Tadeusz Rosner

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Wersja z dnia 08:19, 31 maj 2012 autorstwa Joanna Kosmider (dyskusja | edycje) (drobne redakcyjne)
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Tadeusz Rosner
inżynier-chemik,
nauczyciel akademicki, profesor Politechniki Szczecińskiej, kierownik Katedry Włókiem Sztucznych; dziekan Wydziału Chemicznego (1950–1953, 1964–1969), rektor Politechniki Szczecińskiej (1953—1958)
Data urodzenia 2 stycznia 1899
Miejsce urodzenia Kraków
Data śmierci 5 czerwca 1972
Miejsce śmierci Szczecin
Miejsce spoczynku Cmentarz Centralny w Szczecinie
Lata działalności {{{lata_dzialalnosci}}}
Tytuły i nagrody Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Doctor honoris causa Politechniki Szczecińskiej

Narodowość polska


Tadeusz Aleksander Rosner (ur. 2 stycznia 1899 w Krakowie, zm. 5 czerwca 1972 w Szczecinie) – specjalista w zakresie technologii włókien sztucznych, jeden z twórców Politechniki Szczecińskiej (PS) i jej rektor w latach 1953–1958, jeden z twórców i dziekan Wydziału Chemicznego PS, członek założyciel Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego, Doctor Honoris Causa Politechniki Szczecińskiej[1][2][3].

Życiorys

Tadeusz Rosner, absolwent Politechnice Warszawskiej, do wybuchu II wojny światowej pracował w przemyśle włókienniczym i biurach projektów. Od 1948 roku należał do grupy chemików, którzy tworzyli Wydział Chemiczny w nowej wyższej uczelni technicznej – Szkole Inżynierskiej w Szczecinie. W tej uczelni pracował do emerytury (1969), osiągając kolejne stopnie kariery zawodowej, do stanowiska profesora (1959). Dwukrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Chemicznego oraz rektora uczelni. Był pierwszym rektorem Politechniki Szczecińskiej, w którą przekształcono Szkołę Inżynierską w 1955 roku[3]. Zmarł w 1972 roku w Szczecinie[1][3].

Dzieciństwo i młodość

Tadeusz Rosner, syn Aleksandra Rosnera i Józefiny Osiecimskiej[4], urodził się w Krakowie w 1899 roku. W 1917 roku ukończył szkołę średnią. Uczestniczył w I wojnie światowej. Po demobilizacji w 1920 roku studiował na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, gdzie w 1925 roku otrzymał dyplom inżyniera chemika[3].

Okres pracy w przemyśle chemicznym (1928–1948)

Po studiach Tadeusz Rosner pracował początkowo zakładach włókienniczych pod Turynem. W 1928 roku został zatrudniony w fabryce sztucznego jedwabiu w Tomaszowie Mazowieckim (Łódzki Okręg Przemysłowy), gdzie pracował do wybuchu II wojny światowej, poznając różne aspekty technologii i inżynierii chemicznej.

W fabryce (rok uruchomienia: 1912) sztuczny jedwab produkowano metodą nitroceluozową (bawełna strzelnicza), opartą na odkryciu Audemarsa z 1855 roku (właściwości przędzalnicze alkoholowo-eterowych roztworów nitrocelulozy) i wdrożoną w skali przemysłowej przez Chardonneta w 1885 roku. Był to pierwszy sposób naśladowania procesu wytwarzania jedwabnych nici przez gąsienice jedwabnika, który opanowano w skali przemysłowej[5]. W kolejnych latach proces technologiczny udoskonalono, również w zakładach tomaszowskich[6][7].

Okres okupacji Tadeusz Rosner spędził w Warszawie i Krakowie[3], a po wojnie wrócił do znacjonalizowanej fabryki w Tomaszowie („Wistom”). W 1945 roku, w czasie wznawiania produkcji, był jej naczelnym dyrektorem[1][6], a następnie (1946) pełnił funkcję dyrektora Zjednoczenie Przemysłu Włókien Sztucznych "Chemitex" (Łódź)[1][3] i dyrektora Biura Konstrukcyjnego dla Odbudowy Fabryki Sztucznego Jedwabiu w Łodzi (1947–1948)[1].

W 1948 roku Tadeusz Rosner objął stanowisko dyrektora Biura Projektów Przemysłu Włókien Sztucznych w Szczecinie, gdzie trwała odbudowa zniszczonej w czasie wojny Vereinigte Glanzstoff-Fabriken AG Elberfeld, Werk Sydowsaue (Zjednoczone Fabryki Tkanin Sztucznych SA w Elberfeld, Zakład w Żydowcach). Już w styczniu 1946 roku w fabryce Wiskord uruchomiono produkcję tekstry (argony, zobacz krajka), a w latach następnych – z pomocą specjalistów z fabryki w Tomaszowie – produkcję jedwabiu sztucznego (1950) oraz innych włókien i wyrobów z tworzyw sztucznych[1].

Okres pracy w szkolnictwie wyższym (1948–1972)

Od chwili przyjazdu do Szczecina (1948) T. Rosner włączył się do prac zespołu, organizującego w tym mieście uczelnię techniczną. Już w 1947 roku utworzono Szkołę Inżynierską z trzema Wydziałami: Elektrycznym, Inżynierii Lądowej i Mechanicznym. W kolejnym roku przystąpiono do tworzenia Wydziału Chemicznego. Pierwszy dziekan tego Wydziału – Jerzy Szmid – opracował plan 3-letniego studium chemii (zatwierdzony przez Ministerstwo Oświaty) i organizował pierwsze laboratoria chemiczne. Wraz z pierwszymi studentami poszukiwał sprzętu laboratoryjnego i odczynników w ruinach fabryki benzyny syntetycznej w Policach[1][8][3].

Tadeusz Rosner utworzył Katedrę Maszynoznawstwa Chemicznego. We wrześniu następnego roku powołano Katedrę Inżynierii Chemicznej, a T. Rosner został jej kierownikiem[9]. W kwietniu 1951 roku przyznano na Wydziale pierwszy dyplom inżyniera-chemika (specjalizacja: inżynieria chemiczna)[3].

W roku akademickim 1950/1951 los Wydziału Chemicznego był zagrożony, głównie z powodu niedoborów kadrowych. Zagrożenie likwidacją udało się zażegnać dziekanowi – Tadeuszowi Rosnerowi (kadencja 1950-1953). Doprowadził on do powołania ministerialnej komisji (profesorowie: Osman Achmatowicz, Jan Zmaczyński i Janusz Ciborowski), która zaleciła odroczenie ministerialnej decyzji o likwidacji. Pozwoliło to uzupełnić braki kadrowe i zapewnić Wydziałowi dalszy rozwój[8][3].

Od 1956 roku do emerytury (1969) T. Rosner był kierownikiem Katedry Włókien Sztucznych[3]. Pełnił też funkcję rektora uczelni w okresie jej przekształcania w Politechnikę Szczecińską (1953-1958). Był po raz drugi dziekanem Wydziału w latach 1964–1969[8][3].

Dorobek naukowy

Na dorobek naukowy Tadeusza Rosnera składa się około sześćdziesięciu prac naukowych, opublikowanych w czasopismach naukowo-technicznych lub referowanych na konferencjach, oraz sześć patentów. Publikacje dotyczą obszaru technologii i inżynierii chemicznej, związanego z produkcją włókien sztucznych (modyfikowanych biopolimerów) i syntetycznych i z procesami ochrony środowiska[3], np.:

  • T. Rosner, Włókna sztuczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1966[10][11],
  • T. Rosner, H. Wojcikiewicz, Włókna syntetyczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1969[12],
  • T. wsp. Zagadnienie ścieków fenolowych odprowadzanych do Odry przez zakłady przemysłowe położone w województwie szczecińskim (Przemysł Chemiczny, 1960)[13],
  • T. Rosner i wsp., Stopień polimeryzacji polialkoholu winylowego w zależności od metody otrzymywania (Zeszyty Naukowe Politechniki Szczecińskiej, 1961)[14],
  • T. Rosner i wsp., Przyrząd do pomiaru przewodności cieplnej (Pomiary Automatyka Kontrola, 1963)[13].

Działalność pozauczelniana

Tadeusz Rosner był członkiem[1][3]:

  • Polskiego Towarzystwa Chemicznego i innych towarzystw naukowych,
  • założycielem Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego,
  • kilku Komisji PAN.
  • wielu rad naukowo-technicznych przy zakładach pracy branży chemicznej.

Odznaczenia i wyróżnienia, upamiętnienie

Tadeusz Rosner:

  • został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964)[3],
  • otrzymał tytuł Doctor honoris causa Politechniki Szczecińskiej (1971)[2][3].

Pamięć o twórcy Wydziału podtrzymują nauczyciele szczecińskich szkół (wśród nich wielu absolwentów Wydziału Chemicznego PS), o czym świadczy zakres materiału z chemii, przekazany uczestnikom konkursu „Omnibus 2010” nt. Wybitni Polacy w dziejach powojennego Szczecina[15]: Szablon:Cytat

Przypisy

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina, tom II (P–Ż). Szczecin: 2000. ISBN 83-7241-089-5. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Doktorzy Honoris Causa PS. www.tuniv. [dostęp 2011-09-28].
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 prof. mgr inż. Tadeusz Rosner. www.tuniv.szczecin.pl. [dostęp 2011-09-28].
  4. ↑ M.J. Minakowski: Tadeusz Rosner (ID: sw.93381). W: Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [on-line]. www.sejm-wielki.pl. [dostęp 2011-09-28].
  5. ↑ Atanazy Boryniec: Włókna Sztuczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Techniczne, 1956. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Początek historii sztucznego jedwabiu. W: Historia Tomaszowa [on-line]. www.tomaszow-tit.pl. [dostęp 2011-09-28].
  7. ↑ Tomaszów Mazowiecki w okresie powojennym. W: Historia Tomaszowa [on-line]. www.tomaszow-tit.pl. [dostęp 2011-09-28].
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Historia Wydziału z www ITN. W: INSTYTUT TECHNOLOGII CHEMICZNEJ NIEORGANICZNEJ I INŻYNIERII ŚRODOWISKA [on-line]. www.ps.pl. [dostęp 2011-09-28].
  9. ↑ Historia instytutu. W: Strona internetowa Instytutu Inżynierii Chemicznej i Procesów Ochrony Środowiska [on-line]. iichipos.zut.edu.pl. [dostęp 2011-09-29].
  10. ↑ Tadeusz Rosner: Tadeusz Rosner, Włókna sztuczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1966. W: Katalog Biblioteki Głównej PG [on-line]. katalog.bg.pg.gda.pl. [dostęp 2011-09-28].
  11. ↑ Tadeusz Rosner: Tadeusz Rosner, Włókna sztuczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1966. W: Informacje bibliograficzne [on-line]. books.google.com. [dostęp 2011-09-28].
  12. ↑ Tadeusz Rosner: Tadeusz Rosner, Henryk Wojcikiewicz, Włókna syntetyczne, Tworzywa Sztuczne, WNT 1969. W: Informacje bibliograficzne [on-line]. books.google.com. [dostęp 2011-09-28].
  13. ↑ 13,0 13,1 prof. dr. hab. Andrzej B. Więckowski, University of Zielona Góra: List of publications. W: Wykaz pubikacji [on-line]. www.if.uz.zgora.pl. [dostęp 2011-09-28].
  14. ↑ Tadeusz Rosner i wsp. „Stopień polimeryzacji polialkoholu winylowego w zależności od metody otrzymywania”, Zeszyty Naukowe Politechniki Szczecińskiej, wyd. Politechnika Szczecińska, Chemia 3, vol. 26, ss. 63-81 (1961)}}
  15. ↑ Wybitni Polacy w dziejach powojennego Szczecina. W: Interdyscyplinarny konkurs "OMNIBUS 2010" [on-line]. liceum.collegiumsalesianum.pl. [dostęp 2011-10-08]. (informacja usunięta z www szkoły po jej aktualizacji)
Źródło: „http://wikiszczecin.home.pl/index.php?title=Tadeusz_Rosner&oldid=67524”