Tadeusz Rosner: Różnice pomiędzy wersjami
m (+ lokalizacja grobu) |
m (zamienił w treści „|tytuly=” na „|lata_dzialalnosci = |tytuly=”) |
||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Osoba infobox | {{Osoba infobox | ||
|osoba= Tadeusz Rosner | |osoba= Tadeusz Rosner | ||
| − | |funkcja= inżynier-chemik,<br />nauczyciel akademicki, profesor [[w:Politechnika Szczecińska| | + | |funkcja= inżynier-chemik (włókna sztuczne),<br />nauczyciel akademicki, profesor [[w:Politechnika Szczecińska|PS]], dziekan Wydziału Chemicznego, rektor PS |grafika_osoba= |
| − | |grafika_osoba= | ||
|grafika_opis= | |grafika_opis= | ||
|urodziny_data= [[2 stycznia]] [[1899]] | |urodziny_data= [[2 stycznia]] [[1899]] | ||
| Linia 10: | Linia 9: | ||
|miejsce_spoczynku= [[w:Cmentarz Centralny w Szczecinie|Cmentarz Centralny w Szczecinie]] | |miejsce_spoczynku= [[w:Cmentarz Centralny w Szczecinie|Cmentarz Centralny w Szczecinie]] | ||
|lokalizacja_grobu= http://cmentarze.szczecin.pl/cmentarze/chapter_11975.asp?smode=2&p1oid=568532DDFE814F0A8470C89499A2BC59 | |lokalizacja_grobu= http://cmentarze.szczecin.pl/cmentarze/chapter_11975.asp?smode=2&p1oid=568532DDFE814F0A8470C89499A2BC59 | ||
| + | |lata_dzialalnosci = | ||
|tytuly= Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski<br /> | |tytuly= Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski<br /> | ||
[[w:Doctor honoris causa|Doctor honoris causa]]'' Politechniki Szczecińskiej | [[w:Doctor honoris causa|Doctor honoris causa]]'' Politechniki Szczecińskiej | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
W fabryce (rok uruchomienia: 1912) sztuczny jedwab produkowano metodą nitroceluozową ([[w:bawełna strzelnicza|bawełna strzelnicza]]), opartą na odkryciu Audemarsa z 1855 roku (właściwości przędzalnicze [[w:alkohol etylowy|alkoholowo]]-[[w:eter dietylowy|eterowych]] roztworów [[w:nitroceluloza|nitrocelulozy]]) i wdrożoną w skali przemysłowej przez [[w:Hilaire Bernigaud de Chardonnet|Chardonneta]] w 1885 roku. Był to pierwszy sposób naśladowania procesu wytwarzania [[w:jedwab|jedwabnych nici]] przez gąsienice jedwabnika, który opanowano w skali przemysłowej<ref name="Boryniec">{{cytuj książkę|nazwisko=Boryniec|imię=Atanazy|tytuł=Włókna Sztuczne|wydawca=Państwowe Wydawnictwa Techniczne|miejsce=Warszawa|data=1956}}</ref>. W kolejnych latach [[w:proces technologiczny|proces technologiczny]] udoskonalono, również w zakładach tomaszowskich<ref name="Tomaszów 1">{{cytuj stronę|url=http://www.tomaszow-tit.pl/artykul,1911___poczatek_historii_sztucznego_jedwabiu,6927.html|tytuł=Początek historii sztucznego jedwabiu|praca=Historia Tomaszowa|opublikowany=www.tomaszow-tit.pl|język=pl|data dostępu=2011-09-28}}</ref><ref name="Tomaszów 2">{{cytuj stronę|url=http://www.tomaszow-maz.eu/537-461dfc8dbb875.htm |tytuł= Tomaszów Mazowiecki w okresie powojennym|praca=Historia Tomaszowa|opublikowany=www.tomaszow-tit.pl|język=pl|data dostępu=2011-09-28}}</ref>. | W fabryce (rok uruchomienia: 1912) sztuczny jedwab produkowano metodą nitroceluozową ([[w:bawełna strzelnicza|bawełna strzelnicza]]), opartą na odkryciu Audemarsa z 1855 roku (właściwości przędzalnicze [[w:alkohol etylowy|alkoholowo]]-[[w:eter dietylowy|eterowych]] roztworów [[w:nitroceluloza|nitrocelulozy]]) i wdrożoną w skali przemysłowej przez [[w:Hilaire Bernigaud de Chardonnet|Chardonneta]] w 1885 roku. Był to pierwszy sposób naśladowania procesu wytwarzania [[w:jedwab|jedwabnych nici]] przez gąsienice jedwabnika, który opanowano w skali przemysłowej<ref name="Boryniec">{{cytuj książkę|nazwisko=Boryniec|imię=Atanazy|tytuł=Włókna Sztuczne|wydawca=Państwowe Wydawnictwa Techniczne|miejsce=Warszawa|data=1956}}</ref>. W kolejnych latach [[w:proces technologiczny|proces technologiczny]] udoskonalono, również w zakładach tomaszowskich<ref name="Tomaszów 1">{{cytuj stronę|url=http://www.tomaszow-tit.pl/artykul,1911___poczatek_historii_sztucznego_jedwabiu,6927.html|tytuł=Początek historii sztucznego jedwabiu|praca=Historia Tomaszowa|opublikowany=www.tomaszow-tit.pl|język=pl|data dostępu=2011-09-28}}</ref><ref name="Tomaszów 2">{{cytuj stronę|url=http://www.tomaszow-maz.eu/537-461dfc8dbb875.htm |tytuł= Tomaszów Mazowiecki w okresie powojennym|praca=Historia Tomaszowa|opublikowany=www.tomaszow-tit.pl|język=pl|data dostępu=2011-09-28}}</ref>. | ||
| − | Okres okupacji Tadeusz Rosner spędził w Warszawie i Krakowie<ref name="tuniv.szczecin 2"/>, a po wojnie wrócił do znacjonalizowanej fabryki w Tomaszowie ( | + | Okres okupacji Tadeusz Rosner spędził w Warszawie i Krakowie<ref name="tuniv.szczecin 2"/>, a po wojnie wrócił do znacjonalizowanej fabryki w Tomaszowie ("Wistom”). W 1945 roku, w czasie wznawiania produkcji, był jej naczelnym dyrektorem<ref name="EncSzczecin"/><ref name="Tomaszów 1"/>, a następnie (1946) pełnił funkcję dyrektora [[w:Zjednoczenie (branżowe)|Zjednoczenie Przemysłu Włókien Sztucznych „Chemitex” Łódź|)]]<ref name="EncSzczecin"/><ref name="tuniv.szczecin 2"/> i dyrektora Biura Konstrukcyjnego dla Odbudowy Fabryki Sztucznego Jedwabiu w Łodzi (1947–1948)<ref name="EncSzczecin"/>. |
W 1948 roku Tadeusz Rosner objął stanowisko dyrektora Biura Projektów Przemysłu Włókien Sztucznych w Szczecinie, gdzie trwała odbudowa zniszczonej w czasie wojny ''Vereinigte Glanzstoff-Fabriken AG Elberfeld, Werk Sydowsaue'' (Zjednoczone Fabryki Tkanin Sztucznych SA w Elberfeld, Zakład w [[w:Żydowce-Klucz|Żydowcach]]). Już w styczniu 1946 roku w fabryce [[w:Wiskord S.A.|Wiskord]] uruchomiono produkcję tekstry (argony, zobacz [[w:krajka|krajka]]), a w latach następnych – z pomocą specjalistów z fabryki w Tomaszowie – produkcję jedwabiu sztucznego (1950) oraz innych włókien i wyrobów z tworzyw sztucznych<ref name="EncSzczecin"/>. | W 1948 roku Tadeusz Rosner objął stanowisko dyrektora Biura Projektów Przemysłu Włókien Sztucznych w Szczecinie, gdzie trwała odbudowa zniszczonej w czasie wojny ''Vereinigte Glanzstoff-Fabriken AG Elberfeld, Werk Sydowsaue'' (Zjednoczone Fabryki Tkanin Sztucznych SA w Elberfeld, Zakład w [[w:Żydowce-Klucz|Żydowcach]]). Już w styczniu 1946 roku w fabryce [[w:Wiskord S.A.|Wiskord]] uruchomiono produkcję tekstry (argony, zobacz [[w:krajka|krajka]]), a w latach następnych – z pomocą specjalistów z fabryki w Tomaszowie – produkcję jedwabiu sztucznego (1950) oraz innych włókien i wyrobów z tworzyw sztucznych<ref name="EncSzczecin"/>. | ||
| Linia 62: | Linia 62: | ||
* otrzymał tytuł ''[[w:Doctor honoris causa|Doctor honoris causa]]'' Politechniki Szczecińskiej (1971)<ref name="tuniv.szczecin 1"/><ref name="tuniv.szczecin 2"/>. | * otrzymał tytuł ''[[w:Doctor honoris causa|Doctor honoris causa]]'' Politechniki Szczecińskiej (1971)<ref name="tuniv.szczecin 1"/><ref name="tuniv.szczecin 2"/>. | ||
| − | Pamięć o twórcy Wydziału podtrzymują nauczyciele szczecińskich szkół (wśród nich wielu absolwentów Wydziału Chemicznego PS), o czym świadczy zakres materiału z chemii, przekazany uczestnikom konkursu „Omnibus 2010” nt. Wybitni Polacy w dziejach powojennego Szczecina<ref name="collegiumsalesianum">{{cytuj stronę|url=http://liceum.collegiumsalesianum.pl/strony/45-zakres-materialu|tytuł=Wybitni Polacy w dziejach powojennego Szczecina|praca=Interdyscyplinarny konkurs | + | Pamięć o twórcy Wydziału podtrzymują nauczyciele szczecińskich szkół (wśród nich wielu absolwentów Wydziału Chemicznego PS), o czym świadczy zakres materiału z chemii, przekazany uczestnikom konkursu „Omnibus 2010” nt. Wybitni Polacy w dziejach powojennego Szczecina<ref name="collegiumsalesianum">{{cytuj stronę|url=http://liceum.collegiumsalesianum.pl/strony/45-zakres-materialu|tytuł=Wybitni Polacy w dziejach powojennego Szczecina|praca=Interdyscyplinarny konkurs „OMNIBUS 2010”|opublikowany=liceum.collegiumsalesianum.pl|język=pl|data dostępu=2011-10-08}} (informacja usunięta z www szkoły po jej aktualizacji)</ref>: |
::''Zakres materiału z chemii: Najważniejsi są ludzie - Rola Uczonych przy powoływaniu i działalności Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie oraz Wydziału Chemicznego Politechniki Szczecińskiej'': | ::''Zakres materiału z chemii: Najważniejsi są ludzie - Rola Uczonych przy powoływaniu i działalności Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie oraz Wydziału Chemicznego Politechniki Szczecińskiej'': | ||
| Linia 71: | Linia 71: | ||
{{Przypisy|2}} | {{Przypisy|2}} | ||
| − | + | {{Autor|[[User:Joanna Kosmider|Joanna Kosmider]]}} | |
{{DEFAULTSORT:Rosner, Tadeusz}} | {{DEFAULTSORT:Rosner, Tadeusz}} | ||
Aktualna wersja na dzień 12:04, 28 sie 2013
| Tadeusz Rosner | |||
| inżynier-chemik (włókna sztuczne), nauczyciel akademicki, profesor PS, dziekan Wydziału Chemicznego, rektor PS | |||
|
| |||
| Data urodzenia | 2 stycznia 1899 | ||
| Miejsce urodzenia | Kraków | ||
| Data śmierci | 5 czerwca 1972 | ||
| Miejsce śmierci | Szczecin | ||
| Miejsce spoczynku | Cmentarz Centralny w Szczecinie | ||
| Lokalizacja grobu | zobacz na mapie | ||
| Tytuły i nagrody | Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Doctor honoris causa Politechniki Szczecińskiej | ||
| Narodowość | polska | ||
Tadeusz Aleksander Rosner (ur. 2 stycznia 1899 w Krakowie, zm. 5 czerwca 1972 w Szczecinie) – specjalista w zakresie technologii włókien sztucznych, jeden z twórców Politechniki Szczecińskiej (PS) i jej rektor w latach 1953–1958, jeden z twórców i dziekan Wydziału Chemicznego PS, członek założyciel Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego, Doctor Honoris Causa Politechniki Szczecińskiej[1][2][3].
Spis treści
Życiorys
Tadeusz Rosner, absolwent Politechnice Warszawskiej, do wybuchu II wojny światowej pracował w przemyśle włókienniczym i biurach projektów. Od 1948 roku należał do grupy chemików, którzy tworzyli Wydział Chemiczny w nowej wyższej uczelni technicznej – Szkole Inżynierskiej w Szczecinie. W tej uczelni pracował do emerytury (1969), osiągając kolejne stopnie kariery zawodowej, do stanowiska profesora (1959). Dwukrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Chemicznego oraz rektora uczelni. Był pierwszym rektorem Politechniki Szczecińskiej, w którą przekształcono Szkołę Inżynierską w 1955 roku[3]. Zmarł w 1972 roku w Szczecinie[1][3].
Dzieciństwo i młodość
Tadeusz Rosner, syn Aleksandra Rosnera i Józefiny Osiecimskiej[4], urodził się w Krakowie w 1899 roku. W 1917 roku ukończył szkołę średnią. Uczestniczył w I wojnie światowej. Po demobilizacji w 1920 roku studiował na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, gdzie w 1925 roku otrzymał dyplom inżyniera chemika[3].
Okres pracy w przemyśle chemicznym (1928–1948)
Po studiach Tadeusz Rosner pracował początkowo zakładach włókienniczych pod Turynem. W 1928 roku został zatrudniony w fabryce sztucznego jedwabiu w Tomaszowie Mazowieckim (Łódzki Okręg Przemysłowy), gdzie pracował do wybuchu II wojny światowej, poznając różne aspekty technologii i inżynierii chemicznej.
W fabryce (rok uruchomienia: 1912) sztuczny jedwab produkowano metodą nitroceluozową (bawełna strzelnicza), opartą na odkryciu Audemarsa z 1855 roku (właściwości przędzalnicze alkoholowo-eterowych roztworów nitrocelulozy) i wdrożoną w skali przemysłowej przez Chardonneta w 1885 roku. Był to pierwszy sposób naśladowania procesu wytwarzania jedwabnych nici przez gąsienice jedwabnika, który opanowano w skali przemysłowej[5]. W kolejnych latach proces technologiczny udoskonalono, również w zakładach tomaszowskich[6][7].
Okres okupacji Tadeusz Rosner spędził w Warszawie i Krakowie[3], a po wojnie wrócił do znacjonalizowanej fabryki w Tomaszowie ("Wistom”). W 1945 roku, w czasie wznawiania produkcji, był jej naczelnym dyrektorem[1][6], a następnie (1946) pełnił funkcję dyrektora Zjednoczenie Przemysłu Włókien Sztucznych „Chemitex” Łódź|)[1][3] i dyrektora Biura Konstrukcyjnego dla Odbudowy Fabryki Sztucznego Jedwabiu w Łodzi (1947–1948)[1].
W 1948 roku Tadeusz Rosner objął stanowisko dyrektora Biura Projektów Przemysłu Włókien Sztucznych w Szczecinie, gdzie trwała odbudowa zniszczonej w czasie wojny Vereinigte Glanzstoff-Fabriken AG Elberfeld, Werk Sydowsaue (Zjednoczone Fabryki Tkanin Sztucznych SA w Elberfeld, Zakład w Żydowcach). Już w styczniu 1946 roku w fabryce Wiskord uruchomiono produkcję tekstry (argony, zobacz krajka), a w latach następnych – z pomocą specjalistów z fabryki w Tomaszowie – produkcję jedwabiu sztucznego (1950) oraz innych włókien i wyrobów z tworzyw sztucznych[1].
Okres pracy w szkolnictwie wyższym (1948–1972)
Od chwili przyjazdu do Szczecina (1948) T. Rosner włączył się do prac zespołu, organizującego w tym mieście uczelnię techniczną. Już w 1947 roku utworzono Szkołę Inżynierską z trzema Wydziałami: Elektrycznym, Inżynierii Lądowej i Mechanicznym. W kolejnym roku przystąpiono do tworzenia Wydziału Chemicznego. Pierwszy dziekan tego Wydziału – Jerzy Szmid – opracował plan 3-letniego studium chemii (zatwierdzony przez Ministerstwo Oświaty) i organizował pierwsze laboratoria chemiczne. Wraz z pierwszymi studentami poszukiwał sprzętu laboratoryjnego i odczynników w ruinach fabryki benzyny syntetycznej w Policach[1][8][3].
Tadeusz Rosner utworzył Katedrę Maszynoznawstwa Chemicznego. We wrześniu następnego roku powołano Katedrę Inżynierii Chemicznej, a T. Rosner został jej kierownikiem[9]. W kwietniu 1951 roku przyznano na Wydziale pierwszy dyplom inżyniera-chemika (specjalizacja: inżynieria chemiczna)[3].
W roku akademickim 1950/1951 los Wydziału Chemicznego był zagrożony, głównie z powodu niedoborów kadrowych. Zagrożenie likwidacją udało się zażegnać dziekanowi – Tadeuszowi Rosnerowi (kadencja 1950-1953). Doprowadził on do powołania ministerialnej komisji (profesorowie: Osman Achmatowicz, Jan Zmaczyński i Janusz Ciborowski), która zaleciła odroczenie ministerialnej decyzji o likwidacji. Pozwoliło to uzupełnić braki kadrowe i zapewnić Wydziałowi dalszy rozwój[8][3].
Od 1956 roku do emerytury (1969) T. Rosner był kierownikiem Katedry Włókien Sztucznych[3]. Pełnił też funkcję rektora uczelni w okresie jej przekształcania w Politechnikę Szczecińską (1953-1958). Był po raz drugi dziekanem Wydziału w latach 1964–1969[8][3].
Dorobek naukowy
Na dorobek naukowy Tadeusza Rosnera składa się około sześćdziesięciu prac naukowych, opublikowanych w czasopismach naukowo-technicznych lub referowanych na konferencjach, oraz sześć patentów. Publikacje dotyczą obszaru technologii i inżynierii chemicznej, związanego z produkcją włókien sztucznych (modyfikowanych biopolimerów) i syntetycznych i z procesami ochrony środowiska[3], np.:
- T. Rosner, Włókna sztuczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1966[10][11],
- T. Rosner, H. Wojcikiewicz, Włókna syntetyczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1969[12],
- T. wsp. Zagadnienie ścieków fenolowych odprowadzanych do Odry przez zakłady przemysłowe położone w województwie szczecińskim (Przemysł Chemiczny, 1960)[13],
- T. Rosner i wsp., Stopień polimeryzacji polialkoholu winylowego w zależności od metody otrzymywania (Zeszyty Naukowe Politechniki Szczecińskiej, 1961)[14],
- T. Rosner i wsp., Przyrząd do pomiaru przewodności cieplnej (Pomiary Automatyka Kontrola, 1963)[13].
Działalność pozauczelniana
Tadeusz Rosner był członkiem[1][3]:
- Polskiego Towarzystwa Chemicznego i innych towarzystw naukowych,
- założycielem Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego,
- kilku Komisji PAN.
- wielu rad naukowo-technicznych przy zakładach pracy branży chemicznej.
Odznaczenia i wyróżnienia, upamiętnienie
Tadeusz Rosner:
- został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964)[3],
- otrzymał tytuł Doctor honoris causa Politechniki Szczecińskiej (1971)[2][3].
Pamięć o twórcy Wydziału podtrzymują nauczyciele szczecińskich szkół (wśród nich wielu absolwentów Wydziału Chemicznego PS), o czym świadczy zakres materiału z chemii, przekazany uczestnikom konkursu „Omnibus 2010” nt. Wybitni Polacy w dziejach powojennego Szczecina[15]:
- Zakres materiału z chemii: Najważniejsi są ludzie - Rola Uczonych przy powoływaniu i działalności Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie oraz Wydziału Chemicznego Politechniki Szczecińskiej:
- Dr Jerzy Szmid
- Profesor Tadeusz Rosner
- Profesor Karolina Paluch
- Profesor Józef Kępiński
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina, tom II (P–Ż). Szczecin: 2000. ISBN 83-7241-089-5.
- ↑ 2,0 2,1 Doktorzy Honoris Causa PS. www.tuniv. [dostęp 2011-09-28].
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 prof. mgr inż. Tadeusz Rosner. www.tuniv.szczecin.pl. [dostęp 2011-09-28].
- ↑ M.J. Minakowski: Tadeusz Rosner (ID: sw.93381). W: Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [on-line]. www.sejm-wielki.pl. [dostęp 2011-09-28].
- ↑ Atanazy Boryniec: Włókna Sztuczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Techniczne, 1956.
- ↑ 6,0 6,1 Początek historii sztucznego jedwabiu. W: Historia Tomaszowa [on-line]. www.tomaszow-tit.pl. [dostęp 2011-09-28].
- ↑ Tomaszów Mazowiecki w okresie powojennym. W: Historia Tomaszowa [on-line]. www.tomaszow-tit.pl. [dostęp 2011-09-28].
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Historia Wydziału z www ITN. W: INSTYTUT TECHNOLOGII CHEMICZNEJ NIEORGANICZNEJ I INŻYNIERII ŚRODOWISKA [on-line]. www.ps.pl. [dostęp 2011-09-28].
- ↑ Historia instytutu. W: Strona internetowa Instytutu Inżynierii Chemicznej i Procesów Ochrony Środowiska [on-line]. iichipos.zut.edu.pl. [dostęp 2011-09-29].
- ↑ Tadeusz Rosner: Tadeusz Rosner, Włókna sztuczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1966. W: Katalog Biblioteki Głównej PG [on-line]. katalog.bg.pg.gda.pl. [dostęp 2011-09-28].
- ↑ Tadeusz Rosner: Tadeusz Rosner, Włókna sztuczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1966. W: Informacje bibliograficzne [on-line]. books.google.com. [dostęp 2011-09-28].
- ↑ Tadeusz Rosner: Tadeusz Rosner, Henryk Wojcikiewicz, Włókna syntetyczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1969. W: Informacje bibliograficzne [on-line]. books.google.com. [dostęp 2011-09-28].
- ↑ 13,0 13,1 prof. dr. hab. Andrzej B. Więckowski, University of Zielona Góra: List of publications. W: Wykaz publikacji [on-line]. www.if.uz.zgora.pl. [dostęp 2011-09-28].
- ↑ Tadeusz Rosner i wsp. „Stopień polimeryzacji polialkoholu winylowego w zależności od metody otrzymywania”, Zeszyty Naukowe Politechniki Szczecińskiej, wyd. Politechnika Szczecińska, Chemia 3, vol. 26, ss. 63-81 (1961)}}
- ↑ Wybitni Polacy w dziejach powojennego Szczecina. W: Interdyscyplinarny konkurs „OMNIBUS 2010” [on-line]. liceum.collegiumsalesianum.pl. [dostęp 2011-10-08]. (informacja usunięta z www szkoły po jej aktualizacji)
