Gmina Tychowo
Gmina Tychowo | |||
| |||
Nazwa niemiecka | {{{nazwa_niemiecka}}} | ||
Nazwa przejściowa | {{{nazwa_dawna}}} | ||
Powiat | białogardzki | ||
Rodzaj gminy | miejsko-wiejska | ||
Liczba sołectw | 20 | ||
Liczba miejscowości | 43 | ||
Strona internetowa miejscowości. |
Gmina Tychowo - gmina miejsko-wiejska położona w południowo-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie białogardzkim. Siedziba gminy jest miasto Tychowo.
Geografia
Położenie
Gmina Tychowo położona jest w północnej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie białogardzkim. Graniczy z gminami: Białogard, Bobolice, Świeszyno, Barwice, Grzmiąca, Połczyn Zdrój. Gmina leży na Równinie Białogardzkiej. Zajmuje obszar 350, 69 km2, co stanowi 41,48 proc. powierzchni powiatu białogardzkiego. Lasy i grunty leśne zajmują 54,73 proc., wody 0,01 proc, grunty rolne 39,22 proc., inne - 6,04proc.[1]
Klimat
Gmina Tychowo leży w tzw. Rejonie Środkowopomorskim, który charakteryzują następujące warunki klimatyczne:[2]
- liczne dni z pogoda umiarkowanie ciepłą z dużym zachmurzeniem, których jest około 50 w roku, oraz z pogoda chłodna i deszczowa których jest w roku 26,
- ponad 36 dni w roku cechuje pogoda umiarkowanie ciepła z dużym zachmurzeniem i opadem,
- mniej jest dni z pogoda bardzo ciepłą,słoneczna i bez opadu (około 11 w ciągu roku),
- temperatury powietrza zbliżone są do średnich rocznych środkowego rejonu północnego Pasa Pojezierza Pomorskiego,
- najcieplejszym miesiącem jest lipiec (temperatura 16,7°C),
- miesiącem najzimniejszym jest luty (-10°C),
- zimy są łagodne, lata ciepłe, wiosny - długie, chłodne i dość suche,
- wysokość opadów atmosferycznych - średnio 650 mm w ciągu roku,
- zima i jesienią wieja zimniejsze wiatry,
- pokrywa śnieżna jest niewielka.
Obiekty fizjograficzne
Gmina Tychowo leży w górnej części dorzecza Parsęty. Przecina ona obszar gminy w południowej części z południowego wschodu na północny zachód, a następnie płynie wzdłuż fragmentu południowo-zachodniej granicy gminy.
Przez obszar Gminy przepływają również rzeki takie jak:
- Dębnica - lewobrzeżny dopływ Parsęty, płynie wzdłuż południowo-zachodniej granicy gminy,
- Leśnica - prawobrzeżny dopływ Parsęty, płynie przez środek z południowego wschodu na północny zachód,
- Chotla - lewy dopływ Radwi, swoje źródło ma 1,5 km na północ od wsi Wełdkowo, płynie w północnej części gminy w kierunku wschodnim,
- Leszczynka
- Bąbnica.
Jeziora[5]
Na terenie gminy nie występują zbyt licznie.
- Jezioro Dobrowieckie Wielkie - 14,4 ha powierzchni, 12 m głebokości, 500 m dlugości, 350 m szerokości.
- Jezioro Dobrowieckie Małe
Przyroda
Pomniki przyrody w Gminie Tychowo[6]
Nazwa gatunku | Lokalizacja | Forma |
buk pospolity | Rudno | pojedynczy |
cis pospolity | Borzecino | pojedynczy |
dąb szypułkowy | Smecino | pojedynczy |
dąb szypułkowy | Borzęcino | pojedynczy |
dąb szypułkowy | Stare Dębno | grupa |
dąb szypułkowy | Wicewo | grupa |
dąb szypułkowy | Drzonowo | pojedynczy |
dąb szypułkowy | Anin | pojedynczy |
dąb szypułkowy | Borzysław | pojedynczy |
dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, jesion wyniosły, klon zwyczajny | Kikowo | grupa |
kasztanowiec pospolity | Tychowo | pojedynczy |
lipa drobnolistna, jesion wyniosły | Tychowo | grupa |
świerk pospolity | Kowalki | aleja |
dąb szypułkowy | Wełdówko | pojedynczy |
lipa szerokolistna | Bukowo | pojedynczy |
Tulipanowiec amerykański | Czarnkowo | pojedynczy |
Lesistość
Pod względem lesistości gmina zaliczana jest do obszarów gęsto zalesionych. Odsetek lasów wynosi 54,7 proc. jej powierzchni. Najbardziej zalesione części gminy to część zachodnia, północna i wschodnia. 85 proc. stanowią lasy sosnowe z domieszką świerka. lasy liściaste to przede wszystkim: buk, dąb, olcha, brzoza. Lasy bogate są w runo leśne: grzyby, jagody, żurawinę. Gmina wyróżnia się pod względem parków podworskich, które występują niemal przy każdej wsi. Charakteryzują się one bogatym drzewostanem, czasem gatunkami egzotycznymi i rzadkimi drzew i krzewów.[7]
Rezerwat Cisy Tychowskie
Znajduje się na terenie wsi Kościanka i Warnino. Zajmuje obszar 10,51 ha. Położony jest na terenie leśnictwa Czarnikowo, obręb leśny Tychowo. Wśród rożnych gatunków drzew rosną tam: 62 okazy cisów form drzewiastych i krzewiastych. Największe z nich maja 13,5 m wysokości oraz obwód 94 cm. Ich szacunkowy wiek to 50-140 lat.[8]
Historia
Gospodarka i infrastruktura
Funkcja przemysłowa Gminy Tychowo jest słabo rozwinięta. Znaczna część zakładów produkcyjno-usługowych znajduje się w Tychowie. Grunty rolne zajmują 39,22 proc. powierzchni gminy. Są to głównie gospodarstwa prywatne (96,6 proc.). Przeważają grunty orne (80,1 proc.), pozostałe to: grunty zielone(19,8 proc.) oraz sady (0,1 proc.).[9]
Według danych GUS (stan na 31.12.2012) liczba osób pracujących ogółem wynosiła: 961 osób, w tym 463 mężczyzn i 498 kobiet.[10]
Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON (stan na 31 XII.2012):[11]
- ogółem - 461
- sektor prywatny - 437
- sektor publiczny - 24
Jednostki wpisane do rejestru REGON wg sekcji PKD 2007(stan na 31.12.2012)[12]
Sekcja PKD | Liczba podmiotów |
Sekcja A – rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo | 78 |
Sekcja B – Górnictwo i wydobywanie | 0 |
Sekcja C – Przetwórstwo przemysłowe | 44 |
Sekcja D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych | 1 |
Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją | 1 |
Sekcja F – Budownictwo | 64 |
Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle | 105 |
Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa | 29 |
Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi | 17 |
Sekcja J - Informacja i komunikacja | 3 |
Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa | 5 |
Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości | 9 |
Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna | 16 |
Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca | 8 |
Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne | 7 |
Sekcja P – Edukacja | 21 |
Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna | 16 |
Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją | 11 |
Sekcja S i T - Pozostała działalność usługowa oraz Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby | 26 |
Sekcja U - Organizacje i zespoły eksterytorialne | 0 |
Infrastruktura:
Przez gminę prowadzą dwie drogi wojewódzkie:
- nr 167 - Koszalin-Tychowo-Ogartowo
- nr 169 - Byszyno-Tychowo-Głodowa
Samorząd
Samorząd Gminy Tychowo (kadencja 2010-2014):[13]
Burmistrz Tychowa - Elżbieta Wasiak
Zastępca Burmistrza - Krzysztof Dziadul
Rada Miejska: Przewodniczący - Bronisław Gajewski
Wiceprzewodniczący - Józef Wójcik i Robert Radziuk
Radni:
- Zbigniew Brzozowski
- Anna Teresa Chmielewska
- Mieczysław Krzysztof Chwała
- Małgorzata-Maria Ćwiklińska-Macierzanka
- Zbigniew Kazimierz Doroń
- Bronisław Benedykt Gajewski
- Witold Mieczysław Kalupa
- Krzysztof Witold Kubisz
- Piotr Kuczmera
- Grażyna Misiak
- Andrzej Możdzyński
- Robert Radziuk
- Eduard Szulc
- Anna Elzbieta Wolf
- Józef Marian Wójcik
Kultura
Do ważniejszych imprez organizowanych w Gminie Tychowo należą: konkursy plastyczne, wystawy w galerii GOK, turnieje recytatorskie, koncerty, festyny i przeglądy nawiązujące do danych okoliczności (święta, rocznice, jubileusze). Najciekawsze imprezy regionalne to:
- Gminne Obchody Dnia Rodziny
- Dni Muzyki Europejskiej
- Dożynki Gminne
- Regionalny Przegląd Solistów i Zespołów Ludowych „Tychowo na ludowo” Turniej Sołectw Gminy Tychowo
- "Tychowskie Skrzydła Rozwoju"[14]
Podstawowymi instytucjami kultury dostępnymi dla mieszkańców gminy są: Biblioteka Publiczna im. Lucjana Szenwalda oraz Gminny Ośrodek Kultury.[15]
Oświata
Szkoły i uczniowie w Gminie Tychowo (stan na 31.12.2012)[16]
Typ placówka oświatowej | Ilość placówek | Liczba uczniów ogółem |
Przedszkola | 1 | 111 |
Oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych | 2 | 67 |
Szkoły podstawowe | 2 | 420 |
Gimnazja | 3 (w tym 1 specjalne) | 256 |
Licea ogólnokształcące | 1 | 181 |
Szkoły zasadnicze zawodowe | 1 | 29 |
Kościoły i związki wyznaniowe
Na terenie gminy funkcjonują kościoły filialne Parafii Matki Bożej Wspomnienia Wiernych w Tychowie: Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Kikowie, Kościół MB Częstochowskiej w Sadkowie, Kościół Św. Szczepana w Starym Dębnie, Kościół Św. Antoniego w Tyczewie oraz punkt odprawiania mszy w Smęcinie.[17]
Sport
Drużyny na terenie Gminy Tychowo:
- LKS Graf Bukówko[18]
- LZS Gryf Dobrowo[19]
- Gminny Międzyzakładowy Ludowy Klub Sportowy GŁAZ Tychowo
- Uczniowski Ludowy Klub Sportowy GŁAZ Tychowo przy Zespole Szkól Ponadgimnazjalnych w Tychowie
Do najważniejszych imprez sportowych, w których udział biorą zespoły sportowe gminy, należą: Halowy Turniej Drużyn Gminnych o Puchar Burmistrza Tychowa, Halowy Turniej Piłki Nożnej im. St. Figasa, mecze sparingowe i mistrzowskie, turniej tenisa stołowego, spływy kajakowe na rzece Parsęta i Radew, Sportowy Turniej Miast i Gmin, Mistrzostwa Gminy w tenisa ziemnego w kategorii OPEN, integracyjne mistrzostwa gminy w strzelectwie, rajdy rowerowe, "wakacje na sportowo", "ferie na sportowo". [20]
Turystyka
Szlaki turystyczne:[21]
- Szlak rowerowy - Szlak wokół Tychowa:
Tychowo-Bukowo-Pobądź-Tyczewo-Wełdkówko-Giżałki-Warnino-Kowalki-Czarnkowo-Tychowo (około 26 km)
Z Tychowa do Bukowa należy kierować się drogą leśną w kierunku na Dobrochy wzdłuż czerwonego szlaku. Szlak przecina Leszczynkę, a następnie przebiega wzdłuż jej brzegu. Przed Bukowem znajduje się most na rzece Chotli (można z niego podziwiać panoramę doliny Chotli i wzgórza, na którym widać zabudowania po dawnym pałacu w Bukowie). Do Pobądzia należy kierować się wzdłuż nasypu kolejki wąskotorowej lub szlakiem czerwonym w górę rzeki Chotli. Do Tyczewa prowadzi droga wzdłuż kolejki wąskotorowej do przecięcia z szosa Tyczewo-Świelino. Następnie trzeba skręcić w prawo na południowy zachód i udać się w kierunku Tyczewa, przecinając po drodze rzeką Chotlę. Do Wełdkówka udać należy się polna droga z południowego krańca wsi, biegnącą skrajem lasu w kierunku wschodnim. Po drodze przecina się liczne strumyki i cieki wodne, będące dopływami Chotli. Następnie leśna droga w kierunku południowym należy skierować się do Warnina, mijając po drodze osadę Giżałki. Aby dostać się do Kowalek, trzeba przeciąć szosę Tychowo-Bobolice, a następnie droga asfaltowa kierować się w stronę wsi. Do Czarnkowa udajemy się wygodna szosa asfaltowa w kierunku zachodnim. Do Tychowa wracamy droga leśna w kierunku zachodnim, a następnie północno-zachodnim, przecinając rzekę Bąbnicę. Do Tychowa wjeżdża się od strony osiedla domków jednorodzinnych.
- Szlak kajakowy: - szlak Chotli i Radwi:
Tyczewo- Bukowo-Bukówko-Słonino-Zaspy Małe.
- Szlak pieszy - Tychowskie Bieszczady:
Warnino-Giżałki-Wełdkówko-Wojcino-Wełdowo-Tychowo (szlak nieoznakowany). [22]
Zabytki i miejsca pamięci:[23][24][25]
Bukowo:
• Wzgórze pałacowe z resztka zabudowań gospodarczych
Bukówko:
• Kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela
• Park dworski
Dobrowo:
• Kościół św. Jana Kantego
• pałac
Kikowo:
• Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego, z XIX wieku , wybudowany w stylu neoromańskim, otoczony przez potężne klony, dęby i lipy; w mury kościoła wbudowana została tablica upamiętniająca chrześcijańskiego teologa, Ditricha Bonhoeffera (1906-1945), przeciwnika nazizmu, powieszonego przez hitlerowców.
• Neobarokowy dwór Kleistów-Retzowów z XIX wieku
Kowalki:
• Średniowieczny układ zabudowy wsi
• Ryglowy kościół filialny z XVI wieku, z barokowa amboną z przełomu XVII-XVIII wieku, kielich z 1612 roku, dzwon z 1574 roku oraz dwa renesansowe świeczniki z 1597 roku
• XIX-wieczne domy nr 3 i 4 z I poł. XIX wieku oraz nr 18 z II poł. XIX wieku stanowiące klasyczny przykład budownictwa ludowego
• Około 50 m od wsi znajduje się stanowisko archeologiczne z wielokulturowym cmentarzyskiem (groby ciałopalne i szkieletowe z bogatym wyposażeniem datowane na okres rzymski)
Krosinko:
• „Dębowy krąg” – 14 drzew pamięci, dębów, które w 1920 roku posadził pewien dziedzic, aby uczcić pamięć poległych w czasie I wojny światowej mieszkańców Kikowa i Krosinka (jedno drzewko symbolizowało jednego mieszkańca); pomiędzy dębami znajduje się także kamienny obelisk z napisem: 1914-1918, Mitt Gott, für König, u. Vaterland.
Motarzyn:
• Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP, powstały około 1663 roku, jednonawowy, z trójkątnie zamkniętym prezbiterium, konstrukcja ryglowo-murowana; wewnątrz znajduje się barokowa drewniana empora z XVII wieku wraz z organami oraz ambona z wieku XVIII z baldachimem, renesansowe świeczniki i dzwon kościelny z XVII wieku wykonany przez Joahima Karstede
• Pozostałości parku krajobrazowego otaczającego niegdyś pałac rodu von Kleist
Pobądź:
• Dom zarządcy z XIX wieku, w zespole dworsko-parkowym
Rudno:
• Park dworski
Smęcino:
• Park dworski
• pałac
Stare Dębno:
• kościół Św. Szczepana
Tyczewo:
• Kościół filialny p.w. św. Antoniego z 1681 roku, o konstrukcji szachulcowo-murowanej, z ołtarzem głównym z XVII wieku, ambona z XVIII wieku oraz dzwonem z 1780 roku
• XIX-wieczna zabudowa z czerwonej cegły
• Pozostałość po dawnym majątku rycerskim rodu von Versen– park z alejami grabów i lip
• Domy bliźniacze nr 9 i 10 z ceramicznym ornamentem otworów drzwiowych oraz oznaczone symbolami ptaka i wiewiórki
Wełdkówko:
• Grodzisko nizinne z IX-X wieku, około 200 m n północny-wschód od wsi nad rzeka Chotlą
Warnino:
• Rezerwat cisów tychowskich, położony w środku lasu
• Stary cmentarz z II poł. XIX wieku wraz z pałacowym parkiem krajobrazowym o pow. 1,5 ha
Wicewo:
• Kościół Matki Boskiej Szkaplerznej
• Park dworski
Obóz lotników alianckich Lager Luft IV w Modrolesie
Pomiędzy Podborskiem a Modrolasem w czasie II wojny światowej, znajdował się obóz jeniecki dla lotników alianckich zestrzelonych nad III Rzeszą. Znany jako obóz w Podborsku (niem. Kiefheide), ostatnimi czasy nazywany jest obozem "Modrolas". Zbudowany został przez Niemców w kwietniu 1944 roku, podzielony został na 4 sektory (A,B,C,D), w których przechowywano jeńców. Sektor piaty znajdował się poza czterema pierwszymi i służył niemieckim żołnierzom, przedstawicielom Czerwonego Krzyża; znajdował się tam również szpital oraz zaplecze techniczne. Obóz podlegał dowództwu Luftwaffe. Pierwszych jeńców przywieziono 14 maja 1944 roku, w czerwcu przywieziono 2.400 lotników amerykańskich i 800 brytyjskich ze Stalagu Luft VI w Hydekrug. Na początku 1945 roku liczba jeńców przekroczyła 10 000. największy odsetek jeńców stanowili żołnierze brytyjscy i amerykańscy, jednak w obozie więziono również jeńców narodowości kanadyjskiej, australijskiej, nowozelandzkiej, południowoafrykańskiej, polskiej, francuskiej czy norweskiej. W roku 1945 w obozie "Modrolas' osadzono grupę żołnierzy polskich z I Armii WP. W momencie zbliżania się Frontu Wschodniego, Niemcy zarządzili ewakuacje Pomorza, zarówno ludności cywilnej, jak i jeńców wojennych. Pierwszy transport chorych jeńców z obozu w Podborsku wyruszył 28 stycznia, drugi 2 lutego (zostały one skierowane Stalagu Luft I oraz do Nurnberg). Cały obóz ewakuowano w dniach 6-8 lutego 1945 roku. Pilnowani przez żołnierzy niemieckich, jeńcy podzieleni zostali na kolumny marszowe i przez Świnoujście ruszyli pieszo w stronę Hamburga. Stamtąd przewieziono ich do Stalagu XIB na południu Niemiec. Ewakuacja lotników nazywana jest w historiografii "marszem śmierci": trasa o długości 600 mil trwała od 51 do 87 dni, pochłonęła wiele ofiar, które umierały z wycieńczenia bądź zostały zamordowane przez Niemców. Nie znamy dokładnych danych dotyczących ilości ocalonych, jak i zmarłych. Obóz w Podborsku został wyzwolony 2 maja 1945 roku przez żołnierzy 104 Dywizji Amerykańskiej. Po II wojnie światowej baraki obozu zostały zdemontowane przez żołnierzy radzieckich. 2 września 1992 roku na jego terenie odsłonięto pomniki upamiętniające wszystkich lotników więzionych od maja 1944 do lutego 1945 roku. Pomnik składa się z trzech głazów narzutowych,z tablicami zawierającymi opisy w języku angielskim i polskim. Wykonane zostały przez artystę Zygmunta Wujka z Koszalina.[26]
Demografia
Liczba ludności Gminy Tychowo wynosi (stan na 31.12.2013): 7059 osób (ogółem), w tym: 3482 kobiety i 3577 mężczyzn.[27]
Ludność według grup wieku (stan na 31.12.2013) [28]
Grupa wiekowa | Liczba ludności |
0-4 lata | 422 |
5-9 lat | 372 |
10-14 lat | 390 |
15-19 lat | 552 |
20-24 lata | 512 |
25-29 lat | 566 |
30-34 lata | 568 |
35-39 lat | 501 |
40-44 lata | 440 |
45-49 lat | 407 |
50-54 lata | 537 |
55-59 lat | 550 |
60-64 | 437 |
65-69 | 261 |
70 lat i więcej | 544 |
System ochrony zdrowia
Ochrona zdrowia w Gminie Tychowo według danych GUS (stan na 31.12.2012):[29]
Zakłady opieki zdrowotnej | |
ogółem | 3 obiekty |
praktyki lekarskie | 1 obiekt |
podstawowa opieka zdrowotna (porady) | 26536 (jd) |
Apteki ogólnodostępne | |
Apteki ogólnodostępne | 2 obiekty |
Liczba ludności na 1 aptekę ogólnodostępną | 3530 osób |
Herb
Herb gminy Tychowo jest tożsamy z herbem miasta Tychowo. Został on ustanowiony na mocy Uchwały nr XX/153/96 Rady Gminy w Tychowie z dnia 26.08.1996 roku. Przedstawia on tarczę podzielona na trzy pola: w lewym, górnym roku widnieją na niebieskim tle trzy zielone świerki, w prawym górnym przedzielonym pionowa linią znajduje się wizerunek dwóch lisów (przedzielonych linia poziomą); poniżej, pod pozioma linią, na żółtym tle widnieje grafitowy głaz narzutowy z brązowym krzyżem.[30]
Miejscowości i sołectwa
Wykaz sołectw i miejscowości gminy Tychowo: [31]
Sołectwa | Wsie wchodzące w skład sołectwa | Sołtys |
Borzysław | Podborsko, Rozłazino | Czesław Wochna |
Bukówko | Bukówko | Anna Chmielewska |
Czarnkowo | Czarnkowo | Helena Brzozowska |
Dobrowo | Dobrówko | Maria Stelmach |
Drzonowo Białogardzkie | Drzonowo Białogardzkie | Zofia Misiak |
Kikowo | Krosinko | Anna Wolf |
Kowalki | Kowalki | Stanisław Tabaka |
Motarzyn | Doble, Zastawa, Żukówek | Teresa Jakimiuk |
Pobądź | Buczki, Solno | Genowefa Kuczmera |
Modrolas | Skarszewice | Elżbieta Ślęzak |
Sadkowo | Liśnica | Grażyna Misiak |
Stare Dębno | Nowe Dębno, Rudno | Marian Łupina |
Trzebiszyn | Dobrochy | Iwona Łada |
Tyczewo | Wełdkówko | Danuta Figiel |
Warnino | Giżałki | Urszula Gryga |
Wicewo | Sławomierz, Trzebiec | Paweł Oczkowski |
Zaspy Wielkie | Zaspy Wielkie | Anna Jankowska |
Smęcino | Dzięciołowo, Wełdkowo | Halina Wąsowska |
Bukowo | Retowo | Milena Drygała |
Słonino | Słonino | Katarzyna Wrzesińska |
Przypisy
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla Gminy Tychowo w : Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Tychowo [online] [przeglądane: 15.09.2013] Dostępne w: http://bip.tychowo.pl/index.php?id=42914
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla Gminy Tychowo w : Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Tychowie [online] [przeglądane:15.09.2013] Dostępne w:http://bip.tychowo.pl/index.php?id=42914
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla Gminy Tychowo w : Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Tychowo [online] [przeglądane: 15.09.2013] Dostępne w: http://bip.tychowo.pl/index.php?id=42914
- ↑ Ramowy Program Rozwoju Turystyki Dorzecza Parsęty w : Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty [online] [przeglądane: 15.09.2013] Dostępne w: http://parseta.org.pl/index.php?id=123
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla Gminy Tychowo w : Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Tychowo [online] [przeglądane: 15.09.2013] Dostępne w: http://bip.tychowo.pl/index.php?id=42914
- ↑ Wykaz istniejących pomników przyrody w : Geoprzyroda [online] [przeglądane: 15.09.2013] Dostępne w: http://geoprzyroda.pl/cms/images/Waloryzacje/zacho/zal5.pdf
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla Gminy Tychowo w : Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Tychowie [online] [przeglądane:15.09.2013] Dostępne w:http://bip.tychowo.pl/index.php?id=42914
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla Gminy Tychowo w : Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Tychowie [online] [przeglądane:15.09.2013] Dostępne w:http://bip.tychowo.pl/index.php?id=42914
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla Gminy Tychowo w : Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Tychowie [online] [przeglądane:15.09.2013] Dostępne w:http://bip.tychowo.pl/index.php?id=42914
- ↑ Portret terytorialny Gminy Tychowo w: Bank Danych Lokalnych GUS [online] [przeglądane: 9.09.2013] Dostępne w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=16&p_tery=4405
- ↑ Portret terytorialny Gminy Tychowo w: Bank Danych Lokalnych GUS [online] [przeglądane: 9.09.2013] Dostępne w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=16&p_tery=4405
- ↑ Portret terytorialny Gminy Tychowo w: Bank Danych Lokalnych GUS [online] [przeglądane: 9.09.2013] Dostępne w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=16&p_tery=4405
- ↑ Organy Gminy w: Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Tychowie [online] [przeglądane: 17.09.2013] Dostępne w:http://bip.tychowo.pl/index.php?id=42335
- ↑ Kalendarz imprez kulturalnych i Rekreacyjnych GOK w: Gmina Tychowo. Oficjalny Serwis [online] [przeglądane: 25.09.2013] Dostępne w: http://www.tychowo.pl/index.php/kalendarz-imprez
- ↑ Gminne jednostki organizacyjne w: Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Tychowie [online] [przeglądane: 25.09.2013] Dostępne w: http://bip.tychowo.pl/index.php?id=42355
- ↑ Portret Terytorialny Gminy Tychowo w: Bank Danych Lokalnych GUS [online] [przeglądane: 25.09.2013] Dostępne w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=16&p_tery=4405
- ↑ Parafia Matki Bożej Wspomnienia Wiernych w: Diecezja koszalińsko-kołobrzeska [online] [przeglądane: 26.09.2013] Dostępne w: http://www.koszalin.opoka.org.pl/new/p.php?m=6&p=26
- ↑ Graf Bukówko. Strona nieoficjalna [online] [przeglądane: 26.09.2013] Dostępne w: http://lksgrafbukowko.futbolowo.pl/index.php
- ↑ Organizacje pozarządowe w Gminie Tychowo [online] [przeglądane: 26.09.2013] Dostępne w: http://www.tychowo.pl/index.php/component/content/article/83-menu-gmina-tychowo/93-organizacje-pozarzadowe
- ↑ Plan imprez sportowo - rekreacyjnych w 2013 roku [online] [przeglądane: 26.09.2013] Dostępne w: http://www.tychowo.pl/images/stories/2013/Kal-impr/sport.pdf
- ↑ Przewodnik turystyczno-krajoznawczy po ziemi białogardzkiej, red. A. Świrko, Białogard, 2000, s.30-36.
- ↑ A. Świrko, Szlaki rowerowe i piesze na terenie Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty, s. 104. ISBN 978-83751804-4-2
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych z wyłączeniem zabytków archeologicznych w powiecie białogardzkim w: Biuletyn Informacji Publicznej Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Szczecinie [online][przeglądane: 19.09.2013] Dostępne w: http://wkz.bip.alfatv.pl/strony/menu/9.dhtml
- ↑ A. Piotrowski, Powiat białogardzki. Zeszyt krajoznawczo-metodyczny, Szczecin, 2010, s.20-22.
- ↑ Przewodnik turystyczno-krajoznawczy po ziemi białogardzkiej, s. 30-36.
- ↑ J.M.Kosacki, Obóz lotników alianckich - Lager Luft IV w Modrolesie w: "Wędrowiec Zachodniopomorski", nr 1(11), 2004, s.28.
- ↑ Portret terytorialny gminy Tychowo w: Bank Danych Lokalnych GUS [online] [przeglądane: 24.09.2013] Dostępne w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=16&p_tery=4405
- ↑ Portret terytorialny gminy Tychowo w: Bank Danych Lokalnych GUS [online] [przeglądane: 24.09.2013] Dostępne w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=16&p_tery=4405
- ↑ Portret terytoeialny Gminy Tychowo w: Bank Danych Lokalnych GUS [online] [przeglądane: 25.09.2013] Dostępne w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=16&p_tery=4405
- ↑ Uchwała NR XXXIX/266/09 rada Gminy w Tychowie z dnia 21 października 2009 r. w: Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Tychowie [online] [przeglądane: 12.09.2013] Dostępne w: http://bip.tychowo.pl/fileadmin/user_upload/bip_files/urzad_miejski_w_tychowie/Prawo%20miejscowe/Uchwaly%202009/266%20-%20STATUT%20GMINY%20TYCHOWO.pdf
- ↑ Organy pomocnicze w: Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Tychowie [online] [przeglądane: 17.09.2013] Dostępne w: http://bip.tychowo.pl/index.php?id=61771
Bibliografia
- Kosacki J.M., Obóz lotników alianckich - Lager Luft IV w Modrolesie w: "Wędrowiec Zachodniopomorski", nr 1(11), 2004.
- Piotrowski A., Powiat białogardzki. Zeszyt krajoznawczo-metodyczny, Szczecin, 2010.
- Przewodnik turystyczno-krajoznawczy po ziemi białogardzkiej, red. A. Świrko, Białogard, 2000.
- Świrko A., Szlaki rowerowe i piesze na terenie Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty. ISBN 978-83751804-4-2
Linki zewnętrzne
Zobacz też