Stanisława Gdowska-Jankowska

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Stanisława Gdowska-Jankowska
aktorka-lalkarka, reżyserka
brak zdjecia
(fot. Juliusz Kornacki)
Data urodzenia 8 maja 1928
Miejsce urodzenia Brześć n. Bugiem
Data śmierci 4 marca 2013
Miejsce śmierci Szczecin
Miejsce spoczynku Cmentarz na Starych Powązkach w Warszawie (kw. 204-3-5,6)


Stanisława Gdowska-Jankowska (1928-2013) – aktorka i reżyserka szczecińskich teatrów lalkowych.

Życiorys

Stanisława Gdowska-Jankowska urodziła się 8 maja 1928 roku w Brześciu nad Bugiem (obecnie Białoruś). Była córką Konstantego i Stefanii Gdowskich. W maju 1944 roku wraz z rodzicami wyjechała do Białej Podlaskiej. Tam przebywała do zakończenia wojny.

Na początku września 1945 roku wraz z matką przyjechała do Szczecina, gdzie przebywał już jej ojciec, zatrudniony od 4 lipca tego roku w Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych.

W 1946 roku została zaangażowana do Teatru Kukiełek „Czarodziej”, działającym przy Inspektoracie Szkolnym w Szczecinie. Tu zgłębiała tajniki lalkarstwa. Była aktorką, wykonywała lalki, szyła kostiumy. Poza teatrem „Czarodziej”, w którym pracowała do zakończenia jego działalności w końcu grudnia 1949 roku, społecznie występowała w zespole dramatycznym Szczecińskiego Teatru Oświatowego STO. W latach 1950-1953 współtworzyła zespoły lalkowe przy Towarzystwie Przyjaciół Dzieci (1 lipca 1950 - 31 sierpnia 1953), w Pałacu Młodzieży, w Klubie Zjednoczenia Budownictwa Mieszkaniowego (ZBM). Na zlecenie Kuratorium Szkolnego brała udział w spektaklach okolicznościowych dla dzieci (m.in. imprezy noworoczne). Równocześnie z działalnością w teatrze, w latach 1948-1949 była zatrudniona w charakterze sekretarki w Szczecińskim Urzędzie Morskim, a w latach 1949-1954 kierowała Sekcją Sprawozdawczości w Stoczni Szczecińskiej.

W listopadzie 1953 roku wraz ze Stefanem Gdowskim, Alojzym Błaszkiewiczem i Stanisławem Lagunem współtworzyła Teatr Lalek „Rusałka” (od 1957 Teatr Lalek „Pleciuga”). W pierwszych latach istnienia tego teatru była jego aktorką, reżyserowała przedstawienia, projektowała stronę plastyczną spektakli i wykonywała lalki. Udzielała także instruktażu nowo angażowanym do zespołu artystycznego adeptom. W roku 1964 zdała państwowy eksternistyczny egzamin aktorski. Z Teatrem Lalek „Pleciuga” była związana aż do przejścia na emeryturę w 1986 roku.

Od 1959 roku występowała na scenie pod nazwiskiem Gdowska-Jankowska. Była jedną z najważniejszych postaci w historii teatrów lalkowych Szczecina, współtwórczynią ich licznych sukcesów. Wychowała kilka pokoleń szczecińskich aktorów-lalkarzy.

Była członkiem Szczecińskiego Oddziału Związku Artystów Scen Polskich (od 1984 - nr leg. 423).

Ma syna Winicjusza.

Zmarła 4 marca 2013 roku w Szczecinie. Została pochowana 11 marca u boku rodziców na Starych Powązkach w Warszawie (kw. 204-3-5,6).

Teatr

Tytuł Autor Reżyseria Forma twórczości Postać Teatr Data premiery
Zielony mosteczek Jerzy Zaborowski Alojzy Błaszkiewicz obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 5 grudnia 1953
Gęgorek Nina Gernet i Tatiana Górewicz Alojzy Błaszkiewicz obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 11 lutego 1954
O Kasi, co gąski zgubiła Maria Kownacka Alojzy Błaszkiewicz obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 18 marca 1954
Miała babuleńka Maria Kownacka Alojzy Błaszkiewicz obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 23 marca 1954
O krasnalu Hałabale Janina Grodecka Alojzy Błaszkiewicz obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 27 maja 1954
Bajka o rzepce Maria Bechczyc-Rudnicka Stanisława Gdowska reżyseria, obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 25 czerwca 1954
Skarb na pustkowiu Jerzy Zaborowski Maria Ławińska obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 18 września 1954
Dziad Wszyskozjad Anton Hirsch Stanisława Gdowska reżyseria, obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 15 lutego 1955
Trzy niedźwiadki Milisla Disman Stanisława Gdowska reżyseria, obsada aktorska Brzusia Teatr Lalek „Rusałka” 22 marca 1955
Guliwer w krainie Liliputów Irena Sowicka Aleksander Fogiel obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 19 czerwca 1955
O Janku co psom szył buty Krystyna Berwińska Jerzy Borowski obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 30 października 1955
O słoniu Trąbalskim i papużce Tralalużce inscenizacja bajek Juliana Tuwima Aleksander Fogiel obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 25 grudnia 1955
Osiem lalek i jeden miś Irena Jurgielewiczowa Wela Lam obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 19 lutego 1956
Lampa Aladyna (Baśń Szeherezady) Janusz Makarczyk, Henryk Ryl Aleksander Fogiel obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 19 maja 1956
Awantura w czapce – impreza noworoczna Melania Karwatowa (scenariusz) Melania Karwatowa obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 27 grudnia 1956
Baśń o zaklętym kaczorze Maria Kann Ewa Kołogórska obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 21 stycznia 1957
Książę i żebrak Mark Twain Wela Lam obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 28 lutego 1957
Bajka o psotnym Straszydlaczku Ela Zemek (Melania Karwatowa) Melania Karwatowa obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 2 maja 1957
Koziołeczek Janina Porazińska Melania Karwatowa obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 3 września 1957
O piesku, co był szczotką Jerzy Zaborowski Melania Karwatowa obsada aktorska Teatr Lalek „Rusałka” 3 września 1957
Czupurek i Czupurka Ewa Laue Melania Karwatowa obsada aktorska Czupurka; Anioł Teatr Lalek „Pleciuga” 21 grudnia 1957
Kolęda marszowa Jan Wilkowski Melania Karwatowa obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 21 grudnia 1957
Żart olszowiecki Hanna Januszewska Ewa Kołogórska, Melania Karwatowa obsada aktorska Filis Teatr Lalek „Pleciuga” 15 marca 1958
Uparciuszek Samuel Marszak Melania Karwatowa obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 4 maja 1958
Awantura w Pacynkowie Josef Pehr, Leo Spacil Jan Dorman obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 31 sierpnia 1958
Wynalazek profesora Orzeszka Zofia Nawrocka Maryla Kędra obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 15 listopada 1958
Śpiewka spod drzewka Maryla Kędra Maryla Kędra obsada aktorska (zespół III) Teatr Lalek „Pleciuga” 20 grudnia 1958
Dzikie łabędzie Kazimiera Jeżewska wg Hansa Christiana Andersena Maryla Kędra obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 22 lutego 1959
Świniopas Jadwiga Żylińska wg Hansa Christiana Andersena Maryla Kędra obsada aktorska Księżniczka Teatr Lalek „Pleciuga” 5 maja 1959
Baśń o złotym potworze Kazimiera Jeżewska Maryla Kędra obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 5 września 1959
Słoniątko Jan Grabowski Włodzimierz Dobromilski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 10 września 1960
Orzeszek Maria Kownacka Julianna Całkowa obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 10 grudnia 1960
Zaklęty kaczor Maria Kann Michał Zarzecki obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 4 marca 1962
Tomek w krainie dziwów Krzysztof Orski Włodzimierz Dobromilski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 14 września 1962
Wesoły listonosz Jadwiga Morawska Włodzimierz Dobromilski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 11 stycznia 1963
Baśń o zmarnowanym czasie Eugeniusz Szwarc Włodzimierz Dobromilski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 1 czerwca 1963
Przyjaciel, czy wróg? W. Andrejewicz, S. Prokofiewa Arnold Burow obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 12 listopada 1963
Gwiezdne wagary Jadwiga Morawska, Leszek Prorok Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 5 maja 1964
Nowe szaty króla Aleksander Maliszewski wg Hansa Christiana Andersena Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 5 września 1964
Czarodziejski bęben Zbigniew Kopalko Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 28 lutego 1965
Doradcy króla Hydropsa Stanisław Lem Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 13 listopada 1965
Nowe przygody Guignola Jan Ośnica Włodzimierz Dobromilski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 29 grudnia 1965
Szu-Hin. Dziewczynka z ryżowych pól Anna Świrszczyńska Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 27 marca 1966
Smocza legenda Hanna Januszewska Włodzimierz Dobromilski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 23 lipca 1966
Zimowa przygoda Krzysztof Orski Włodzimierz Dobromilski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 14 listopada 1966
Jak się bawić, to się bawić Jurij Jelisiejew Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 17 maja 1967
Kraina lalek Eugeniusz Szwarc Włodzimierz Dobromilski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 15 października 1967
Skoczek-Toczek Jan Malik Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 18 lutego 1968
Trzy pomarańcze Sergiusz Michałkow Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 20 kwietnia 1968
Tygrysek Hanna Januszewska Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 30 listopada 1968
Kozalinka Alena Tomašová Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Babcia Teatr Lalek „Pleciuga” 25 marca 1969
To jest Polska Leokadia Serafinowicz i Wojciech Wieczorkiewicz Wojciech Wieczorkiewicz obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 25 kwietnia 1970
Leć głosie po rosie Natalia Gołębska wg Oskara Kolberga i Jerzego Zaborowskiego Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 20 września 1970
Bajka o dobrym smoku Ladislav Dvorsky Edward Dobraczyński obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 30 grudnia 1970
Baśń o dwóch braciach Jan Ośnica Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Czarownica; Pani; Królowa Teatr Lalek „Pleciuga” 18 grudnia 1971
Czarny koń Trygława Maria Kann Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Tomir, syn Wisza; Kobieta II Teatr Lalek „Pleciuga” 29 października 1972
Przygody Pifa Eugenia Żukowska Zygmunt Smandzik obsada aktorska Ciocia Agata Teatr Lalek „Pleciuga” 20 stycznia 1973
Ania Skrzat i Słomiany Hubert Viteslav Nezval Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 21 września 1973
Lodoiska Wojciech Bogusławski Andrzej Rettinger obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 1 czerwca 1974
Detektyw Lis prowadzi śledztwo Gyula Urban Andrzej Rettinger obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 1 grudnia 1974
Bal u króla Lula Zbigniew Poprawski Zbigniew Poprawski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 14 czerwca 1975
Kramik Mikołaja Gwiazdora Natalia Gołębska Zofia Miklińska obsada aktorska Zbój Teatr Lalek „Pleciuga” 20 grudnia 1975
Kiedy rozkwitnie margerytka Rada Moskova Bohdan Radkowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 24 kwietnia 1976
Baranki i ospały diabeł Jiři Jaros Irena Dragan obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 15 października 1976
Konik Garbusek Piotr Jerszow Stanisław Ochmański obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 23 kwietnia 1977
Baśń o zaklętym kaczorze Maria Kann Włodzimierz Dobromilski asystent reżysera, obsada aktorska Matka Księżyca Teatr Lalek „Pleciuga” 26 grudnia 1977
Szopka krakowska Stanisław i Tadeusz Estreicherowie Bohdan Radkowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 25 listopada 1978
O krasnoludkach i sierotce Marysi Maria Konopnicka Stanisław Stampf obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 12 maja 1979
Przygody Pifa Eugenia Żukowska i Miriam Astrachan Grażyna Wojtczak i Zbigniew Wilczyński obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 29 czerwca 1980
Książę Portugalii Joachim Knauth Aleksander Maksymiak obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 11 kwietnia 1981
Porwanie w Tiuturlistanie Wojciech Żukrowski Bohdan Radkowski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 14 października 1981
Baśń o pięciu braciach Sergiusz Obrazcow, Sergiusz Preobrażeński Juliusz Wolski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 7 listopada 1982
Latający wiatrak Alina Afanasjew Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska Płaksa I Teatr Lalek „Pleciuga” 29 kwietnia 1984
Wyspa kapitanów Zofia Prokofiewa, Henryk Sapgir Włodzimierz Dobromilski obsada aktorska Teatr Lalek „Pleciuga” 25 stycznia 1986





Teatr „Pleciuga” w TVP

Tytuł Autor Reżyseria Realizacja TV Rola Data emisji
Gwiezdne wagary Jadwiga Morawska, Leszek Prorok Krzysztof Niesiołowski Krystian Woźniewicz obsada aktorska 13 marca 1966
Smocza legenda Hanna Januszewska Włodzimierz Dobromilski obsada aktorska 1966
Skoczek-Toczek Jan Malik Krzysztof Niesiołowski Andrzej Androchowicz obsada aktorska 10 maja 1970
Lodoiska Wojciech Bogusławski Andrzej Rettinger Andrzej Androchowicz obsada aktorska 1974
Lis prowadzi śledztwo Gyula Urban Andrzej Rettinger Andrzej Androchowicz obsada aktorska 1974
Bal u króla Lula Zbigniew Poprawski Zbigniew Poprawski Andrzej Androchowicz obsada aktorska 1976
Kiedy rozkwitnie margerytka Rada Moskova Bohdan Radkowski obsada aktorska 1977
Porwanie w Tiuturlistanie Wojciech Żukrowski Bohdan Radkowski obsada aktorska 1983
Latający wiatrak Alina Afanasjew Krzysztof Niesiołowski obsada aktorska 1985
Wyspa kapitanów Zofia Prokofiewa, Henryk Sapgir Maciej K. Tondera obsada aktorska 1987



Nagrody



Odznaczenia

Zasluzony Dzialacz.jpg
  • 1963 – Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
  • 1963 – Złoty Krzyż Zasługi
  • 1972 – Zasłużony Działacz Kultury
  • 1974 – Złoty Krzyż Zasługi
  • 1984 – Medal 40-lecia PRL



Bibliografia

Inne





Logo pomeranica.jpg
Autor opracowania: Andrzej Androchowicz



Logo pomeranica.jpg
Redakcja: Sylwia Wesołowska


Źródło: „http://wikiszczecin.home.pl/index.php?title=Stanisława_Gdowska-Jankowska&oldid=195123”