Powiat gryfiński
Powiat Gryfiński | |||
| |||
Siedziba władz | Gryfino | ||
Liczba gmin | 6 (miejsko-wiejskie); 3 (wiejskie) | ||
Strona internetowa powiatu. |
Powiat gryfiński – powiat w północno-zachodniej Polsce, w woj. zachodniopomorskim, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Siedzibą władz powiatu jest miasto Gryfino (adres Starostwa Powiatowego - ul. Sprzymierzonych 4).
Spis treści
Geografia
Powierzchnia powiatu wynosi 18 6911 ha. Powiat na zachodnie graniczy z rzeką Odrą i granicą państwa polskiego. Na północy przylega do granicy miasta Szczecin oraz powiatu polickiego. Na północny wschód od powiatu gryfińskiego znajduje się powiat stargardzki, na wschodzie powiat pyrzycki, a na południowym wschodzie i południu powiat myśliborski. [1]
Położenie
Powiat swoim obszarem obejmuje siedem mezoregionów (jednostek obejmujących większy teren o zbliżonych cechach środowiskowo-krajobrazowych) wchodzących w skład podprowincji Pobrzeży Południowobałtyckich.
Północna część powiatu położona jest w czterech mezoregionach Wzgórz Bukowych, Doliny Dolnej Odry, Równiny Wełtyńskiej i Równiny Pyrzycko-Stargardzkiej.
Centralna część powiatu obejmuje swoim obszarem mezoregion Pojezierza Myśliborskiego.
Południowa część powiatu leży na terenach mezoregionów Równiny Gorzowskiej oraz Kotliny Freienwaldzkiej. [2]
Klimat
Powiat gryfiński pod względem klimatycznym podzielono na dwa obszary ze względu na dzielnice klimatyczne.
Północna część powiatu jest stosunkowo ciepła i sucha. Pokrywa śnieżna występuje 40 – 60 dni, a średni opad roczny wynosi 450 – 600 mm. Liczba godzin słonecznych jest stosunkowo duża. Przebieg średnich temperatur miesięcznych wyznacza dwa ważne dla rolnictwa okresy: gospodarczy i wegetacyjny. Okres gospodarczy rozpoczyna się między 16 a 20 marca, a kończy między 27 listopada, a 4 grudnia. Trwa więc 252 do 262 dni. Okres wegetacyjny zaczyna się natomiast na przełomie marca i kwietnia, a kończy w pierwszej dekadzie listopada i trwa od 217 do 223 dni.
Klimat w części południowej powiatu ma charakter przejściowy pomiędzy chłodnym i dość wilgotnym klimatem morskim, a suchym i ciepłym klimatem charakteryzującym dorzecza środkowej Warty i środkowej Wisły. Dni z przymrozkami jest tutaj ponad 100, a opady wynoszą średniorocznie około 550 mm. Czas trwania pokrywy śnieżnej, tak samo jak na północy powiatu, trwa od 40 do 60 dni. Pod względem czasu trwania okresu wegetacji część południowa nie różni się bardzo od północy regionu. Okres wegetacji zaczyna się z początkiem kwietnia i kończy się z początkiem listopada.
Temperatury powietrza w obydwu dzielnicach klimatycznych są zbliżone. Wynoszą średnio w ciągu roku ok. 9 stopni Celcjusza. [3]
Obiekty fizjograficzne
Sieć rzeczną powiatu gryfińskiego tworzy rzeka Odra i jej dopływy, rzeki: Kurzyca, Słubia, Rurzyca, Tywa.
- Kurzyca - jej początek znajduje się na południe od Białęgi. Około 5 km przed ujściem rzeka wpływa do Doliny Odry. Całkowita długość rzeki wynosi 22,3 km.
- Słubia - rzeka wypływa z jeziora Białęgi. Na całej swojej długości Słubia nie przyjmuje istotniejszych dopływów. Rzeka przepływa przez szereg jezior, z których największe to Morzycko i Narost. Całkowita długość rzeki wynosi 30,2 km.
- Tywa - jej źródło znajduje się w rejonie wsi Góralice. Rzeka przepływa przez szereg jezior, z których największe to jezioro Długie na terenie gminy Banie. Całkowita długość rzeki wynosi 47,9 km.
- Rurzyca - bierze swój początek ok. 3 km od miejscowości Gogolice. Powyżej Trzcińska-Zdroju rzeka przepływa przez Jezioro Klasztorne i Trzygłowskie. Całkowita długość rzeki wynosi 43,6 km. [4]
Do największych jezior na terenie powiatu należą:
- Długie
- Morzycko
- Wełtyń
- Będgoszcz
- Mętno [5]
Przyroda
Lasy [6]
Lasy w powiecie gryfińskim zajmują znaczną część jego obszaru. Ich powierzchnia wynosi 63 932 ha, co stanowi 34% całkowitej powierzchni powiatu. Zarządzają nimi Lasy Państwowe – Nadleśnictwa Gryfino, Chojna, Myślibórz, Mieszkowice, Różańsko oraz Dębno.
Parki krajobrazowe [7]
- Cedyński Park Krajobrazowy - utworzony 1 kwietnia 1993 roku. Ulokowany nad Odrą. Jego powierzchnia wynosi ponad 30 850 ha. W całości leży na terenie powiatu gryfińskiego. Na terenie parku znajdują się Wzgórza Krzymowskie. Ochronie gatunkowej podlega tutaj 45 gatunków roślin m.in. cis pospolity, jarząb brekinia, storczyk purpurowy. [8] [9]
- Szczeciński Park Krajobrazowy „Puszcza Bukowa” - utworzony 4 listopada 1981 roku. Powierzchnia Parku wynosi obecnie 9 096 ha. Puszcza Bukowa jest zwartym kompleksem leśnym.
- Park Krajobrazowy „Doliny Dolnej Odry” - powołany 1 kwietnia 1993 roku. Park leży między Odrą Zachodnią i Odrą Wschodnią, obejmuje zatem obszar Międzyodrza. Powierzchnia parku wynosi obecnie 6009 ha. Park jest miejscem, gdzie występuje przyroda powiązana ze środowiskiem wodnym i bagiennym. [10]
Rezerwaty przyrody [11]
- Bielinek
- Olszyna Źródliskowa pod Lubiechowem Dolnym
- Dąbrowa Krzymowska
- Olszyny Ostrowskie
- Dolina Świergotki
- Wrzosowiska Cedyńskie
- Jeziora Siegniewskie
- Bukowe Zdroje im. prof. dr hab. Tadeusza Dominika
- Buczynowe Wąwozy
- Kołowskie Parowy im. Józefa Lewandowskego
- Trawiasta Buczyna im. prof. Stefana Kownasa
- Źródliskowa Buczyna im. Jerzego Jackowskiego
- Rezerwat faunistyczny wzdłuż Słubi
Pomniki przyrody [12]
Nazwa gatunkowa | Ilość | Lokalizacja |
Dąb szypułkowy | 1 | gmina Banie, Leśnictwo Babinek |
Dąb szypułkowy | 2 | gmina Banie, Leśnictwo Swobnica |
Dąb szypułkowy | 1 | gmina Banie, Plac przy Urzędzie Gminy Banie |
Lipa | 1 | gmina Banie, ul. Brzozowa, Banie |
Dąb szypułkowy | 2 | gmina Cedynia, Przy drodze w Lubiechowie Dolnym |
Cis pospolity | 1 | gmina Cedynia, Plac Wolności, Cedynia |
Lipa drobnolistna | 1 | gmina Cedynia, Radostów, park |
Cis pospolity | 1 | gmina Cedynia, Radostów, park |
Cis pospolity | 1 | gmina Cedynia, Stary Kostrzynek |
Dąb szypułkowy | 1 | gmina Cedynia, Osinów Dolny |
Ciepłolubna Wydma | - | gmina Cedynia, Siekierki |
Ostnicowa Skarpa | - | gmina Cedynia, Siekierki |
Dąb szypułkowy | 1 | gmina Chojna, Skrzyżowanie dróg Chojna – Krajnik – Krzymów |
Cis pospolity | 1 | gmina Chojna, ul. Bałtycka, Chojna |
Topola biała | 1 | gmina Chojna, Chojna, park |
Topola czarna | 2 | gmina Chojna, Chojna, park |
Platan klonolistny „Platan Olbrzym” | 1 | gmina Chojna, ul. Wojska Polskiego, Chojna |
Cis pospolity | 1 | gGmina Chojna, ul. Jagiellońska – Kościuszki, Chojna |
Cis pospolity | 2 | gmina Chojna, ul. Roosvelta, Chojna |
Cis pospolity | 1 | gmina Chojna, ul. Owocowa, Chojna |
Dąb bezszypułkowy | 1 | gmina Chojna, ul. Owocowa, Chojna |
Cis pospolity | 3 | gmina Chojna, ul. Wojska Polskiego, Chojna |
Topola czarna | 4 | gmina Chojna, ul. Szkolna, Chojna |
Grochodrzew | 1 | gmina Chojna, ul. Jagiellońska, Chojna |
Topola biała | 1 | gmina Chojna, ul. Kościuszki - Polna, Chojna |
Aleja kasztanowca białego | - | gmina Chojna, ul. B. Prusa, Chojna |
Topola czarna | 1 | gmina Chojna, Przy drodze Chojna – Krajnik – Krzymów |
Jałowiec pospolity | 1 | gmina Chojna, Rejon jeziora Stoki |
Dąb szypułkowy | 1 | gmina Chojna, Mętno, przy remizie |
Dąb szypułkowy | 1 | gmina Chojna, Mętno, obok leśniczówki |
Storczykowa Skarpa | - | gmina Chojna, Nawodna |
Buk pospolity | 1 | gmina Chojna, Rurka, przy ruinach młyna |
Lipa drobnolistna | 1 | gmina Chojna, Rurka, przy ruinach młyna |
Cis pospolity | 1 | gmina Chojna, Jelenin |
Aleja dębów szypułkowych | - | gmina Chojna, Wzdłuż drogi Chojna – Nawodna – Szczecin |
Głazy narzutowe „Bliźniaki” | 2 | gmina Chojna, Leśnictwo Kuropatniki |
Dąb szypułkowy | 5 | gmina Gryfino, Leśnictwo Borzym |
Sosna pospolita | 1 | gmina Gryfino, Wyspa Koźla nad jeziorem Wełtyń |
Cis pospolity | 2 | gmina Gryfino, Żórawki |
Świerk porośnięty bluszczem | 1 | gmina Gryfino, Żórawki |
Krzywy las sosnowy | 0,50 ha | gmina Gryfino, Nowe Czarnowo koło Elektrowni Dolna Odra |
Cis pospolity | 1 | gmina Mieszkowice, Gozdowice |
Buk pospolity | 1 | gmina Stare Czarnowo, Puszcz Bukowa |
Buk pospolity | 1 | gmina Stare Czarnowo, Leśnictwo Lisia Miedza |
Dąb szypułkowy | 6 | gmina Stare Czarnowo, Puszcza Bukowa |
Dąb szypułkowy | 1 | gmina Stare Czarnowo, Stare Czarnowo |
Dąb szypułkowy | 1 | gmina Stare Czarnowo, Podjuchy |
Jedlica Duglasa | 1 | gmina Stare Czarnowo, Osetno |
Jesion Wyniosły | 2 | gmina Stare Czarnowo, Puszcza Bukowa |
Dąb bezszypułkowy | 2 | gmina Widuchowa, Rynica, park |
Lipa szerokolistna | 1 | gmina Widuchowa, Rynica, park |
Kasztanowiec biały | 1 | gmina Widuchowa, Rynica, park |
Platan klonolistny | 1 | gmina Widuchowa, Rynica, park |
Sosna wejmutka | 1 | gmina Widuchowa, Rynica, park |
Dąb szypułkowy | 2 | gmina Widuchowa, Dębogóra, park |
Topola kanadyjska | 1 | gmina Widuchowa, Lubicz, park |
Dąb szypułkowy | 1 | gmina Widuchowa, Przy drodze w Marwicach |
Cis pospolity | 1 | gmina Widuchowa, ul. Grunwaldzka – Ogrodowa, Widuchowa |
Historia
Przed II wojną światową teren obecnego powiatu gryfińskiego leżał na terenie Niemiec i wchodził w skład dwóch niemieckich powiatów: Landkreis Greifenhagen (powiat Gryfino) oraz Landkreis Königsberg/Neumark (powiat Chojna/Nowa Marchia). Landkreis Greifenhagen oraz Landkreis Königsberg/Neumark istniały formalnie od stycznia 1818 roku, a powstały na mocy reform Steina i Hardenberga w ówczesnych Prusach. W październiku 1939 roku Landkreis Greifenhagen został znacząco powiększony o tereny po lewej stronie Odry (m.in. miejscowość Gartz), co wiązało się z likwidacją sąsiedniego powiatu Randow i inkorporacją części jego dotychczasowych terenów. Po II wojnie światowej obszary leżące po lewej stronie Odry i wchodzące dotychczas w skład Landkreis Greifenhagen oraz Landkreis Königsberg/Neumark pozostały w granicach państwa niemieckiego.
W wyniku porozumień mocarstw po II wojnie światowej Polska otrzymała nowe, zachodnie nabytki terytorialne, określane mianem "Ziem Odzyskanych". 14 marca 1945 roku Rząd Tymczasowy dokonał pierwszego podziału administracyjnego. Powstał Okręg Pomorze Zachodnie oraz Obwody (odpowiedniki powiatów).
"Grupa gryfińska" z świeżo mianowanym, Pełnomocnikiem Rządu na Obwód Gryfin - Edwardem Kunikiem rozpoczęła oficjalne urzędowanie w Gryfinie 12 maja 1945 roku. Funkcję tę następnie piastował Jan Daszyński.
W pierwszych latach asymilacją regionu z pozostałym obszarem Polski zajmowało się Ministerstwo Ziem Odzyskanych z Władysławem Gomułką na czele (listopad 1945 - styczeń 1949).
Na mocy rozporządzenia z dnia 29 maja 1946 roku nastąpiła integracja administracyjna "nowych" obszarów z resztą kraju. Dostosowano wówczas nazewnictwo do tego, które obowiązywało na pozostałym terenie Polski. W ten sposób powstało województwo szczecińskie (zamiast okręgu Pomorze Zachodnie) oraz powiaty, w tym powiat gryfiński (zamiast obwodu Gryfin).
W pierwszym okresie, tj. do 1948 roku do powiatu gryfińskiego należała także część prawobrzeżnych dzielnic Szczecina (m.in. Podjuchy, Zdroje), które wskutek braku przepraw na Odrze zostały początkowo odcięte od stolicy województwa. Ogólnie granice powiatu w okresie PRL-u nie pokrywały się ze stanem obecnym. Obszar obecnego powiatu gryfińskiego wchodził wówczas w skład dwóch powiatów: powiatu gryfińskiego (m.in. północna część obecnego powiatu z 6 gminami) oraz powiatu chojeńskiego (m.in. południowa część obecnego powiatu z 7 gminami i stolicą w Dębnie).
"Pierwotny" powiat gryfiński istniał do 1975 roku. Wówczas wskutek nowej ustawy zniesiono powiaty wprowadzając dwustopniowy podział administracyjny i dzieląc kraj według nowego schematu na województwa (wprowadzono ich aż 49) oraz gminy i miasta.
Powiaty (także powiat gryfiński w obecnej formie) przywrócono ponownie dopiero w 1999 roku w ramach kolejnej reformy administracyjnej (powstało wówczas także województwo zachodniopomorskie w miejsce dotychczasowych województw - szczecińskiego i koszalińskiego). [13]
Samorząd
Zarząd Powiatu w Gryfinie:
- Wojciech Konarski - Starosta Gryfiński
- Jerzy Miler - Wicestarosta Gryfiński
- Roman Rataj - Członek Zarządu Powiatu
- Jan Gładkow - Członek Zarządu Powiatu
- Jan Podleśny - Członek Zarządu Powiatu
Rada Powiatu w Gryfinie:
- Gabriela Kotowicz - Przewodniczący Rady Powiatu w Gryfinie
- Alicja Kordylasińska - Wiceprzewodniczący Rady Powiatu w Gryfinie
- Henryk Kaczmar - Wiceprzewodniczący Rady Powiatu w Gryfinie
- Wojciech Konarski - Starosta Gryfiński
- Jerzy Miler - Wicestarosta Gryfiński
- Arkadiusz Augustyniak - Przewodniczący Komisji Spraw Społecznych, Sekretarz Komisji Rewizyjnej
- Rafał Mucha - Przewodniczący Komisji Budżetu i Gospodarki
- Sławomir Terebecki - Przewodniczący Komisji Ochrony Cywilnej, Zagrożeń Nadzwyczajnych i Administracji Zespolonej
- Robert Pankratow - Przewodniczący Komisji Rewizyjnej
- Eugeniusz Stachera - Zastępca Przewodniczącego Komisji Rewizyjnej
- Jan Podleśny - Członek Zarządu Powiatu
- Roman Rataj - Członek Zarządu Powiatu
- Jan Gładkow - Członek Zarządu Powiatu
- Piotr Bugajski - Radny
- Ewa Dudar - Radny
- Wojciech Fedorowicz - Radny
- Zbigniew Głąbała - Radny
- Leszek Jackiewicz - Radny
- Ryszard Niedźwiecki - Radny
- Labib Zair - Radny
- Jerzy Zgoda - Radny
Obecny skład samorządu wybrano w wyborach samorządowych VI kadencji, które odbyły się 21 listopada 2010 roku. [14]
Gospodarka i infrastruktura
Podmioty gospodarki narodowej wg rejestru REGON, stan na grudzień 2012: [15]
Sekcja PKD | Liczba podmiotów |
Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo | 446 |
Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie | 4 |
Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe | 746 |
Sekcja D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych | 13 |
Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją | 20 |
Sekcja F - Budownictwo | 1588 |
Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych | 2173 |
Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa | 551 |
Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi | 270 |
Sekcja J - Informacja i komunikacja | 81 |
Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa | 174 |
Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości | 297 |
Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna | 377 |
Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca | 223 |
Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne | 75 |
Sekcja P - Edukacja | 214 |
Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna | 356 |
Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją | 186 |
Sekcja S i T - Pozostała działalność usługowa | 551 |
Drogi krajowe i wojewódzkie na terenie powiatu (opis danego odcinka): [16]
Numer drogi | Długość (km) | Nazwa |
Drogi krajowe | ||
3 | 14 | Szczecin – Pyrzyce |
26 | 27,02 | Krajnik Dolny – Chojna – Rów |
31 | 75,93 | Radziszewo – Gryfino – Chojna – Mieszkowice – Boleszkowice |
A-6 | 1,70 | Kołbaskowo – Radziszewo |
Drogi Wojewódzkie | ||
119 | 10,62 | Radziszewo – Gardno |
120 | 33,42 | granica Państwa – Stare Czarnowo – Kołbacz |
121 | 19,60 | Pniewo – Banie – Rów |
122 | 29,45 | Krajnik Dolny – Pyrzyce |
124 | 27,90 | granica Państwa – Ławy |
125 | 33,90 | granica Państwa – Wierzchlas |
Kolej: [17]
- linia kolejowa nr 273 relacji Szczecin–Gryfino–Wrocław (przebiega przez teren powiatu)
Kultura
Na terenie powiatu znajduje się wiele instytucji kultury, ulokowanych m.in. w jego stolicy - Gryfinie:
- Biblioteka Publiczna (ul. Kościelna 24)
- Gryfiński Dom Kultury (ul. Szczecińska 17 oraz ul. Bolesława Chrobrego 48)
- Kino "Gryf" ul. Szczecińska 17 [18]
W powiecie znajduje się również Rejon Pamięci Narodowej Siekierki - Stare Łysogórki - Gozdowice - Czelin, związany z wydarzeniami 1945 roku ("forsowania Odry"), w tym dwa muzea:
- Muzeum I Armii Wojska Polskiego (nieopodal cmentarza wojennego I Armii Wojska Polskiego w Starych Łysogórkach)
- Muzeum Wojsk Inżynieryjnych w Gozdowicach [19]
Pozostałe, ważniejsze instytucje kultury:
- Muzeum Regionalne w Cedyni (pl. Wolności 4)
- Cedyński Ośrodek Kultury i Sportu (pl. Wolności 4)[20]
Ważniejsze imprezy cykliczne:
- Gryfiński Festiwal Miejsc i Podróży "Włóczykij" (luty)
- Festiwal Intymnych Form Artystycznych - FIFART (kwiecień)
- Dni Cedyni, m.in. inscenizacja Bitwy pod Cedynią (czerwiec)
- Zderzenie Sztuk i Kultur "Sztukowanie" (wrzesień)
- Tydzień Żurawi (wrzesień/październik)[21]
Oświata
Oświata w powiecie według informacji z Banku Danych Lokalnych, stan na 2010 rok: [22]
Placówki wychowania przedszkolnego | |
przedszkola | 13 obiektów |
przedszkola przy szkołach podstawowych | 28 obiektów |
punkty przedszkolne bez specjalnych | 7 obiektów |
Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego | |
przedszkola | 1485 uczniów |
oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych | 620 uczniów |
punkty przedszkolne bez specjalnych | 129 uczniów |
Szkoły podstawowe | |
szkoły podstawowe | 36 obiektów |
szkoły podstawowe | 5010 uczniów |
Szkoły gimnazjalne | |
Szkoły gimnazjalne | 16 obiektów |
Szkoły gimnazjalne | 2983 uczniów |
Licea ogólnokształcące | |
Licea ogólnokształcące | 9 obiektów |
Licea ogólnokształcące | 1104 uczniów |
Szkoły zasadnicze | |
Szkoły zasadnicze | 5 obiektów |
Szkoły zasadnicze | 596 uczniów |
Szkolnictwo policealne | |
Szkoły zasadnicze | 1 obiekt |
Szkoły zasadnicze | 5 uczniów |
Kościoły i związki wyznaniowe
Teren powiatu należy do Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce.
Dekanat Banie:
- 8 parafii
- 32 obiekty (kościoły i kaplice)
Dekanat Cedynia:
- 5 parafii
- 18 obiektów (kościoły i kaplice)
Dekanat Chojna:
- 9 parafii
- 33 obiekty (kościoły i kaplice)
Dekanat Gryfino:
- 8 parafii
- 22 obiekty (kościoły i kaplice)
Dekanat Mieszkowice:
Sport
Wykaz na podstawie informacji z Banku Danych Lokalnych, stan na 2010 rok: [25]
Kluby sportowe | |
kluby | 42 sztuki |
sekcje sportowe | 81 sztuk |
członkowie | 2492 osoby |
Ważniejsze kluby znajdujące się powiecie:
- Energetyk Gryfino (piłka nożna - III liga 2012/2013, grupa: pomorsko-zachodniopomorska)
- Odra Chojna (piłka nożna - Liga okręgowa 2012/2013, grupa: Szczecin)
- Mieszko Mieszkowice (piłka nożna - Klasa okręgowa 2012/2013, grupa: Szczecin - południe)
- Orzeł Trzcińsko Zdrój (piłka nożna - Klasa okręgowa 2012/2013, grupa: Szczecin - południe) [26]
Turystyka
Przez powiat przechodzą m.in. dwa europejskie szlaki:
- Europejski Szlak Cysterski (Cedynia - dawny klasztor cysterek)
- Europejski Szlak Gotyku Ceglanego (Chojna - kościół Mariacki)
Powiat słynie również z Rejonu Pamięci Narodowej (Stare Łysogórki - Gozdowice - Czelin), upamiętniającego wydarzenia z 1945 roku ("forsowanie" Odry). Oprócz dwóch jednostek muzealnych (Muzeum I Armii Wojska Polskiego w Starych Łysogórkach i Muzeum Wojsk Inżynieryjnych w Gozdowicach), znajduje się w regionie cmentarz wojenny I Armii Wojska Polskiego w Starych Łysogórkach, a także pomnik sapera w Gozdowicach. W Czelinie wybudowano obelisk upamiętniający pierwszy słup graniczny, który 27 lutego 1945 roku żołnierze 6 Samodzielnego Batalionu Pontonowo-Mostowego wbili nad rzeką.
Nieopodal Cedyni znajduje się Góra Czcibora w monumentem na szczycie oraz ozdobną mozaiką przy wejściu, która powstała w 1000 rocznicę (1972) bitwy pod Cedynią (972), Rozpościera się stąd widok na całą najbliższą okolicę.
W okolicy znajduje się również sporo miast z zachowaną architekturą średniowieczną (romańską i gotycką), m.in.:
- Banie - Baszta Prochowa, Kościół Matki Bożej Wspomożenia Wiernych
- Gryfino - Brama Bańska, kościół Narodzenia NMP, pozostałości murów miejskich
- Cedynia - dawny klasztor cysterek, kościół Narodzenia NMP
- Chojna - kościół Mariacki, mury miejskie, ratusz, ruiny kaplicy św. Gertrudy
- Moryń - kościół św. Ducha, mury miejskie, ruiny zamku
Region słynie także z urokliwych "terenów zielonych" znajdujących się nieopodal Odry (zobacz więcej w kategorii "Geografia").
Demografia
Zaludnienie powiatu w ostatnich latach (informacje za Bankiem Danych Lokalnych): [27]
Rok | Liczba mieszkańców |
2008 | 83 093 osoby |
2009 | 82 830 osób |
2010 | 84 389 osób |
2011 | 84 272 osoby |
2012 | 84 103 osoby |
Liczba mieszkańców w poszczególnych gminach powiatu (dane Głównego Urzędu Statystycznego z 30 czerwca 2006 roku); wykaz uporządkowany od najludniejszej do najmniej zamieszkanej gminy powiatu gryfińskiego:
- gmina Gryfino - 31 284 mieszkańców
- gmina Chojna - 13 960 mieszkańców
- gmina Mieszkowice - 7 457 mieszkańców
- gmina Banie - 6 350 mieszkańców
- gmina Trzcińsko-Zdrój - 5 690 mieszkańców
- gmina Widuchowa - 5 562 mieszkańców
- gmina Cedynia - 4 343 mieszkańców
- gmina Moryń - 4 296 mieszkańców
- gmina Stare Czarnowo - 3 871 mieszkańców
Liczba mieszkańców w siedzibach gmin (dane Głównego Urzędu Statystycznego z grudnia 2005 roku); wykaz uporządkowany od najludniejszej do najmniej zamieszkanej siedziby gminy powiatu gryfińskiego:
- Gryfino - 21 794 mieszkańców
- Chojna - 7 063 mieszkańców
- Mieszkowice - 3 770 mieszkańców
- Trzcińsko-Zdrój - 2 607 mieszkańców
- Banie - 1 978 mieszkańców
- Cedynia - 1 770 mieszkańców
- Moryń - 1 650 mieszkańców
- Widuchowa - 1 426 mieszkańców
- Stare Czarnowo - 585 mieszkańców [28]
System ochrony zdrowia
Wykaz na podstawie informacji z Banku Danych Lokalnych, stan na 2010 rok: [29]
Zakłady opieki zdrowotnej | |
ogółem | 31 obiektów |
publiczne | 1 obiekt |
niepubliczne | 31 obiektów |
Apteki ogólnodostępne | |
Apteki ogólnodostępne | 20 obiektów |
Liczba ludności na 1 aptekę ogólnodostępną | 4219 osób |
Ważniejsze obiekty znajdują się w stolicy powiatu - Gryfinie, w tym m.in.:
- Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego. Filia w Gryfinie (ul. Rapackiego 1) [30]
- Szpital Powiatowy im. Jana Pawła II (ul. Parkowa 5) [31]
Herb
Herb powiatu gryfińskiego tworzy tarcza dwudzielna w pas.
W polu górnym znajduje się czerwony gryf wzorowany na godle umieszczonym na sztandarze księcia pomorskiego Eryka I z I połowy XV wieku (Eryk I był jednocześnie królem Danii, Szwecji i Norwegii). Symbolizuje to historyczną przynależność części obszaru do Pomorza, w tym księstwa pomorskiego i dynastii Gryfitów.
Pole dolne dwudzielne w słup. W polu prawym błękitnym korona złota, symbol elektorów brandenburskich przypomina o przynależności południowej części obszaru do Brandenburgii (od II połowy XIII wieku). W polu lewym srebrnym belka falista błękitna w pas, która symbolizuję Odrę jako spoiwo łączące dawne ziemie Pomorza i Nowej Marchii, a wchodzące dziś w skład powiatu gryfińskiego. [32]
Miasta i gminy (wykaz)
W skład powiatu gryfińskiego pod względem administracyjnym wchodzi 9 gmin (6 gmin miejsko-wiejskich i 3 gminy wiejskie):
gminy miejsko-wiejskie
gminy wiejskie
Przypisy
- ↑ Statystyczne Vademecum Samorządowca - powiat gryfiński, w: Główny Urząd Statystyczny [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_zachodniopomorskie/portrety_powiatow/powiat_gryfinski.pdf
- ↑ K.Krzysztof, A.Gabrysiak, J. Jankowski "Program ochrony środowiska dla powiatu gryfińskiego" (2003), w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/ocka/pos_2003.pdf
- ↑ K.Krzysztof, A.Gabrysiak, J. Jankowski "Program ochrony środowiska dla powiatu gryfińskiego" (2003), w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/ocka/pos_2003.pdf
- ↑ K.Krzysztof, A.Gabrysiak, J. Jankowski "Program ochrony środowiska dla powiatu gryfińskiego" (2003), w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/ocka/pos_2003.pdf
- ↑ K.Krzysztof, A.Gabrysiak, J. Jankowski "Program ochrony środowiska dla powiatu gryfińskiego" (2003), w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/ocka/pos_2003.pdf
- ↑ K.Krzysztof, A.Gabrysiak, J. Jankowski "Program ochrony środowiska dla powiatu gryfińskiego" (2003), w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/ocka/pos_2003.pdf
- ↑ K.Krzysztof, A.Gabrysiak, J. Jankowski "Program ochrony środowiska dla powiatu gryfińskiego" (2003), w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/ocka/pos_2003.pdf
- ↑ Cedyński Park Krajobrazowy - skarb nieskażonej natury, w: Oficjalny serwis internetowy miasta i gminy Cedynia [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.cedynia.pl/park-krajobrazowy
- ↑ Cedyński Park Krajobrazowy, w: Zespół Parków Krajobrazowych [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.zpkwz.pl/Cedy%C5%84ski-Park-Krajobrazowy/48
- ↑ Park Krajobrazowy "Dolina Dolnej Odry", w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 27.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_65050.asp
- ↑ K.Krzysztof, A.Gabrysiak, J. Jankowski "Program ochrony środowiska dla powiatu gryfińskiego" (2003), w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/ocka/pos_2003.pdf
- ↑ K.Krzysztof, A.Gabrysiak, J. Jankowski "Program ochrony środowiska dla powiatu gryfińskiego" (2003), w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/ocka/pos_2003.pdf
- ↑ Historia, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/index.php/o-powiecie/historia
- ↑ Praca Rady i Zarządu, w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/index.php?show=saad_bija&Itemid=137
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS (2012), w: Portret powiatu gryfińskiego [online] [Przeglądany 26.06.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims
- ↑ K.Krzysztof, A.Gabrysiak, J. Jankowski "Program ochrony środowiska dla powiatu gryfińskiego" (2003), w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/ocka/pos_2003.pdf
- ↑ K.Krzysztof, A.Gabrysiak, J. Jankowski "Program ochrony środowiska dla powiatu gryfińskiego" (2003), w: Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.gryfino.powiat.pl/ocka/pos_2003.pdf
- ↑ Instytucje kultury, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_65025.asp
- ↑ Rejon Pamięci Narodowej, w: Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.muzeum.kolobrzeg.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=85:wycieczka&catid=17:wydarzenia
- ↑ Cedyński Ośrodek Kultury i Sportu [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.cokiscedynia.pl/strona1/index.php?id=104
- ↑ Wydarzenia cykliczne, w: Wrota Gryfina - oficjalny serwis [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.pl/WrotaGryfina/chapter_57301.asp
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS (2010), w: Portret powiatu gryfińskiego [online] [Przeglądany 26.06.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims
- ↑ Wspólnoty parafialne, w: Kuria Metropolitalna Szczecińsko-Kamieńska - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://diecezja.szczecin.pl/wspolnoty/wspolnoty-parafialne/
- ↑ Kościoły, w: Kuria Metropolitalna Szczecińsko-Kamieńska - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://diecezja.szczecin.pl/wspolnoty/koscioly/
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS (2010), w: Portret powiatu gryfińskiego [online] [Przeglądany 26.06.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims
- ↑ 90minut.pl - serwis piłkarski [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.90minut.pl/
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS (2008-2012), w: Portret powiatu gryfińskiego [online] [Przeglądany 26.06.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims
- ↑ O powiecie. Ludność, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/old/index.php?show=opo_lusc
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS (2010), w: Portret powiatu gryfińskiego [online] [Przeglądany 26.06.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims
- ↑ Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego. Filia Gryfino [online] [Przeglądany 26.06.2013] Dostępny w: http://szukaj.sluzbazdrowia.pl/Wojewodzka-stacja-pogotowia-ratunkowego-filia-gryfino/Gryfino/Ul-rapackiego-1/j24034.html
- ↑ Szpital im. Jana Pawła II. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Gryfinie http://szpital-gryfino.pl/ [online] [Przeglądany 26.06.2013] Dostępny w: http://szpital-gryfino.pl/
- ↑ Herb, flaga, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/index.php/herb-flaga
- ↑ Gminy, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/index.php/gminy
- ↑ O powiecie. Ludność, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/old/index.php?show=opo_lusc
Bibliografia
- Dudowie M. i T., Dolina Dolnej Odry, Wydawnictwo REGION, Gdynia 2008.
- Gałaj-Dempniak R., Skrycki R., Gryfino i okolice na przestrzeni wieków, Wydawnictwo Kadruk - Biblioteka Publiczna, Szczecin-Gryfino 2009.
- Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2010.
- Kołosowski P. (red), Dzieje Gryfina i okolic, Gmina Gryfino, Gryfino 2005.
- Kozłowski K., Pomorze Zachodnie w latach 1945-2010, Wydawnictwo Kadruk, Szczecin 2012.
- Machałek M., Przemiany wsi zachodniopomorskiej w latach 1945-1956, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Szczecin 2012.
- Migdalski P., ...w tej strażnicy Rzeczypospolitej. Rejon Pamięci Narodowe Cedynia-Gozdowice-Siekierki, Szczecin-Poznań 2007.
- Miśkiewicz B. (red.), Z dziejów wojennych Pomorza Zachodniego. Cedynia 972-Siekierki 1945, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1972.
- Opracowanie zbiorowe, Polska niezwykła. Zachodniopomorskie, Demart Wydawnictwo, Warszawa 2008.
- Piskorski J.M. (red.), Pomorze Zachodnie poprzez wieki, Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, Szczecin 1999.
- Rymar E., Z dawnych dziejów przyodrzańskiej Nowej Marchii, Stowarzyszenie Historyczno-Kulturalne "Terra Incognita", Chojna 2012.
Linki zewnętrzne
- Bank Danych Lokalnych - http://www.stat.gov.pl/bdl
- Powiat gryfiński - http://www.gryfino.powiat.pl
- Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie - http://bip.gryfino.powiat.pl/
Zobacz też
- powiat białogardzki
- powiat choszczeński
- powiat drawski
- powiat goleniowski
- powiat gryficki
- powiat kamieński
- powiat kołobrzeski
- powiat koszaliński
- powiat łobeski
- powiat myśliborski
- powiat policki
- powiat pyrzycki
- powiat sławieński
- powiat stargardzki
- powiat szczecinecki
- powiat świdwiński
- powiat wałecki
|