Podgrodzie - Miasteczko Dziecięce: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 69: Linia 69:
 
[[Plik:Dzieci-Słońca.jpg|200px|thumb|right|Dzieci Słońca (1963)]]
 
[[Plik:Dzieci-Słońca.jpg|200px|thumb|right|Dzieci Słońca (1963)]]
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
−
Po objęciu obiektu przez Zjednoczenie Hutnictwa Żelaza i Stali, które pieczę nad prowadzeniem ośrodka powierzyło pobliskiej [[Huta Szczecin|Hucie Szczecin]], zakończył się etap istnienia Miasteczka Dziecięcego. Ośrodkowi nadano charakter kolonii letnich dla dzieci górników i hutników z całej Polski. Zarzucono dawny model wychowania na bliższy polskiemu. Zniknęły elementy polityczne. Uczono patriotyzmu narodowego, regionalnego i lokalnego, współpracy zespołowej, koleżeństwa, odpowiedzialności i dyscypliny oraz zdrowego stylu życia. Pozostawiono strukturę miasteczka oraz funkcyjność dzieci. Zachowano niektóre elementy harcerstwa, takie jak poranne i wieczorne apele z wciąganiem flagi na maszt, wieczorne pieśni harcerskie i patriotyczne przy ognisku, czy też wykonywanie emblematów przez grupy. Kultywowano zwyczaj gimnastyki porannej. Jednakże kolejka wąskotorowa przestała funkcjonować.
+
Po objęciu obiektu przez Zjednoczenie Hutnictwa Żelaza i Stali, które pieczę nad prowadzeniem ośrodka powierzyło pobliskiej [[Huta Szczecin|Hucie Szczecin]], zakończył się etap istnienia Miasteczka Dziecięcego. Ośrodkowi nadano charakter kolonii letnich dla dzieci górników i hutników z całej Polski. Zarzucono dawny model wychowania na bliższy polskiemu. Zniknęły elementy polityczne. Uczono patriotyzmu narodowego, regionalnego i lokalnego, współpracy zespołowej, koleżeństwa, odpowiedzialności i dyscypliny oraz zdrowego stylu życia. Pozostawiono strukturę miasteczka oraz funkcyjność dzieci. Zachowano niektóre elementy harcerstwa, takie jak poranne i wieczorne apele z wciąganiem flagi na maszt, wieczorne pieśni harcerskie i patriotyczne przy ognisku, czy też wykonywanie emblematów przez grupy. Kultywowano zwyczaj gimnastyki porannej.  
 +
Kolejka wąskotorowa w tym czasie nie funkcjonowała ze względu na wyeksploatowanie materiału przez poprzedników i bezpieczeństwo dzieci. Wprowadzono wiele zmian np. drewniane ławy w stołówkach zamieniono na stoliki.
 +
<br/><br/>
 +
<br/><br/>
 +
[[Plik:Jan_Wilpiszewski.jpg|180px|thumb|right|Jan Wilpiszewski - kierownik socjalno-administracyjny z ramienia [[Huta Szczecin|Huty Szczecin]] na podgrodzkiej przystani (1964)]]
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
 
Przykładowy plan dnia:
 
Przykładowy plan dnia:

Wersja z 12:46, 3 cze 2016

Miasteczko Dziecięce Podgrodzie
Miasteczko Dziecięce Podgrodzie
Brama wjazdowa z napisem
Lokalizacja Podgrodzie
Zobacz Miasteczko Dziecięce Podgrodzie na mapie.


Miasteczko dziecięce w Podgrodziu (1952–1962) - obiekt utworzony z inicjatywy Związku Spółdzielni Przemysłowych i Rzemieślniczych na wzór pionierskiego obozu Artek w ZSRR, w którym władzę sprawowały dzieci. Powołany Komitet Ogólny Budowy Podgrodzia uzyskał stosowne zezwolenia: Min. Oświaty, Min. Zdrowia, Min. Przemysłu Drobnego i Handlu, któremu podlegała spółdzielczość w tych czasach. W wielu publikacjach mówi się o powołaniu Miasteczka dekretem ówczesnego Prezydenta Polski Bolesława Bieruta, co nie znajduje potwierdzenia w dokumentach. Pierwsze dzieci (ponad 1000) przyjechały do Podgrodzia 4 lipca 1952 roku. Uroczyste otwarcie miasteczka nastąpiło 27 lipca 1952.


Położenie

Miasteczko Dziecięce znajdowało się w Podgrodziu, osadzie położonej 50 km od Szczecina, 30 km od Polic i 2 km od Nowego Warpna, otoczonej lasami Puszczy Wkrzańskiej i wodami Zalewu Szczecińskiego oraz Jeziora Nowowarpieńskiego. Podgrodzie otacza 20 ha parku o unikalnych walorach przyrodniczych i krajobrazowych z bogatym drzewostanem. Miejsce posiada idealne warunki zdrowotne i wypoczynkowe. Walory klimatyczne osady i malownicze położenie sprawiły, że władze niemieckie, po zakończeniu I wojny światowej, utworzyły w Podgrodziu ośrodek rehabilitacyjno-wypoczynkowy dla kombatantów, w latach późniejszych przekształcony w ośrodek sanatoryjno–wypoczynkowy.

Historia Miasteczka Dziecięcego

Dzieci pełniące funkcje kolejarzy (1952)
Podgrodzie - ciuchcia (1961)

1952–1962

Miasteczko Dziecięce Podgrodzie było przeznaczone dla dzieci i młodzieży z całej Polski. Dzieliło się na cztery dzielnice, w których znajdowały się domki mieszczące po dwie grupy w każdym. (Toalety i wspólne łaźnie usytuowane były na zewnątrz budynków). Komunikację stanowiły drogi, początkowo wysypane białym żwirem, w latach późniejszych asfaltowe. Na terenie ośrodka znajdowały się liczne obiekty rekreacyjno-sportowe, biurowe i kulturalne, takie jak:

  • Amfiteatr
  • Boisko sportowe
  • Centrala telefoniczna
  • Biuro ośrodka
  • Dworzec kolejowy i kolejka wąskotorowa z trzema wagonikami
  • Estrada koncertowa
  • Izba Pamięci
  • Kinoteatr
  • Plaża wraz z kąpieliskiem i wieżyczką ratownika
  • Piekarnia
  • Poczta z centralą telefoniczną
  • Przystań kajakowa
  • Restauracja
  • Stołówki 4 (Każda dzielnica miała swoją stołówkę)
  • Stadion
  • Świetlica
  • Wartownia
  • Wesołe miasteczko
  • Wypożyczalnia rowerów
Podgrodzie Dziecięce Miasteczko (1953)

Centralną instytucję stanowiła Miejska Rada Narodowa Miasteczka Dziecięcego (MRNMD). Procedura wyborcza wyłaniała członków Rady. Dzieci i młodzież wybierały reprezentacje poszczególnych domków mieszkalnych. Następnie wybierano rady dzielnicowe. W efekcie końcowym, podczas powszechnego głosowania w amfiteatrze, spośród rad dzielnic wybierano skład MRNMD. Przy Radzie powstały wydziały: finansowo-gospodarczy, kulturalno-oświatowy, zdrowia, kultury fizycznej oraz informacji, radia i prasy. Jednakże MRNMD nie sprostała zadaniom i dochodziło w jej ramach do wypaczeń, dlatego w roku 1954 otrzymała nazwę Rada Miasteczka. Dzieci w myśl samorządności sprawowały następujące funkcje:

  • Milicjanci - pilnowali porządku na kolonijnych uliczkach
  • Listonosze - roznosili pocztę między domkami
  • Straż Pożarna - czuwała nad bezpieczeństwem przeciwpożarowym
  • Służba Morska - wykonywała ćwiczenia na kajakach
  • Służba kolejowa - obsługiwała kolejkę wąskotorową, która była największa atrakcją ośrodka. Jej linia okalała Podgrodzie i biegła przez zróżnicowany teren: miasteczko, pas nadbrzeżny, las i tereny podmokłe. Był również dworzec główny z poczekalnią, kasą biletową i peronem. Stacje posiadały nazwy, np. Stacja „Plaża“. Jednakże ze względów bezpieczeństwa, Maszynista - Józef Kwiatkowski, był osobą dorosłą. Obowiązki konduktorskie powierzono dzieciom.
  • Werbliści i trębacze - grali na werblach i trąbkach w czasie apelu porannego i wieczornego

Funkcje te wykonywane były w specjalnym umundurowaniu, co nadawało im atrakcyjności. Starano się, aby każde dziecko choć raz miało możliwość pełnienia danej służby. Dzieci zdobywały różne odznaki (sprawności), które wpisywano do legitymacji kolonisty, np.:

  • Milicjant
  • Kolejarz
  • Marynarz
  • Łącznościowiec
  • Kucharz

W latach pięćdziesiątych wydawano wakacyjną gazetkę Głos Podgrodzia (w 1952 roku) i Życie Podgrodzia (1953 – 1956 ). W roku 1953 Biblioteka Zawodowa Związku Spółdzielni Przemysłowych i Rzemieślniczych w Warszawie ( praca zbiorowa) wydała broszurę Miasteczko Dziecięce Podgrodzie, opisującą powstanie Miasteczka, założenia ideologiczne i przebieg dwóch pierwszych turnusów.

Wyróżnikiem każdej grupy kolonijnej była jej nazwa i emblemat wykonany przed domkiem mieszkalnym z pobliskich muszelek, kamieni i pisaku oraz innych dostępnych materiałów. Dzieci pełniły rożne funkcje w służbach Miasteczka pod okiem wychowawców w roli obserwatorów ingerujących tylko wtedy, gdy nie mogły sobie poradzić. Na terenie ośrodka wypoczywało jednocześnie 1000 osób. Były to dzieci i młodzież z całej Polski, które próbowano kształtować według radzieckich wzorców kolektywizmu, aż do odwilży w 1956 roku, kiedy nastąpił koniec stalinizmu. Od tego czasu zaczęła słabnąć presja ideologiczna na wychowanie dzieci. Już w 1958 roku wychowankowie mogli zorganizowaną grupą pojechać do Nowego Warpna na niedzielną Mszę świętą, co wcześniej było nie do pomyślenia. W roku 1961 sformułowano nowe założenia organizacyjno-wychowawcze nastawione na kształtowanie cech moralności socjalistycznej.

1962-1973

Księgowe: Danuta Solarczyk i Wanda Łada oddelegowane z Huty „Szczecin“ (1962)
Dzieci Słońca (1963)



Po objęciu obiektu przez Zjednoczenie Hutnictwa Żelaza i Stali, które pieczę nad prowadzeniem ośrodka powierzyło pobliskiej Hucie Szczecin, zakończył się etap istnienia Miasteczka Dziecięcego. Ośrodkowi nadano charakter kolonii letnich dla dzieci górników i hutników z całej Polski. Zarzucono dawny model wychowania na bliższy polskiemu. Zniknęły elementy polityczne. Uczono patriotyzmu narodowego, regionalnego i lokalnego, współpracy zespołowej, koleżeństwa, odpowiedzialności i dyscypliny oraz zdrowego stylu życia. Pozostawiono strukturę miasteczka oraz funkcyjność dzieci. Zachowano niektóre elementy harcerstwa, takie jak poranne i wieczorne apele z wciąganiem flagi na maszt, wieczorne pieśni harcerskie i patriotyczne przy ognisku, czy też wykonywanie emblematów przez grupy. Kultywowano zwyczaj gimnastyki porannej. Kolejka wąskotorowa w tym czasie nie funkcjonowała ze względu na wyeksploatowanie materiału przez poprzedników i bezpieczeństwo dzieci. Wprowadzono wiele zmian np. drewniane ławy w stołówkach zamieniono na stoliki.



Plik:Jan Wilpiszewski.jpg
Jan Wilpiszewski - kierownik socjalno-administracyjny z ramienia Huty Szczecin na podgrodzkiej przystani (1964)



Przykładowy plan dnia:

  • 8.00 - pobudka i toaleta poranna
  • 8.15 - gimnastyka poranna
  • 8.30 - porządkowanie sal
  • 9.00 - apel poranny z wciągnięciem flagi na maszt przy odśpiewaniu hymnu narodowego w pozycji na baczność. Omówienie spraw bieżących
  • 9.30 - śniadanie
  • 10.00 - zajęcia w grupach wg harmonogramu poza budynkami mieszkalnymi: plażowanie, zajęcia sportowe, plac zabaw, pełnienie wyznaczonych ról. W razie niepogody zajęcia świetlicowe lub w miejscowym amfiteatrze
  • 13.00 - obiad
  • 13.30 - cisza poobiednia
  • 15.00 - zajęcia własne w grupach
  • 16.00 - podwieczorek
  • 16.15 - zajęcia w grupach wg harmonogramu poza budynkami mieszkalnymi: plażowanie, zajęcia sportowe, plac zabaw. W razie niepogody zajęcia świetlicowe lub w miejscowym amfiteatrze
  • 18.00 - kolacja
  • 18.30 - apel wieczorny ze ściągnięciem flagi z masztu przy odśpiewaniu hymnu narodowego w pozycji na baczność. Posumowanie dnia
  • 19.00 - piosenka patriotyczna, harcerska, biesiadna przy wspólnym ognisku
  • 20.00 - toaleta wieczorna i cisza nocna po sygnale wieczornej trąbki

Rożne nazwy ośrodka

  • 1952-1954 – Miasteczko Dziecięce Podgrodzie
  • 1955-1956 – Miasteczko Harcerskie w Podgrodziu
  • 1956-1962 – Miasteczko Dziecięce w Podgrodziu
  • 1962-1973 – Hutniczy Ośrodek Kolonijny

Nazwy zmieniano przed sezonem lub po sezonie.

1973–2001

Ośrodek przejęło Kuratorium Oświaty i utworzyło w nim eksperymentalny ośrodek resocjalizacyjny pod nazwą „Państwowego Zespołu Domów Młodzieżowych“. Pensjonariuszami tych domów byli młodzi ludzie, którzy weszli w konflikt z prawem. Ich zachowanie miał złagodzić kontakt z tzw. sierotami społecznymi, czyli dziećmi z domów dziecka i rozbitych rodzin. Powstały nowe mieszkania dla nauczycieli. Wyasfaltowano drogę łączącą Podgrodzie z Nowym Warpnem. Eksperyment wychowawczy nie przyniósł oczekiwanych rezultatów i ośrodek został rozwiązany. W roku 1981 powołano tu placówkę rewalidacyjną pod nazwą „Państwowy Zakład Wychowawczy“ dla dzieci specjalnej troski z województwa szczecińskiego. W roku 1983 Państwowy Zakład Wychowawczy przemianowano na Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy. Dzieci uczyły się w szkole podstawowej na zajęciach przyuczających do zawodu: krawca, stolarza, ogrodnika, murarza, gastronomika. SOSW współpracował z Pałacem Młodzieży w Szczecinie, ze Strażnicą Wojsk Obrony Pogranicza w Karsznie, z „Transoceanem“. W roku 1987 roku placówka otrzymała imię Arkadego Fiedlera. W 1990 roku powstały korty tenisowe, a ośrodek nawiązał współpracę z zespołem tanecznym "ASTRA" ze Szczecina. Z biegiem lat, w związku ze zmniejszaniem się budżetu Podgrodzia, SOSW przyjmował coraz mniej wychowanków. W maju roku 1997 roku zdarzył się tragiczny wypadek, kiedy to 6 niesubordynowanych chłopców w sztormową pogodę wypłynęło na Zalew Szczeciński. Wyprawa zakończyła się tragicznie, pięciu chłopców utonęło. Decyzją Prezydium Sejmiku Samorządowego Województwa Szczecińskiego z dnia 15 czerwca 1998 roku SOSW przekształcono w Centrum Placówek Oświatowych w Podgrodziu. Kolejne cięcia w budżecie oświaty spowodowały likwidację ośrodka w roku szkolnym 2000/2001.

2001 - 2005

Ośrodek przejęło Centrum Integracji i Rehabilitacji "Podgrodzie", które podlegało Starostwu Powiatowemu w Policach. Od tego czasu do Podgrodzia przyjeżdżały dzieci i młodzież, lecz tylko na wypoczynek. Nadal trwały kłopoty z administrowaniem ośrodka i ponownie następuje kolejna zmiana zarządzającego.

Od 2005

Powstaje gospodarstwo pomocnicze przy Zespole Szkół im. Ignacego Łukasiewicza w Policach o nazwie Centrum Edukacji, Integracji i Rehabilitacji "Podgrodzie" w Nowym Warpnie.

Miasteczko Dziecięce Podgrodzie (1952–1962) na stronach Nowego Warpna

  • Wartownia (1957)

  • Teatr (1957)

  • Plac Konstytucji (1960)

  • Estrada Koncertowa (1961)

  • Fragment zabudowy (1961)



Kolonie Letnie Huty „Szczecin” (1962-1973) na szczecińskich pocztówkach

  • Brama główna (1962)

  • Biuro ośrodka (1962)

  • Fragment ośrodka (1967)

  • Plac zabaw (1967)

  • Koloniści ze Śląska (1967)



Ciekawostki z Monografii Podgrodzia 1952-1973 Barbary Sowińskiej-Adamczyk

  • Pieczęć okolicznościowa (1952)

  • Sztandar (1952)

  • Występ zespołu z ChRL w amfiteatrze (1955)

  • Pieczęć okolicznościowa (1956)

  • Proporczyk i pałeczki do werbli

  • Sztandar Miasteczka Dziecięcego (1956)

  • Legitymacja kolonisty (1958)

  • Wiata kolejki wąskotorowej (2013)



Z albumu Ewy Bączkowskiej - kolonistki Huty „Szczecin“ z grupy Dzieci Słońca 1963

  • Najmłodsza kolonistka Ewa (5 l.) na ławeczce przed domkiem

  • Grupa Dzieci Słońca - kolonistki ze Śląska i Szczecina

  • Pod jarzębinką

  • Na dróżce do domku

  • Odwiedziny rodziców

  • Na drodze w kierunku plaży



Zobacz także


Źródła

Bibliografia

  • Franciszek Dębski, Miasteczko Harcerskie Podgrodzie. Wspomnienia z lat 1954-55, (Rocznik Historii Harcerstwa 2005)
  • Robert Jurszo, Miasteczko Dziecięce w Podgrodziu. Stalinowska utopia, w której miały rządzić dzieci, dla Wirtualnej Polski, 03.02.2016
  • Barbara Sowińska-Adamczyk, Miasteczko dziecięce. Monografia Podgrodzia 1952-1973, Regionalne Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne w Policach, Szczecin (2015)

Inne





Logo pomeranica.jpg
Autor opracowania: Ewa Bączkowska


Źródło: „http://pomeranica.pl/index.php?title=Podgrodzie_-_Miasteczko_Dziecięce&oldid=179355”