Polskie Pismo i Książka
Ten artykuł jest w trakcie opracowywania. Prosimy nie edytować strony do czasu zniknięcia tej wiadomości. Nazwa użytkownika, który dodał tę wiadomość, jest wyświetlona na stronie historii.
„Polskie Pismo i Książka” - Spółdzielnia Wydawniczo - Handlowa Byłych Więźniów Politycznych, działająca w Szczecinie w latach 1945-1949, pierwsze wydawnictwo w powojennym Szczecinie.
Historia
Początki Spółdzielni sięgają połowy 1943 roku, kiedy to Leon Królak - więzień obozu jenieckiego Mauthausen-Gusen wystąpił z inicjatywą założenia po wojnie na tzw. Ziemiach Odzyskanych oficyny wydawniczej. Pragnął drukować tanie książki: by za 1 złoty każdy mógł sobie kupić „Pana Tadeusza”. Wokół siebie skupił grupę współwięźniów, składającą się z literatów, zecerów, grafików, drukarzy, poligrafów. Grupa przeszła regularne przeszkolenie w zakresie wiedzy o książce, redagowania i wydawania wydawnictw. Jednym z instruktorów był Czesław Piskorski, który przekonał Królaka aby oficyna wydawnicza powstała w Szczecinie.
11 lipca 1945 roku w Poznaniu odbyło się zebranie założycielskie (konstytucyjne) spółdzielni (z udziałem 6 osób) na którym postanowiono, że polskie słowo najbardziej potrzebne jest w Szczecinie. Wytyczono główne cele działalności:
- służba kulturze polskiej poprzez dobre a nade wszystko tanie wydawnictwa tj. pism i książek, wydawnictw artystycznych i podstawowych akcydensów według ideowego programu zrodzonego wśród cierpień,
- poprzez umiejętne i fachowe produkowanie i rozprowadzanie wydawnictw podnieść kompletnie zrujnowane długoletnim cierpieniem w kacetach własne warsztaty pracy oraz odbudować się gospodarczo,
- z zysków Spółdzielni ustalać corocznie pewien znaczny odsetek dla wdów i sierot po zamordowanych współtowarzyszach niedoli w kacecie Gusen. [1]
Na zebraniu wyłoniono zarząd Spółdzielni w składzie:
- Leon Królak – kierownik Spółdzielni i dział organizacyjny,
- Wincenty Szałek – sekretariat i księgowość,
- Czesław Piskorski – dział redakcyjny,
- Marian Kwintkiewicz, Franciszek Belling – dział techniczny,
- Marian Małolepszy, Stefan Pełczyński – dział sprzedaży.
Ustalono udział 5.000 zł oraz minimum kapitału zakładowego na 100.000 zł. [2]
Szczecińskie początki
16 lipca 1945 roku w Szczecinie, na spotkaniu z wiceprezydentem Szczecina Franciszkiem Jamrożym i naczelnikiem wydziału oświaty Brunonem Taydeltem, Królak otrzymał zezwolenie na założenie wydawnictwa. Początkowo władze przydzieliły spółdzielni lokal przy ul. Kilińskiego, a następnie przy al. Wojska Polskiego 39/41, w zdewastowanym budynku dawnej fabryki torebek papierowych. Członkowie Spółdzielni i ich rodziny z wielkim wysiłkiem i zaangażowaniem przystąpili do odgruzowania i remontu budynku. Spod gruzów wydobywano nieczynne maszyny, farbę drukarską, papier pakowy. Znaleziony kamień litograficzny wymieniono w Poznaniu na polskie czcionki. 23 września 1945 roku w mieszkaniu Królaka przy ul. Mazurskiej odbyło się zebranie organizacyjne, na którym przyjęto statut, który określał cel spółdzielni jako służbę kulturze polskiej przez wydawanie i popularyzację pism i broszur oraz książek ze szczególnym uwzględnieniem wydawnictwa związanych z Pomorzem Szczecińskim albo dla Pomorza Szczecińskiego szczególnie potrzebnych. [3] Na zebraniu wyłoniono zarząd oraz główne działy Spółdzielni:
- zarząd (L. Królak – prezes, W. Szałek, Z. Mieszkowski-wiceprezesi),
- drukarnia (kier. Z. Niewiada),
- litografia (kier. M. Sławiński),
- chemiografia (kier. M. Kwintkiewicz),
- dział wydawniczy (kier. Cz. Piskorski),
- introligatornia (kier. Bronisław Pater),
- agencja reklamy (kier. Stefan Pełczyński i Stefan Mróz),
- dział handlowy (kier. Marian Małolepszy),
- księgarnia i wypożyczalnia książek,
- wytwórnia stempli (kier. Jan Piechocki),
- wytwórnia kartonów i torebek (kier. Stanisław Górecki),
- dział papierniczy (kier. Stanisław Ławicki).[4]
Przypisy
- ↑ Polskie Pismo i Książka. Księga protokołów. Sygn. 2. Archiwum Państwowe w Szczecinie
- ↑ Tamże
- ↑ Piskorski Czesław. Upowszechnianie wiedzy o Szczecinie i Pomorzu Zachodnim w pierwszych latach po wyzwoleniu (1945-1948.) W: Pionierskie lata kultury szczecińskiej. Materiały z sesji popularnonaukowej odbytej w Szczecinie 13 V i 28 x 1985 r. Pod red. K. Kozłowskiego. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Szczecinie, 1986, s. 261
- ↑ Piskorski Czesław. „Polskie Pismo i Książka” w Szczecinie (1945-1950). W: Przegląd Zachodniopomorski. T. XXV, z. 1. Szczecin: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Instytut Zachodniopomorski , 1981, s. 89-101.
