Kanada, Wielka Brytania, Czechosłaowacja, ZSRR. W zespole występowała do 1968 roku. W latach 1959-1966 prowadzony przez nią kabaret jako Scena Literatów i Aktorów „Wagabunda” podlegał Wojewódzkiemu Przedsiębiorstwu Imprez Artystycznych w Szczecinie, którym kierował Jacek Nieżychowski. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych występowała w Teatrze Syrena. Kontynuowała także karierę piosenkarską. Była uznaną odtwórczynią piosenki aktorskiej i piosenek z przełomu XiX i XX stulecia.

Po wojnie nadal blisko współpracowała z Polskim Radiem. Występowała w cieszących się ogromną popularnością Podwieczorkach przy mikrofonie oraz w audycjach z cyklu Satyrycy przed mikrofonem. Zagrała wiele znaczących ról w Teatrze Polskiego Radia. W latach 80. i 90. była autorką felietonów kulturalnych Rozmowy o piosence, które emitowano na antenie Programu I PR. Brała udział w programach rozrywkowych Telewizji Polskiej.

Na srebrnym ekranie zadebiutowała w drugiej połowie lat trzydziestych, będąc jeszcze studentką PIST. Po otrzymaniu zgody Aleksandra Zelwerowicza, zazwyczaj niechętnego występowaniu studentów w teatrach lub w filmie, zagrała główną rolę w filmie Kochaj tylko mnie (1935). Zaakceptowana przez prasę, krytyków, a zwłaszcza publiczność, stała się z dnia na dzień gwiazdą ekranu. Pamiętne role stworzyła w filmach Papa się żeni (1936), Gehenna (1938), Serce matki (1938), Wrzos (1938) Doktor Murek (1939) i Złota maska (1939). Ten ostatni film, w którym zagrała główną rolę, wprowadzony został na ekrany dopiero przez Niemców we wrześniu 1940 roku. Po wojnie zagrała w kilku filmach, które jednak nie dały jej takich możliwości jak przedwojenna kinematografia. Wyjątkiem był melodramat Rozstanie (1960) w reż. Wojciecha Hasa. Ponadto grała w Irena do domu! (1955), Nikodemie Dyzmie (1956), Sekrecie (1973), Zaczarowanym podwórku (1974). W 1955 roku wystąpiła w Sprawie pilota Maresza (1955), filmie sensacyjnym, którego spora część akcji rozgrywa się w powojennym Szczecinie. Zdjęcia do tego filmu kręcono m.in. na lotnisku w Dąbiu.

Zmarła 2 stycznia 2006 roku w Warszawie.

Twórczość teatralna (Szczecin)

Tytuł	Autor	Reżyseria	Forma twórczości	Rola	Teatr	Data premiery
Wiele hałasu o nic	William Shakespeare	Zbigniew Sawan	obsada aktorska	Beatrycze, synowica Leonata	Państwowy Teatr Polski	22 stycznia 1949
Wiosna w Norwegii	Stuart Engstrand	Lidia Wysocka, Seweryn Butrym, Stanisław Malatyński	reżyseria		Państwowy Teatr Polski	9 marca 1949
Jadzia wdowa	Ryszard Ruszkowski	Zbigniew Sawan	asystent reżysera, kostiumy, obsada aktorska	Jadwiga	Państwowy Teatr Polski	18 kwietnia 1949
Seans	Noel Coward	Karol Borowski	kostiumy		Państwowy Teatr Polski	16 sierpnia 1949
Bajka	Michaił Swietłow	Zbigniew Sawan	obsada aktorska	Katia	Państwowy Teatr Polski	27 października 1949
Zielony Gil	Tirso de Molina	Zbigniew Sawan	obsada aktorska	Donna Diana	Państwowy Teatr Polski	12 stycznia 1950
Niemcy	Leon Kruczkowski	Jan Perz	kostiumy		Państwowy Teatr Polski (scena filialna Teatr Współczesny)	16 stycznia 1950

Afisze do sztuk z udziałem Lidii Wysockiej

• 
• 

Nagrody i wyróżnienia

• 1995 – nagroda m. st. Warszawy
• 1996 – Prometeusz'96 - Nagroda Artystyczna Polskiej Estrady za szczególne osiągnięcia dla sztuki estradowej

Odznaczenia

• 1967 – Odznaka 1000-lecia
• 1974 – Zasłużony Działacz Kultury
• 1978 – Złoty Krzyż Zasługi

Źródła

Bibliografia

• Encyklopedia kina (pod red. Tadeusza Lubelskiego, autor hasła Roman Włodek), Biały Kruk, Kraków 2003
• Encyklopedia Szczecina Suplement 1 (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Ryszard Markow), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2003

Inne

• Strona internetowa Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie
• Strona internetowa PWSFTViT w Łodzi

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz