Ostatni dzień XX wieku we wsi Pilce

Ostatni dzień XX wieku we wsi Pilce (2000) – piątek 31 grudnia 1999 roku. Podczas gdy cały świat przygotowywał się do pożegnania starego roku, ostatni mieszkańcy dolnośląskich Pilec żegnali się ze swoją wsią, która za kilka dni miała zniknąć z powierzchni ziemi. Na jej miejscu miał powstać ogromny zbiornik retencyjny. Położone nad Nysą Kłodzką Pilce są osadą, której historia sięga XIII w. Z XIV w. (1341) pochodzi pierwsza wzmianka o powodzi, która nawiedziła wieś. Wzmianki o powodziach w tych okolicach pojawiały się w kolejnych stuleciach. Do takiej sytuacji przyczyniło się nie tylko położenie osady, ale i wieloletnie, rabunkowe i nieprzemyślane wydobycie żwiru na potrzeby budownictwa. Przed II wojną światową Niemcy planowali wybudować na miejscu wsi zbiornik retencyjny, jednak do realizacji pomysłu nie doszło. Pomysł powrócił w latach 60. XX wieku, jednak brak decyzji władz centralnych odwlekało budowę. W lipcu 1997 roku wielka powódź na Dolnym Śląsku dotarła także i do Pilec. W efekcie zawaleniu uległ most na Nysie, zburzonych zostało wiele domostw. Zabytkowy kościół cystersów z 1850 r. i większość zabudowań zostały zalane na wysokość dwóch metrów. Ludzi ewakuowano helikopterami. Mieszkańcy praktycznie nie mieli do czego wracać. Za zgodą Pilczan, długoletni wójt gminy z pobliskiego Kamieńca Ząbkowickiego, Zdzisław Fleszar, wymusił wręcz na rządzie premiera Cimoszewicza likwidację wsi. W 1999 roku minister Widzyk ogłosił w miejscowym kościele decyzję o budowie zbiornika. Mieszkańcy stopniowo przenieśli się do pobliskiego Kamieńca Ząbkowickiego, gdzie na tzw. Górce, z myślą o przesiedleńcach, powstało osiedle domków jednorodzinnych. Domki wybudowano z funduszy rządu Królestwa Szwecji. W tym samym roku dokonano ekshumacji zwłok z 81 grobów niemieckich i 39 polskich, które z cmentarza w Pilcach przeniesiono na cmentarz w Kamieńcu. Z mieszkających w Pilcach ponad 170 osób pozostało ostatnich 6 rodzin. Są to potomkowie pierwszych 40 powojennych osadników, którzy za chlebem przybyli na te ziemie z Zamojszczyzny w sierpniu 1945 roku. Tych ludzi odwiedziła ekipa filmowa. O pierwszych powojennych latach, dobrosąsiedzkich stosunkach z Niemcami, przyjaźniach między mieszkańcami, kolejnych odbudowach wsi po powodziach, dramacie 1997 roku opowiadają m.in. członkowie najstarszego we wsi rodu, Łosiów, oraz Stanisława i Roman Kowynia.

W filmie wykorzystano archiwalne zdjęcia z powodzi w 1997 roku, wykonane amatorską kamerą VHS przez mieszkańca Pilec, Eugeniusza Zabłotnię.