Maciej Prauziński
| doc. arch. Maciej Prauziński | |||
| architekt, urbanista, pedagog | |||
| |||
| Data urodzenia | 12 maja 1928 | ||
| Miejsce urodzenia | Poznań | ||
| Data śmierci | 9 listopada 2012 | ||
| Miejsce śmierci | Szczecin | ||
| Miejsce spoczynku | Cmentarz Centralny w Szczecinie | ||
| Lokalizacja grobu | zobacz na mapie | ||
Maciej Prauziński (1928-2012) – architekt, urbanista, pedagog, wykładowca na Politechnice Szczecińskiej
Życiorys
Maciej Prauziński urodził się 12 maja 1928 roku w Poznaniu. Był synem artysty malarza Leona Prauzińskiego (1895-1940) - uczestnika walk pod Verdun, wojny polsko-bolszewickiej i powstańca wielkopolskiego - oraz jego żony Ireny z d. Masuth.
Po wybuchu II wojny światowej jego ojciec został aresztowany przez gestapo i osadzony w poznańskim Forcie VII. Wkrótce za działalność artystyczną, utrwalającą etos powstania wielkopolskiego, został skazany na śmierć i rozstrzelany. W listopadzie 1939 roku Maciej wraz z bratem Wojciechem, matką i babcią został osadzony w przejściowym obozie Lager Glowna w dzielnicy Główna przy obecnej ul. Bałtyckiej w Poznaniu. Stąd po miesięcznym pobycie został wywieziony do Radomska w Generalnym Gubernatorstwie. Tam dzięki życzliwości ludzi oraz dobrej znajomości języka niemieckiego jego matka dostała pracę w Zarządzie Miejskim.
W czasie okupacji niemieckiej Maciej Prauziński działał w podziemiu. Od stycznia 1944 roku był członkiem AK. Nosił pseudonim „Krzak”. W czasie Akcji „Burza” wraz z oddziałem „Kruka” 27 pp AK okręgu „Jodła” brał udział w walkach partyzanckich w okolicach Radomska podczas marszu na pomoc walczącej Warszawie.
Po wojnie wraz z matką, babcią i bratem powrócił do Poznania, skąd wkrótce wyjechał do Szczecina.
W latach 1947-1951 studiował na Wydziale Architektury Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie. Studia kontynuował na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej (1957-1959). Status architekta twórcy uzyskał w 1983 roku.
W latach 1951-1955 był zatrudniony jako projektant w Biurze Badawczo-Projektowym Budownictwa Ogólnego „Miastoprojekt” w Szczecinie. Od 1955 do 1962 roku był projektantem w Wojewódzkiej Pracowni Urbanistycznej w Szczecinie. W 1965 roku powrócił do „Miastoprojektu”, gdzie pracował do 1973 roku. Należał do grona najbardziej aktywnych architektów szczecińskich. Był autorem licznych prac z zakresu urbanistyki i architektury, m.in. opracowywał plany zagospodarowania kilku miast Pomorza Zachodniego. Realizował koncepcje architektoniczne budownictwa użyteczności publicznej (m.in. budownictwo mieszkaniowe, sakralne, handlowo-użytkowe). Był członkiem zespołu opracowującego plan zagospodarowania przestrzennego wybrzeża w ówczesnym woj. szczecińskim. Poza Pomorzem Zachodnim zaprojektował pomnik Grób Nieznanego Żołnierza w Radomsku.
Od końca lat sześćdziesiątych zajmował się także pracą dydaktyczną. Był wykładowcą na Politechnice Szczecińskiej. Od 1972 roku pracował na stanowisku docenta kontraktowego w Instytucie Architektury i Planowania Przestrzennego, którego był jednym z współtwórców. Przez wiele lat kierował Zakładem Malarstwa, Rysunku i Rzeźby Instytutu Architektury i Planowania Przestrzennego tej uczelni (1969-1993). Prowadził zajęcia z rysunku odręcznego. Był autorem programu nauczania i wychowawcą wielu pokoleń szczecińskich architektów, promotorem ponad 70 prac dyplomowych z projektowania architektonicznego.
Od 1951 roku należał do Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) Oddział w Szczecinie. W latach 1961-1963 był członkiem Prezydium ZO SARP. Przewodniczył Oddziałowej Komisji Kwalifikacyjno-Artystycznej. Był członkiem Kolegium Sędziów Konkursowych SARP. Należał do Zachodniopomorskiej Okręgowej Izby Architektów RP.
W 1978 roku kierował wyprawą naukową „Lotos 78” do Indii.
Mimo całkowitego niedosłuchu, brał czynny udział w życiu społecznym Szczecina, m.in. w spotkaniach organizowanych przez Klub Storrady. Był współzałożycielem i aktywnym członkiem Koła Łowieckiego „Trop” w Szczecinie.
Żonaty z Ireną z d. Otap, absolwentką I LO (rocznika tzw. Szczerytek) oraz Wydziału Elektrycznego Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie.
Zmarł tragicznie 9 listopada 2012 roku w Szczecinie. Został pochowany 16 listopada na Cmentarzu Centralnym (kw. 58A-16-13). Krzyż (z brzozy) na grobie Macieja Prauzińskiego oraz tabliczkę nagrobną i obrzeże kamienne wykonali jego byli studenci, Robert, Rafał i Henryk, wg projektu żony architekta.
Z rodzinnego archiwum
Maciej (po prawej) z rodzicami i z bratem Wojciechem
Z ojcem i z bratem
W szkole średniej
W Radomsku, podczas wizyty u kolegi z AK
W klubie środowisk twórczych „13 Muz” w Szczecinie. Maciej Prauziński pierwszy z prawej
W klubie „13 Muz”
Przy pierwszym samochodzie - Mikrusie
Ze zdobyczą z rozlewiska Odry
W Bieszczadach
Na mazurskich jeziorach
Ze swoim pupilem Hafizem
Z Czekanem, podczas pleneru rysunkowego studentów architektury w Moryniu
W plenerze
W Poznaniu, na ulicy imienia swojego ojca
W miejscu kaźni ojca. Fort VII w Poznaniu
Rysunek dziecka, autor nieznany (nr inw. AF-541). Ze zbiorów Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości w Poznaniu. Prawdopodobny rysunek M. Prauzińskiego
Portret Macieja Prauzińskiego autorstwa jego asystenta, artysty malarza Jerzego Kościelaka
Nagrobek Macieja Prauzińskiego
Na uczelni i w pracowniach architektonicznych
Maciej Prauziński (drugi od prawej) z kolegami przed budynkiem uczelnianym przy Alei Piastów
W Wojewódzkiej Pracowni Urbanistycznej w Szczecinie. Maciej Prauziński pierwszy z prawej
W szczecińskim „Miastoprojekcie”
Z kolegami na Politechnice Szczecińskiej
Z kolegą architektem
We własnym pokoju-pracowni
Ważniejsze realizacje architektoniczne w Szczecinie
- 1968 – budynek mieszkalny z częścią usługową przy al. Wyzwolenia 30-44 (współautorzy Henryk Nardy i Tadeusz Ostrowski) - „Mister Szczecina’68”
- 1969 – budynek mieszkalny przy al. Wyzwolenia 30-36 (współautorzy Tadeusz Ostrowski i Henryk Nardy) - „Wicemister Szczecina’69”
- 1971 – Dom Kultury Kolejarza „Hetman” (współautor Jan Zdzisław Kasprzak)
- 1977 – konkursowy projekt zintegrowanego kompleksu dworców PKP i PKS w Szczecinie (współautorzy: Romuald Cerebież-Tarabicki, Ryszard Daniło, Grzegorz Ferber, Andrzej Morawski, Anna Zaniewska i Piotr Zaniewski)
- 2003 – Dom Redemptorystów przy ul. Księdza Popiełuszki 10A
- 2004 – Pomnik Armii Krajowej na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie
Ważniejsze realizacje architektoniczne na Pomorzu Zachodnim
- projekt urbanistyczno-architektoniczny starych miast w Koszalinie i w Kamieniu Pomorskim
- projekt urbanistyczno-architektoniczny domów handlowych w Stargardzie
- projekt urbanistyczno-architektoniczny pawilonu handlowego przy ul. Słonecznej w Policach
- ośrodek usługowo-handlowy na os. Grunwaldzkim w Świnoujściu
- budynek socjalno-biurowy ZNTK w Stargardzie
- budynki mieszkalne z usługami w Łobzie (współautor Teresa Zimnicka)
- siedziba władz powiatowych i miejskich w Nowogardzie
- Sanktuarium Matki Bożej Nadodrzańskiej Królowej Pokoju w Siekierkach n. Odrą, dzwonnica-kapliczka, Droga Krzyżowa, zwana Kalwarią Nadodrzańską (autorem płaskorzeźb scen pasyjnych poszczególnych stacji tej Kalwarii jest szczeciński artysta Jerzy Lipczyński)
- Ośrodek „Przystań Domina” w Bystrzynie koło Świdwina
- plany ogólne zagospodarowania Gryfina, Lipian, Mieszkowic, Płotów, Pyrzyc, Recza, Reska, Świnoujścia
- plany szczegółowe dzielnicy nadmorskiej (kierownik zespołu) i południowej w Świnoujściu oraz dzielnicy Świnoujście-Warszów (w tym także koncepcji Domu Zdrojowego)
- plany szczegółowe zagospodarowania Lipian, Gryfina i Wolina
- koncepcja programowo-przestrzenna zagospodarowania nabrzeża rzeki Odry na odcinku miasta Gryfina (współautorzy: Maciej Ferber - arch. prowadzący, Maciej Jarzemski, Monika Kołodziejska, Małgorzata Rogalka)
„Mister Szczecina’68” przy al. Wyzwolenia 30-44 (fot. Mariusz Brzeziński)
Maciej Prauziński z żoną i przyjaciółmi podczas ceremonii odsłonięcia Pomnika Armii Krajowej na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie
Pomnik Armii Krajowej na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie - stan z 2009 (fot. Kapitel)
Strona tytułowa pierwotnej wersji projektu sanktuarium w Siekierkach
Widok na sanktuarium w Siekierkach n. Odrą
Kapliczka przy drodze do Sanktuarium Nadodrzańskiej Królowej Pokoju w Siekierkach, wykonana pod nadzorem architekta, z pomocą mieszkańców Siekierek
Kamieniczka (w trakcie budowy) przy ul. Panieńskiej 13 na szczecińskim Podzamczu
Kamieniczka przy ul. Panieńskiej 13
Ośrodek „Przystań Domina” w Bystrzynie koło Świdwina
Dom Redemptorystów w Szczecinie w trakcie budowy
Dom Redemptorystów przy ul. Księdza Popiełuszki 10A
Dom przyjaciela w pobliżu Jeziora Miedwie - rysunek elewacji
Dom przyjaciół Macieja Prauzińskiego, pp. E.J. Kotów, zrealizowany wg jego projektu
Koncepcja programowo-przestrzenna zagospodarowania nabrzeży w Gryfinie
Grób Nieznanego Żołnierza w Radomsku
Opracowania graficzne
- 1956-1957 – tygodnik społeczno-kulturalny „Ziemia i Morze” nr 4, 17, 19, 33 z 1956 oraz 11, 12, 16 z 1957, Szczecin (ilustracje)
- 1995 – „Szczeciński Przegląd Aktualności Kulturalnych SzPAK” 1995 nr 6, Szczecin (ilustracje)
- 1997 – Ewa Kulesza-Szerniewicz, Pałace i dworki szczecińskiej AWRSP, Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Oddział Terenowy, Szczecin
Ilustracja do fragmentu powieści Stanisławy Fleszarowej Stary listonosz - „Ziemia i Morze” nr 11 (1957)
Ilustracja do opowiadania Czesława Czerniawskiego Człowiek z flaszką - „Ziemia i Morze” nr 12 (1957)
Ilustracja do opowiadania Koniec - „Ziemia i Morze” nr 16 (1957)
Nagrody i wyróżnienia
- 1955 – wyróżnienie w konkursie na polski pawilon EXPO w Brukseli (współautor Ryszard Jaroszek)
- 1960 – nagroda zespołowa II stopnia Komitetu Budownictwa, Urbanistyki i Architektury za plan zagospodarowania przestrzennego wybrzeża w woj. szczecińskim
- 1977 – III nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
- 1977 – III nagroda w konkursie na zespół dworców PKP i PKS w Szczecinie (współautorzy: (współautorzy: Romuald Cerebież-Tarabicki, Ryszard Daniło, Grzegorz Ferber, Andrzej Morawski, Anna Zaniewska i Piotr Zaniewski)
- II nagroda w konkursie na rozwiązanie pl. Żołnierza w Szczecinie (współautorzy: Witold Adamczyk, Romuald Cerebież-Tarabicki, Stanisław Raciborski)
- I nagroda za projekt pomnika Grobu Nieznanego Żołnierza w Radomsku
Odznaczenia
- 1948 – Medal Wojska (Londyn)
- 1977 – Brązowa Odznaka SARP
- 1986 – Krzyż Armii Krajowej (Londyn)
- 1988 – Złota Odznaka SARP
- 1995 – Odznaka Pamiątkowa „Akcji Burza”
- 1995 – odznaka „50 lat członkostwa w PZŁ”
- 1997 – Krzyż Partyzancki
- 2012 – Odznaka „Zasłużony dla Budownictwa”
- Złota Odznaka SARP (?)
- Odznaka Pułkowa 27 pp AK
- Odznaka żołnierzy Armii Krajowej b. Okręgu Radomsko-Kieleckiego
Zaświadczenie weryfikacyjne wydane przez Koło Byłych Żołnierzy AK w Londynie (1985)
Legitymacja Krzyża AK (1986)
Legitymacja uprawniająca do noszenia Odznaki Pułkowej 27 pp AK
Legitymacja Odznaki Pamiątkowej „Akcji Burza” (1995)
Legitymacja Krzyża Partyzanckiego (1997)
Legitymacja odznaki żołnierzy Armii Krajowej b. Okręgu Radomsko-Kieleckiego
Ciekawostki
- Kilkanaście projektów architektonicznych autorstwa Macieja Prauzińskiego przechowywanych jest w Archiwum Państwowym w Szczecinie
- O Sanktuarium Matki Bożej Nadodrzańskiej Królowej Pokoju w Siekierkach i jego twórcy, Macieju Prauzińskim, wspomina R. Masalski w swoim referacie Sanktuaria Maryjne na Pomorzu Zachodnim ( w zbiorach Archiwum Państwowego w Szczecinie)
- Maciej Prauziński wystąpił w reportażu Sanktuarium Nadodrzańskiej Królowej Pokoju (z serii Kościoły Pomorza Zachodniego), zrealizowanym przez Wytwórnię Telewizyjno-Filmową ALFA dla TVP S.A. Oddział w Szczecinie
Zobacz film
- Maciej Prauziński w filmie Sanktuarium Nadodrzańskiej Królowej Pokoju (real. Teresa Modelska dla Alfa TV)
Bibliografia
- Wojciech Bal, Robert Dawidowski, Ryszard Długopolski, Adam Maria Szymski, Architektura polska 1945-1960 na obszarze Pomorza Zachodniego, Wydawnictwo Walkowska, Szczecin 2014
- Wojciech Bal, Elżbieta Czekiel-Świtalska, Wojciech Pawłowski, Miłosz Raczyński, Adam Maria Szymski, Architektura polska lat 1976-2001 na obszarze Pomorza Zachodniego, Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe Zapol Dmochowski Sobczyk, Szczecin 2014
- Encyklopedia Szczecina t. II P-Ż (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Cezary Hendryk), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000
- „Kronika Szczecina 2012” nr 31, s. 258 (nekrologia)
- Maria Rutowska, Lager Glowna. Niemiecki obóz przesiedleńczy na Głównej w Poznaniu dla ludności polskiej (1939-1940), Instytut Zachodni, Poznań 2008
- Stanisław Staszewski, Miasta tego kraju (Pyrzyce), „Ziemia i Morze” 1957 nr 4, s. 5
- Adam Maria Szymski, Architektura i architekci Szczecina 1945-1995. Architektura Szczecina na tle osiągnięć polskiej architektury współczesnej, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, seria: „Prace Naukowe Politechniki Szczecińskiej” nr 560, „Instytut Architektury i Planowania Przestrzennego” nr 41, Szczecin 2001
- W niewykorzystanych podziemiach Domu Odzieżowca znajdzie pomieszczenie „Tele Klub”, „Kurier Szczeciński” 1957 nr 34, s. 4
Inne źródła
- Zdjęcia ze zbiorów Ireny Prauzińskiej
- Rysunek dziecka, autor nieznany (nr inw. AF-541) dzięki uprzejmości Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości w Poznaniu
- Film dzięki uprzejmości Wytwórni Telewizyjno–Filmowej ALFA Sp. z o.o.
