Oleg Bałakirew

Życiorys

Oleg Bałakirew urodził się 14 grudnia 1944 roku w Wilnie. Był synem Pawła Bałakirewa – artysty malarza i Tatiany z domu Polaninej– nauczycielki. Do Szczecina przyjechał w 1946 roku wraz z rodzicami i starszym rodzeństwem. Od dziecka towarzyszył ojcu podczas pracy – podawał pędzle i farby, poznawał warsztat malarski. W roku 1964 ukończył Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Szczecinie. Jednym z jego nauczycieli był Antoni Wróbel. W latach 1964-1967 studiował na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, w pracowni prof. Stanisława Borysowskiego. W latach 1967-1970 studia malarskie kontynuował w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku, w pracowniach prof. Jacka Żuławskiego, prof. Barbary Massalskiej i prof. Kiejstuta Bereźnickiego. Po studiach powrócił do Szczecina. W latach 1970-1977 był członkiem grupy „Brama”, w skład której wchodzili również Ryszard Kiełtyka, Wacław Stanisławczyk i Ryszard Tokarczyk.

Zginął w wypadku samochodowym 29 stycznia 1977 roku w Szczecinie. Pochowany na Cmentarzu Centralnym, (kw. 9k-10-7).

Twórczość

Oleg Bałakiriew był artystą o niepospolitym talencie. Już w liceum plastycznym zwrócił na siebie uwagę pracami dyplomowymi, zwłaszcza sposobem rozwiązywania światłocienia i żywiołową ekspresją. Okres jego dojrzałej twórczości zamyka się w latach 1970-1977. Pozostawił ponad trzydzieści obrazów, głównie kompozycji dużego formatu. Przedstawiał własną wizję świata, nie ulegał wzorcom i stereotypom. Tematem większości są prawie puste wnętrza, w których przedstawił zwyczajne przedmioty – krzesło, stolik, butelkę, dziecięcy wózek (Bez okien, Baltic Beer, Wózek Piotra). Otaczające człowieka sprzęty to niemi świadkowie jego wzlotów i upadków, narodzin i śmierci, trwania świata i przemijania istnień. Przedmioty oświetlał w ekspresyjny sposób celowo gubiąc wyrazistość kształtów. W ten sposób podkreślał ich ulotność i nietrwałość, sygnalizował nieuchronność rozpadu i przemijania. Przejawiał również skłonności symboliczne i personifikujące (Koniec zabawy, Lalu). Malował niespiesznie, starając się najprostszymi, oszczędnymi środkami wyrazić ekspresję. Uwagę skupiał na świetle i przestrzeni. Przedstawione na obrazach wnętrza – zazwyczaj ciemne, fascynują nieodgadnioną głębią. Ściany wnętrz zdają się otwierać w tajemniczą, niepokojącą i nieokreśloną przestrzeń. Światło nie tylko wzmaga ekspresję, ale nadaje obrazom ponadczasowy, uniwersalny wymiar. Prace artysty są wielowarstwowe teściowo i imponują siłą artystycznego wyrazu. Był członkiem Rady Artystycznej ZPAP w Szczecinie. Uczestniczył w licznych wystawach, festiwalach i plenerach malarskich w kraju i za granicą, indywidualnych i zbiorowych. Laureat wielu nagród. Prace artysty posiadają w swoich zbiorach m.in.: Muzeum Narodowe w Szczecinie, Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, Muzeum Ziemi Lubuskiej w Gorzowie Wlkp., Miejski Dom Kultury w Świnoujściu, Szczecińskie Towarzystwo Kultury oraz zbiory prywatne w kraju i za granicą.

1. Obrazy (wybór)

• Akt z lalką, 130x100 cm, olej, płótno, 1972
• Alba, 1973
• Baltic Beer, 1975
• Bez okien, 148x148 cm, olej, 1975
• Huśtawka, 154x148 cm, olej,
• Impresje morskie, 83x97 cm, olej, 1974
• Koniec zabawy, 140x130 cm, olej, 1974
• Król Maciuś I, 1973
• Lalu, 97x83 cm, olej, 1974
• Leżąca, 164x154 cm, olej, 1970
• Marionetki, 138x132 cm, olej,
• Mur, 1976
• Ołtarz Heretyka, 159x119 cm, olej, płótno, 1974
• Przystań św. Barbary, 97x97 cm, olej
• Skarpa, 90x107 cm, olej
• Splot, 81x65 cm, olej, 1971
• Struktura, 1974
• W materii, 132x126 cm, olej
• Wilcza Poręba, 135x132 cm, olej
• Wnętrze pracowni, 180x160 cm, olej, 1977
• Wózek Piotra, 148x138 cm, olej, 1974
• Za płotem, 70x 92,00 cm, olej, [1970]

1. Wystawy zbiorowe krajowe (wybór)

• 1970, 1971 – Wystawa malarstwa „Grupa Brama” - Szczecin
• 1970 – Wystawa „Piękno Ziemi Szczecińskiej” - Szczecin
• 1971 – Wystawa „Szczecińskie Dzieło Plastyczne na XXV-lecie ZPAP i XX-lecie PSB” - Szczecin
• 1972 – VI Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego - Szczecin
• 1972 – Wystawa pokonkursowa o nagrodę Konika Morskiego - Szczecin
• 1973 – Wystawa poplenerowa Międzynarodowego Pleneru Bałtyckiego - Szczecin
• 1973 – V Prezentacja Malarzy Krajów Socjalistycznych - Szczecin
• 1974 – VII Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego - Szczecin
• 1975 – Wystawa „Pokolenie 30/40” - Łódź
• 1975 – Ogólnopolska Wystawa „Złote Grono” – Zielona Góra
• 1975 - Wystawa „Panorama szczecińska” - Warszawa
• 1976 – Wystawa „Contrakt 76” - Lidzbark Warmiński
• 1976 – VIII Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego - Szczecin
• 1980 – Wystawa „Plastyka szczecińska 1945-80 - Szczecin
• 1981 – Wystawa „Grupa Brama” - Szczecin
• 1985 – Wystawa „Plastyka Ziem Zachodnich i Północnych” - Olsztyn
• 1993 – Wystawa „Szczecińska sztuka współczesna 1945-1993”- Szczecin
• XI 2011-I 2012 – Obecność. Wystawa ZPAP Okręgu Szczecińskiego 1945-2011 w ramach obchodów 100-lecia ZPAP - Szczecin
• 2013 - Wystawa „A może morze?” - Szczecin

1. Wystawy indywidualne (wybór)

• 1974, 1975 – Wystawa w „Klubie 13 Muz”- Szczecin
• 1995 – Wystawa z cyklu „ Z Galerii wspomnień” – Szczecin

• 2001 – Wystawa Olega i Pawła Bałakirewów w cyklu „Z Galerii wspomnień”- Szczecin

1. Wystawy zagraniczne

• 1971 – Wystawa ZPAP Okręgu Szczecińskiego – Ryga (Łotwa)
• 1972 – Światowa Wystawa malarstwa Współczesnego – Montreal (Kanada)
• 1973 – Wystawy okręgu szczecińskiego - Rostock (Niemcy), Burgas (Bułgaria), Praga (Czechy), Liberec (Czechy)
• 1976 – Wystawa „Bolidenforetaget Kunstforening” – Skellefteå (Szwecja)
• 1978 - Wystawa „Polska współczesna sztuka Wybrzeża” - Skagen (Dania)
• 1979 - Wystawa w Museum für Kunst- und Kulturgeschichte - Lubeka (Niemcy)
• 1980 - Wystawa „Grupa Brama” w Borough Gallery - Stockton (Anglia)

Nagrody

• 1972 – Grand Prix w konkursie o nagrodę „Konika Morskiego” – Szczecin
• 1974 – Nagroda Prezydenta Miasta Szczecina na VII Festiwalu Polskiego Malarstwa Współczesnego - Szczecin
• 1975 – Laureat „Złotego Grona” – Zielona Góra

Wspomnienie o Olegu Bałakirewie

W Szczecinie na dużej międzynarodowej wystawie malarstwa przy obrazach Olega Bałakirewa zatrzymaliśmy się na dłużej, chociaż dookoła kusiły kolorem i fantazją dziesiątki innych obrazów. Nawet dzisiaj nie potrafię powiedzieć, w czym były inne od pozostałych, że tak nas przyciągnęły do siebie. Czy swoim niepokojem? Czy półcieniami zanikających i ukazujących się kształtów, okraszonymi światłem jakby z El Greca?[…] Nowe obrazy Olega wydały się jeszcze ciekawsze, bardziej zdecydowane w położeniu farby i dojrzałości treści, miały swój niepokój i ten rodzaj smutku, który dopuszczaliśmy do siebie – był w nich smutek zmierzchania, piękno muzycznej frazy, której nie można dotknąć ani zobaczyć, smutek przemijających dni albo tej jednej chwili, która nie wiadomo, czy zdarzy się drugi raz, smutek odlatujących ptaków i pierwszego pożegnania. (Aleksander Jurewicz, Życie i liryka)

Idę ulicami Szczecina. Idę ulicami Gdańska. Idę do Ciebie. Szukam Ciebie. Kim byłeś? Dobrym Synem, radością, szczęściem. Idę do Ciebie… Szukam Ciebie… Jest wielka smutna cisza… Jest tajemnica życia i śmierci… Twoja Matka (Tatiana Bałakirew, Wspomnienia matki)

Oleg Bałakirew osiągnął cel bardzo trudny do zdobycia przez malarza. Spowodował, że obok jego prac nie przechodzimy obojętnie, czy też szybko o nich zapominamy, nasyciwszy oczy urodą barw. Do jego obrazów powracamy, odnajdując w nich ciągle nowe treści. Ich wielowarstwowość treściowa, połączona ściśle z siłą artystycznego wyrazu, stanowi o szczególnej pozycji malarstwa Bałakirewa, nie tylko w środowisku lokalnym. (Jerzy Jurczyk , Oleg Bałakirew. Malarstwo)