Moryń
Moryń | |||
| |||
Nazwa niemiecka | Mohrin | ||
Powiat | gryfiński | ||
Gmina | Moryń | ||
Strona internetowa miejscowości. |
Moryń (niem. Mohrin) – miasto w woj. zachodniopomorskim, w powiecie gryfińskim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Moryń, położona nad jeziorem Morzycko.
Geografia
Miasto leży w centralnej części gminy Moryń, która graniczy na zachodnie z gminą Cedynia, na północy i wschodzie z gminą Chojna, a na południu i wschodzie z gminą Mieszkowice. [1]
Położenie
Miasto i gmina Moryń położone są na pograniczu Pojezierza Myśliborskiego, będącego częścią Pojezierza Zachodniopomorskiego, oraz Równiny Gorzowskiej. Teren gminy znajduje się częściowo w granicach Cedyńskiego Parku Krajobrazowego. W wyniku nierównomiernego osadzania się materiałów mineralnych i wód roztopowych wykształciła się zróżnicowana rzeźba terenu - z jednej strony pagórków, a z drugiej rozległych płaskich powierzchni utworzonych z piasków. Charakterystycznymi elementami tego krajobrazu są jeziora - na terenie gminy zlokalizowanych ich blisko trzydzieści jezior i oczek śródpolnych. Największym z nich jest jezioro Morzycko. [2]
Klimat
Gmina Moryń (w tym miasto Moryń) leży w obrębie krainy klimatycznej Pojezierza Myśliborskiego. Obszar położony jest wyżej niż gmina Cedynia czy gmina Mieszkowice, stąd występowanie klimatu surowszego niż w krainie doliny rzeki Odry. Średnia temperatura okresu wegetacyjnego wynosi poniżej 15,5 stopni Celcjusza przy jednoczesnym wzroście opadów do 600 mm. Okres wegetacyjny zaczyna się około 3 kwietna i trwa od 215 do 220 dni. [3]
Obiekty fizjograficzne
- jezioro Morzycko
Przyroda
Cedyński Park Krajobrazowy [4] [5] [6] [7]
Obszar parku znajduje się na zachód od Morynia. Został utworzony 1 kwietnia 1993 roku. Jego powierzchnia wynosi ponad 30 850 ha. W całości leży na terenie powiatu gryfińskiego. Na obszarze parku znajdują się Wzgórza Krzymowskie. Ochronie gatunkowej podlega tutaj 45 gatunków roślin, m.in. cis pospolity, jarząb brekinia, storczyk purpurowy.
Historia
W wyniku ekspansji terytorialnej rodzącego się państwa polskiego tereny Pomorza Zachodniego (do rzeki Odry) najprawdopodobniej zostały przyłączone do państwa piastowskiego w X wieku. Zależność ta trwała do początku XI wieku. Następnie obszar lawirował między wpływami księstw pomorskich a Polski (co nasiliło się po podbojach Pomorza przez Bolesława Krzywoustego w XII wieku, a następnie rozbiciu dzielnicowemu Polski w 1138 roku). [8] [9]
Na obszarze, gdzie obecnie mieści się miasto od X wieku znajdował się gród, a obok niego osada, której mieszkańcy zajmowali się uprawą roli oraz rybołówstwem. Według legendy istniała tutaj pogańska świątynia słowiańskiego boga Świętowida (obecnie rzekomo stoi w tym miejscu kościół św. Ducha), natomiast w wodach pobliskiego jeziora żył Wielki Rak. Skorupiak miał pomagać mieszkańcom w walkach z najeźdźcami. [10]
Wspomniany gród we wczesnym średniowieczu wchodził w skład tzw. kasztelanii cedyńskiej, czyli okręgu podatkowo-wojskowego. Moryń w wyniku osłabienia państwa polskiego pozostawał od około połowy XII wieku pod wpływem książąt pomorskich. [11] [12]
W XIII wieku miejscowość została przejęta przez Brandenburczyków. Tereny, początkowo znajdujące się tylko na wschód od Odry, otrzymały nazwę Nowa Marchia (Moryń wchodził w jej obręb). Pierwsza wzmianka pisana o Moryniu pochodzi z 1265 roku. Na przełomie XIII i XIV wieku miejscowość otrzymała prawa miejskie (dokładna data nie jest znana). W latach 1402-1454 ziemia moryńska wraz z dużymi obszarami Nowej Marchii przeszła pod panowanie Zakonu Krzyżackiego. W późniejszym okresie Moryń związany był z dynastią Hohenzollernów. Zarządzane przez nich państwo, określane w historiografii jako Brandenburgia-Prusy, w 1701 roku otrzymało oficjalną nazwę Królestwa Prus. Po reformach Steina i Hardenberga Moryń wszedł w skład zorganizowanego w latach 1816-1818 Landkreis Königsberg/Neumark (powiatu Chojna/Nowa Marchia) przyporządkowanego do Provinz Brandenburg (prowincji brandenburskiej). W 1871 roku nastąpiło zjednoczenie wszystkich ziem niemieckich i powołanie II Rzeszy Niemieckiej. [13]
W czasie II wojny światowej miasto uniknęło zniszczeń. Po 1945 roku miejscowość (razem z tzw. "Ziemiami Odzyskanymi") w wyniku decyzji mocarstw została przyznana Polsce. Miastu nadano wówczas polską nazwę (początkowo Murzynowice oraz Murzynno, a potem Moryń), która zastąpiła dotychczasową - Mohrin. Moryń wchodził początkowo w skład Okręgu Pomorze Zachodnie. 29 maja 1946 roku nastąpiła zmiana nazewnictwa. Okręg Pomorze Zachodnie został przemianowany na województwo szczecińskie. W wyniku reformy administracyjnej z 1998 roku podział administracyjny od stycznia 1999 roku przybrał obecną formę. [14] [15]
Samorząd
Samorząd Morynia: [16]
- Jan Maranda - Burmistrz Morynia
- Jerzy Choroszewicz - Sekretarz Morynia
- Marek Kurjata - Skarbnik Morynia
Radni VI Kadencji Rady Miejskiej w Moryniu: [17]
- Jadwiga Fragstein-Niemsdorff - Przewodniczący Rady Miejskiej w Moryniu
- Józef Piątek - Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej w Moryniu
- Edyta Bernadzka
- Paweł Bielawski
- Marian Cysewski
- Jerzy Domaradzki
- Sławomir Domaradzki
- Ryszard Laska
- Urszula Dumicz
- Danuta Kotyńska
- Andrzej Lewicki
- Anna Malinowska
- Władysław Serafiński
- Agnieszka Trzop
- Józef Wszołek
Obecny skład samorządu wybrano w wyborach samorządowych VI kadencji z dnia 21 listopada 2010 roku.
Gospodarka i infrastruktura
Podmioty gospodarki narodowej miasta Moryń wg rejestru REGON, stan na grudzień 2010 [18]
Sekcja PKD | Liczba podmiotów |
Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo | 8 |
Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie | 0 |
Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe | 11 |
Sekcja D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych | 0 |
Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją | 1 |
Sekcja F - Budownictwo | 30 |
Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych | 46 |
Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa | 9 |
Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi | 8 |
Sekcja J - Informacja i komunikacja | 0 |
Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa | 6 |
Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości | 3 |
Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna | 10 |
Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca | 3 |
Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne | 3 |
Sekcja P - Edukacja | 5 |
Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna | 12 |
Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją | 7 |
Sekcja S i T - Pozostała działalność usługowa | 9 |
Drogi wojewódzkie
Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 125. [19]
- droga wojewódzka nr 125 ---> Bielinek - Cedynia - Moryń - droga krajowa nr 31
Kultura
Na obszarze miasta mieści się Miejski Ośrodek Kultury w Moryniu (ul. Szeroka 12), który jest animatorem większości imprez kulturalnych w regionie. [20] Placówka organizuje cykliczne zajęcia, w tym m.in. muzyczne, plastyczne i językowe. Przy Miejskim Ośrodku Kultury funkcjonują następujące koła, kluby oraz zespoły muzyczne: [21]
- Koło Klastyczne "Akwarele"
- Klub Małego Artysty
- Klub Dorosłego Człowieka
- Zespół "Herbata"
- Zespół "Tango & La Valse"
- Zespół "Ukulele"
W budynku Miejskiego Ośrodka Kultury mieści się także Miejska Biblioteka Publiczna w Moryniu. [22]
W regionie od 2010 roku ukazuje się "Kronika Moryńska", w której pojawiają się informacje na temat przyrody, zabytków oraz stowarzyszeń gminy Moryń. Miejski Ośrodek Kultury rozpoczął także wydawanie serii "Moryń historyczny". Jak dotąd ukazały się dwa tytuły "Bramy i drzwi" oraz "Pomnik fundatora Chrystiana Friedricha Kocha". [23] [24]
Ważniejsze imprezy, odbywające się na terenie miasta: [25]
- Międzynarodowy Festiwal Piosenki Polskiej "Moryński Rak" (2013 = VI edycja) [26]
- Jarmark Moryński [27]
- Wetwater Blues Festiwal (2013 = IV edycja) [28]
Oświata
Na terenie miasta znajdują się następujące placówki oświatowe:
- Przedszkole Miejskie w Moryniu
- Szkoła Podstawowa im. st. sierż. Mieczysława Majchrzaka w Moryniu
- Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Moryniu
Kościoły i związki wyznaniowe
Teren miasta należy do Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Moryń pod względem administracji kościelnej jest częścią Dekanatu Mieszkowice. [31]
W Moryniu znajduje się 1 parafia oraz 1 kościół parafialny: [32]
- parafia pw. Świętego Ducha
- kościół parafialny pw. Świętego Ducha [33]
Sport
Na terenie miasta znajduje się zespół "Morzycko" Moryń, który występuje w rozgrywkach piłkarskich organizowanych przez Zachodniopomorski Związek Piłki Nożnej na poziomie ligi okręgowej. [34]
- Uczniowski Klub Sportowy "Morzycko" Moryń; piłka nożna - Liga okręgowa 2012/2013, grupa: Szczecin [35] [36]
"Morzycko" Moryń, oprócz piłki nożnej, posiada także sekcje piłki siatkowej oraz biegaczy. [37]
Pozostałe kluby funkcjonujące w mieście: [38] [39]
- Uczniowski Klub Sportowy "Podkowa" Moryń (jeździectwo)
- Uczniowski Klub Sportowy Karate "Kyokushin" Moryń
- Klub Płetwonurków "Actacus" w Moryniu
W Moryniu co roku odbywają się także dwa biegi: [40]
- Bieg Dookoła Morynia i Jeziora Morzycko (2013 = XIV edycja) [41]
- Bieg Wokół Murów Obronnych Morynia – "Moryńska Trójka" (2013 = XXI edycja) [42]
Turystyka
W mieście znajduje się Regionalne Biuro Turystyczne na placu Wolności 2. [43] W Moryniu funkcjonują również Gminne Stowarzyszenie Turystyczne TUR MOR oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Morynia i Jeziora Morzycko. [44] [45]
Szlaki turystyczne przebiegające przez miasto:
Nieoznakowane [46]
- Szlak Templariuszy (znaki na kościele w Moryniu)
- Szlak Krzyżacki - nawiązuje do okresu z lata 1402-1454, gdy Moryń wraz z całą Nową Marchią należał do państwa Zakonu Krzyżackiego
- Szlak Nowomarchijski - nawiązuje do historycznej krainy regionu, określanej jako zaodrzański obszar Brandenburgii
- ścieżka rowerowa dookoła jeziora Morzycko
- Szlak Wzgórz Morenowych (niebieski) - Moryń - prowadzi z Lubiechowa Dolnego do Mieszkowic
- Szlak "Śladami historii i Cedyński Park Krajobrazowy" (czerwony) - Moryń - prowadzi z Chojny przez Cedynię, Moryń, Mieszkowice z powrotem do Chojny
W Moryniu znajduje się także sporo zabytków, których metryka sięga średniowiecza (zobacz więcej w kategorii "Zabytki").
Demografia
Zaludnienie miasta w ostatnich latach (informacje za Bankiem Danych Lokalnych): [49]
Rok | Liczba mieszkańców |
2008 | 1 631 osób |
2009 | 1 609 osób |
2010 | 1 648 osób |
2011 | 1 646 osób |
2012 | 1 631 osób |
System ochrony zdrowia
Zakłady opieki zdrowotnej i apteki w Moryniu: [50]
- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Jerzy Nowak (ul. Dworcowa 4)
- Apteka "Witaminka" (ul. Piaskowa 3)
Herb
Herb przedstawia czerwony zamek z dwiema wieżami. Wieże zwieńczone są srebrnymi elementami, nad którymi powiewają także srebrne flagi. Nad zamkiem umieszczony jest zwrócony w prawo orzeł brandenburski. W otwartej bramie zamku po prawej stronie znajduje się połowa wyżej wymienionego czerwonego orła, natomiast po lewej niebieska ryba skierowana w górę herbu.
Orzeł symbolizuje związek historyczny ziemi moryńskiej z Brandenburgią i Nową Marchią, natomiast ryba jest odniesieniem do jeziora Morzycko (niem. Mohriner See), nieodzownie związanego zarówno z Moryniem, jak i całą okolicą. Bogaty w ryby akwen stanowił bowiem od średniowiecza podstawę gospodarki regionu. [51]
Orzeł widoczny jest już na XIV-wiecznych pieczęciach miejskich, natomiast motyw zamku pojawia się od XVII wieku. Można upatrywać w nim odniesienia do wybudowanego w XIV wieku zamku warownego margrabiów brandenburskich, który został zburzony pod koniec tegoż stulecia. Symbolicznie, wspomniana budowla mogłaby także świadczyć o potędze miasta przedstawionego w ten właśnie, dostojny sposób. [52]
Zabytki
- kościół Ducha Świętego - romańska świątynia z XIII wieku
- mury miejskie - zachowane na całej długości fortyfikacje średniowieczne (bez bram i strażnic)
- ruiny zamku - relikty brandenburskiej warowni
- Dom Opieki Społecznej - neogotycki budynek z 1874 roku wraz z pomnikiem (popiersiem) Christiana Ferdinanda Kocha z 1903 roku - założyciela przedwojennego Zakładu Wychowawczego dla Ubogich Dzieci (niem. Kinderglück)
- Ratusz - XIX-wieczny gmach
- pozostałości cmentarza żydowskiego - nagrobki, dawny dom przedpogrzebowy [53] [54]
Miasto nie zostało zniszczone w czasie II wojny światowej, stąd do dzisiaj znajduje się w nim wiele budynków z XVIII-XIX wieku. W Moryniu zachował się także dawny układ ulic. Na rynku miejskim ulokowana jest fontanna Wielkiego Raka, którą odsłonięto 20 września 2008 roku. Nawiązuje do legendy mówiącej o skorupiaku z jeziora Morzycko, pomagającemu mieszkańcom w walce z nieprzyjaciółmi. [55] [56]
Pomniki
- popiersie Christiana Ferdinanda Kocha z 1903 roku - założyciela przedwojennego Zakładu Wychowawczego dla Ubogich Dzieci (niem. Kinderglück), gdzie obecnie mieści się Dom Pomocy Społecznej [57]
Osoby związane z miejscowością
- Christian Ferdynand Koch - fundator przytułku dla dzieci (niem. Kinderglück) [58]
- Heinrich Bernhard Hattenkerell - twórca barokowej ambony w kościele świętego Ducha [59]
Przypisy
- ↑ Statystyczne Vademecum Samorządowca - gmina miejsko-wiejska Moryń, w: Główny Urząd Statystyczny [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_zachodniopomorskie/portrety_gmin/powiat_gryfinski/gmina_moryn.pdf
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla gminy Moryń 2010-2013, w: Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Miejski w Moryniu [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.moryn.pl/strony/3516.dhtml
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla gminy Moryń 2010-2013, w: Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Miejski w Moryniu [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.moryn.pl/strony/3516.dhtml
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla gminy Chojna, w: Biuletyn Informacji Publicznej - gmina Chojna [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.chojna.pl/unzip/chojna_4162/Chojna-POS-rozdzial_04.pdf
- ↑ Cedyński Park Krajobrazowy - skarb nieskażonej natury, w: Oficjalny serwis internetowy miasta i gminy Cedynia [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.cedynia.pl/park-krajobrazowy
- ↑ Cedyński Park Krajobrazowy, w: Zespół Parków Krajobrazowych [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.zpkwz.pl/Cedy%C5%84ski-Park-Krajobrazowy/48
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla gminy Moryń 2010-2013, w: Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Miejski w Moryniu [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.moryn.pl/strony/3516.dhtml
- ↑ Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2012, s. 672.
- ↑ Dudowie M. i T., Dolina Dolnej Odry, Wydawnictwo REGION, Gdynia 2008 s. 87-89
- ↑ Dudowie M. i T., Dolina Dolnej Odry, Wydawnictwo REGION, Gdynia 2008 s. 87-89
- ↑ Konferencja historyczna 24.08.07, w: Blog Obok. Słowomir Błęcki [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://papblekit.bloog.pl/drukuj.html?id=5681749&smoybbtticaid=610d74
- ↑ Historia Morynia, w: Oficjalny serwis internetowy miasta i gminy Chojna [online] [Przeglądany 27.06.2013] http://www.moryn.pl/strony/menu/18.dhtml
- ↑ Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2012, s. 672.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 roku o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości, w: Internetowy System Aktów Prawnych [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP19461420262
- ↑ Białecki T. (red.), Słownik współczesnych nazw geograficznych Pomorza Zachodniego z nazwami przejściowymi z lat 1945-1948, Książnica Pomorska w Szczecinie, Szczecin 2002, s. 139.
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Miejski w Moryniu [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.moryn.pl/
- ↑ Radni VI kadencji Rady Miejskiej w Moryniu (2010-2014), w: Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Miejski w Moryniu [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://bip.moryn.pl/strony/menu/21.dhtml
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS (2010), w: Portret gminy Moryń[online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims
- ↑ Mapa drogowa - powiat gryfiński, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/images/mapa/mapa_drogowa_powiat_gryfinski.pdf
- ↑ Miejski Ośrodek Kultury w Moryniu [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.mokmoryn.pl/
- ↑ Zajęcia stałe i zespoły twórcze, w: Miejski Ośrodek Kultury w Moryniu [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.mokmoryn.pl/page3.php
- ↑ Miejska Biblioteka Publiczna, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Moryń [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.moryn.pl/strony/menu/53.dhtml
- ↑ Kronika Moryńska, w: Miejski Ośrodek Kultury w Moryniu [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.mokmoryn.pl/page4.php
- ↑ Moryń historyczny - seria, w: Miejski Ośrodek Kultury w Moryniu [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.mokmoryn.pl/page8.php
- ↑ Imprezy, w: Miejski Ośrodek Kultury w Moryniu [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.mokmoryn.pl/page6.php
- ↑ Moryński Rak, w: Miejski Ośrodek Kultury w Moryniu [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.mokmoryn.pl/page21.php
- ↑ Tomasz Niecik i Loka na Jarmarku Moryńskim, w: Portal Chojna24.pl [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.chojna24.pl/viewtopic.php?t=4022
- ↑ Wetwater Blues Festiwal, w: Miejski Ośrodek Kultury w Moryniu [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.mokmoryn.pl/page20.php
- ↑ Zespół Szkół w Moryniu, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/index.php/oswiata/66-zespol-szkol-w-moryniu
- ↑ Zespół Szkół w Moryniu [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.zsmoryn.pl/
- ↑ Wspólnoty parafialne, w: Kuria Metropolitalna Szczecińsko-Kamieńska - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://diecezja.szczecin.pl/wspolnoty/wspolnoty-parafialne/
- ↑ Wspólnoty parafialne, w: Kuria Metropolitalna Szczecińsko-Kamieńska - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://diecezja.szczecin.pl/wspolnoty/wspolnoty-parafialne/
- ↑ Kościoły, w: Kuria Metropolitalna Szczecińsko-Kamieńska - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://diecezja.szczecin.pl/wspolnoty/koscioly
- ↑ Kluby sportowe, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Moryń [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.moryn.pl/strony/menu/134.dhtml
- ↑ Uczniowski Klub Sportowy Morzycko Moryń, w: 90minut.pl - serwis piłkarski [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.90minut.pl/skarb.php?id_klub=5867&id_sezon=81
- ↑ UKS "Morzycko" Moryń [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.morzyckomoryn.pl/
- ↑ Kluby sportowe, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Moryń [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.moryn.pl/strony/menu/134.dhtml
- ↑ Kluby sportowe, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Moryń [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.moryn.pl/strony/menu/134.dhtml
- ↑ Stowarzyszenia, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Moryń [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.moryn.pl/strony/menu/133.dhtml
- ↑ O nas, w: Miejskie Ośrodek Kultury w Moryniu [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.mokmoryn.pl/page1.php
- ↑ Bieg dookoła Morynia w: Miejski Ośrodek Kultury w Moryniu [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.mokmoryn.pl/page22.php
- ↑ Moryńska trójka, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Moryń [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.moryn.pl/aktualnosci/pokaz/1214.dhtml
- ↑ Regionalne Biuro Turystyczne, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Moryń [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.moryn.pl/strony/menu/12.dhtml
- ↑ Gminne Stowarzyszenie Turystyczne TUR MOR [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.tur-mor.moryn.pl
- ↑ Stowarzyszenie Przyjaciół Morynia i Jeziora Morzycko, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Moryń [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.moryn.pl/strony/menu/56.dhtml
- ↑ Turystyka, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/old/index.php?show=tur_szne_roat
- ↑ Turystyka, w: Powiat Gryfiński - oficjalna strona [online] [Przeglądany 25.05.2013] Dostępny w: http://www.gryfino.powiat.pl/old/index.php?show=tur_szne_roat
- ↑ Ulotka informacyjna, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Moryń [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.moryn.pl/strony/menu/12.dhtml
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS (2008-2012), w: Portret gminy Moryń [online] [Przeglądany 26.06.2013] Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.dims
- ↑ Informacje praktyczne, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Moryń [online] [Przeglądany 26.06.2013] Dostępny w: http://www.moryn.pl/strony/menu/203.dhtml
- ↑ Historia, w: Miejski Ośrodek Kultury w Moryniu [online] [Przeglądany 26.06.2013] Dostępny w: http://www.mokmoryn.pl/page17.php
- ↑ Moryń, w: Zamki w Polsce [online] [Przeglądany 26.06.2013] Dostępny w: http://www.zamkiobronne.pl/zamki-w-polsce-opis-164.htm
- ↑ Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2012, s. 672.
- ↑ Historia Morynia, w: Oficjalny serwis internetowy gminy Moryń [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.moryn.pl/strony/menu/18.dhtml
- ↑ Dudowie M. i T., Dolina Dolnej Odry, Wydawnictwo REGION, Gdynia 2008 s. 87-89.
- ↑ Fontanna Wielkiego Raka, w: Portal Polska Niezwykla [online] [Przeglądany 25.06.2013] Dostępny w: http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/19096,moryn-fontanna-wielkiego-raka-.html
- ↑ Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2012, s. 672.
- ↑ Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2012, s. 672.
- ↑ Dudowie M. i T., Dolina Dolnej Odry, Wydawnictwo REGION, Gdynia 2008 s. 84-86.
Bibliografia
- Dudowie M. i T., Dolina Dolnej Odry, Wydawnictwo REGION, Gdynia 2008.
- Kociuba J., Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego, Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 2012.
- Kosacki J.M., Ziemia Szczecińska. Ziemia Chojeńska i Pyrzycka, Szczecińska Agencja Turystyczna "Sat", Szczecin 1995.
- Kozłowski K., Pomorze Zachodnie w latach 1945-2010, Wydawnictwo Kadruk, Szczecin 2012.
- Machałek M., Przemiany wsi zachodniopomorskiej w latach 1945-1956, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Szczecin 2012.
- Opracowanie zbiorowe, Polska niezwykła. Zachodniopomorskie, Demart Wydawnictwo, Warszawa 2008.
- Piskorski J.M. (red.), Pomorze Zachodnie poprzez wieki, Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, Szczecin 1999.
- Rymar E., Z dawnych dziejów przyodrzańskiej Nowej Marchii, Stowarzyszenie Historyczno-Kulturalne "Terra Incognita", Chojna 2012.
- Friske, M. Kamienne kościoły z Morynia i Dolska jako świadkowie średniowiecznej kolonizacji. W: Od chrystianizacji do współczesności. Studia zebrane z okazji Jubileuszu 750-lecia kościoła Świętego Ducha w Moryniu. Red. P. Migdalski. Chojna-Moryń: Stowarzyszenie Historyczno-Kulturalne Terra Incognita 2013, s. 45-60.
- Gahlbeck, Christian. Hochmittelalterlicher Landesausbau in der Neumark in der Zeit vor und während der Herrschaft der Askanier (ca. 1230-1320). W: Wie die Mark entstand. 850 Jahre der Mark Brandenburg. Hrsgb. v. J. Müller, K. Neitmann, F. Schopper. Wünsdorf 2009, s. 338-351.
- Kowalska, Anna Maria. Moryń — archeologiczny przyczynek do dziejów średniowiecznego miasta. W: Pomorze wczoraj — dziś — jutro. Miasta i miasteczka pomorskie. Red. A. Majewska. Stargard-Pruszcz Gdański: Muzeum 2010, s. 61-71.
Linki zewnętrzne
- Bank Danych Lokalnych - http://www.stat.gov.pl/bdl
- Powiat Gryfiński - http://www.gryfino.powiat.pl
- Biuletyn Informacji Publicznej - Starostwo Powiatowe w Gryfinie - http://bip.gryfino.powiat.pl/
- Oficjalny serwis internetowy gminy Moryń - http://www.moryn.pl/
- Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Miejski w Moryniu - http://bip.moryn.pl/
Zobacz też
|