Stare Miasto

	Stare Miasto
	; Starówka nocą
	; Starówka nocą
Typ	Osiedle administracyjne
Dzielnica	Śródmieście
Nazwa niemiecka	Altstadt
Populacja	4 730
	Położenie na planie Szczecina

nr rej. nr 1 z dnia 28 listopada 1952^[1]

Geolokalizacja: 53.42429,14.559735

Stare Miasto – część miasta i osiedle administracyjne Szczecina, będące jednostką pomocniczą miasta, położone nad Odrą. Granicami osiedla są ul.: Kapitańska, Malczewskiego, Matejki z placem Hołdu Pruskiego, pl. Żołnierza Polskiego i Niepodległości i Dworcowa oraz rzeka Odra.

Według danych z 29 kwietnia 2012 w osiedlu na pobyt stały zameldowanych było 4 730 osób^[2].
Samorząd osiedla Stare Miasto został ustanowiony w 1990 roku^[3].

Historia i urbanistyka

Po wojnie Starego Miasta nie odbudowano, m.in. z powodu zawziętości prezydenta Piotra Zaremby, który był przeciwnikiem odbudowy Starówki i wielu zabytków (m.in. Teatru Miejskiego). ^[4] Większość zabudowy na jego polecenie została wyburzona w 1947 r. Pozostawiono tylko zarysy ulic i fundamenty domów, na których w latach 50. XX wieku zbudowano osiedle bloków mieszkalnych podobnych w swej konstrukcji do "wielkiej płyty". Jest to zazwyczaj zuniformizowana, luźna 3–5-piętrowa zabudowa mieszkalna, zwieńczona skośnymi dachami. Najwięcej zabytkowych budynków sprzed II wojny światowej przetrwało w rejonie placu Orła Białego, ulicy Tkackiej (niektóre budynki z powodu braku należytej opieki konserwatorskiej i remontów musiały zostać wyburzone), Staromłyńskiej. Ulica Wyszyńskiego – główna ulica Starego Miasta – zamieniona została w ruchliwą, szeroką arterię (zmieniony został także układ ulic nie tylko na Wyszyńskiego, a w wielu rejonach dzielnicy). Podobny los spotkał nabrzeże nad Odrą. Niegdyś wzdłuż brzegów ciągnęła się zabytkowa zabudowa. Obecnie przebiega w tym miejscu tak zwana ” arteria nadodrzańska”, która psuje potencjał tego miejsca. Wojny nie przetrwała też fontanna Manzela (nazwana nieopatrznie "pomnikiem Sediny", co do dzisiaj powoduje kontrowersje uniemożliwiające jej pełną odbudowę) – dzieło artysty plastyka Ludwiga Manzela i symbol przedwojennego Szczecina. Najbardziej wartościowe zabytki na Starym Mieście to Bazylika archikatedralna św. Jakuba, Zamek Książąt Pomorskich, Stary Ratusz, Baszta Siedmiu Płaszczy, czy Kamienica Loitzów. Trwa też proces ponownej zabudowy Podzamcza (rejon dolnego Starego Miasta u podnóża Zamku, przy Odrze) – na ogół w nowoczesnym stylu, bez odtwarzania historycznego wyglądu kamienic. Część przedwojennego wyglądu odzyskał jednak Rynek Sienny. Brakuje jedynie jednej pierzei, którą zajmują budynki z okresu PRL.

Zabytki

Na Starym Mieście znajduje się wiele zabytków, przez które prowadzi Miejski Szlak TurystycznyInformacja: Miejski Szlak Turystyczny jest podzielony pomiędzy 3 osiedla: Nowe Miasto (1 i 41-42), Stare Miasto (2-31) i Centrum (32-40). Zabytki, które przetrwały wojnę, to mała część tego, co na szczecińskim Starym Mieście znajdowało się przed II wojną światową. Bombardowania z lat 40. XX w. zniszczyły niemal 90% zabytkowej dzielnicy.

Gmach Poczty nr 2 (1872-1914 r.)
Fragment obwarowań miejskich
Kościół św. Jana Ewangelisty (XIV w.)
Ratusz Staromiejski (XV w., przebudowany XVII w.)
Kamienica Loitzów (1547 r.)
Zamek Książąt Pomorskich (1346 r.)
Baszta Panieńska (Siedmiu Płaszczy) (XIV w.)
Budynek Akademii Morskiej (1902-1921)
Muzeum Narodowe (Oddział Morski) i Teatr Współczesny (1913 r.)
Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki (1906-1911)
Pomnik Adama Mickiewicza w Parku im. Stefana Żeromskiego
Brama Królewska (1727 r.)
Kościół św. Piotra i św. Pawła (XIV w./XV w.)
Bazylika archikatedralna św. Jakuba w Szczecinie (XIV w./XV w.)
Fontanna z orłem (1732 r.)
Pałac pod Globusem (1726 r.)
Pałac pod Głowami 1838
Pałac Klasycystyczny (1778 r.)
Pałac Sejmu Stanów Pomorskich (1727 r.)
Gmach Muzeum Narodowego (XVIII w.)

Kamienica Loitzów
Kościół św. Jana Ewangelisty i Bazylika archikatedralna św. Jakuba w Szczecinie
Wieża zamkowa i zabudowania Starego Miasta
Baszta Panieńska

Nad Odrą na Wałach Chrobrego corocznie na przełomie czerwca i lipca odbywają się Dni Morza.

Konsulaty na osiedlu Stare Miasto: Królestwa Norwegii (al. Niepodległości), Republiki Estonii (ul. Kurza Stopka i Republiki Kazachstanu (ul. Grodzka).

Zabytek

Obiekt wpisany do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków pod numerem 1 (decyzja K.0.I-3/52 z dnia 28 listopada 1952, nazwa na liście: teren Starego Miasta).^[1]

Przypisy

↑ ^1,0 ^1,1 Wojewódzki rejestr zabytków, w: Biuletyn Informacji Publicznej Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Szczecinie [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://wkz.bip.alfatv.pl/strony/menu/9.dhtml
↑ Liczba mieszkańców. W: Biuletyn informacji Publicznej Urzędu Miasta Szczecin [on-line]. [Przeglądany 8 kwietnia 2013]. Dostępny w: http://bip.um.szczecin.pl/umszczecinbip/chapter_50049.asp
↑ Uchwała Nr VIII/53/90 Rady Miejskiej w Szczecinie z dnia 28 listopada 1990 r. w sprawie utworzenia w mieście Szczecinie dzielnic i osiedli. W: Biuletyn informacji Publicznej Urzędu Miasta Szczecin [on-line]. [Przeglądany 8 kwietnia 2013]. Dostępny w: http://bip.um.szczecin.pl/UMSzczecinBIP/files/D1CEFF308A2D43CDB87DCF30B00845BE/53-90.pdf
↑ Piotr Zaremba, pierwszy powojenny polski Prezydent Miasta, w 1946 r. pisał: „Na szczecińskim Starym Mieście, gdzie nie przetrwały widoczne ślady ze słowiańskiej zabudowy, nie będzie się dokonywać rekonstrukcji zburzonych kamienic, a jedynie zachowany będzie historyczny układ przestrzenny i zapełni się go współczesną zabudową”. Pogląd ten wynikał z przyjętego wówczas punktu widzenia, że w Szczecinie należy zachować tylko te zabytki, które stanowiły słowiańskie dziedzictwo kultury na Pomorzu i były świadectwem wielowiekowych związków Pomorza Zachodniego z Polską; zob. A. Małecki, Średniowieczne zabytki w zamierzeniach władz wojewódzkich na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1949. W: Przegląd Zachodniopomorski. Kwartalnik. Rocznik XXVII (LVI), Zeszyt 4. Szczecin 2012, s. 28, także s. 39.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

[zabytek-1] 1,0 ^1,1 Wojewódzki rejestr zabytków, w: Biuletyn Informacji Publicznej Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Szczecinie [online] [Przeglądany 10.08.2013] Dostępny w: http://wkz.bip.alfatv.pl/strony/menu/9.dhtml

[2] Liczba mieszkańców. W: Biuletyn informacji Publicznej Urzędu Miasta Szczecin [on-line]. [Przeglądany 8 kwietnia 2013]. Dostępny w: http://bip.um.szczecin.pl/umszczecinbip/chapter_50049.asp

[3] Uchwała Nr VIII/53/90 Rady Miejskiej w Szczecinie z dnia 28 listopada 1990 r. w sprawie utworzenia w mieście Szczecinie dzielnic i osiedli. W: Biuletyn informacji Publicznej Urzędu Miasta Szczecin [on-line]. [Przeglądany 8 kwietnia 2013]. Dostępny w: http://bip.um.szczecin.pl/UMSzczecinBIP/files/D1CEFF308A2D43CDB87DCF30B00845BE/53-90.pdf

[4] Piotr Zaremba, pierwszy powojenny polski Prezydent Miasta, w 1946 r. pisał: „Na szczecińskim Starym Mieście, gdzie nie przetrwały widoczne ślady ze słowiańskiej zabudowy, nie będzie się dokonywać rekonstrukcji zburzonych kamienic, a jedynie zachowany będzie historyczny układ przestrzenny i zapełni się go współczesną zabudową”. Pogląd ten wynikał z przyjętego wówczas punktu widzenia, że w Szczecinie należy zachować tylko te zabytki, które stanowiły słowiańskie dziedzictwo kultury na Pomorzu i były świadectwem wielowiekowych związków Pomorza Zachodniego z Polską; zob. A. Małecki, Średniowieczne zabytki w zamierzeniach władz wojewódzkich na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1949. W: Przegląd Zachodniopomorski. Kwartalnik. Rocznik XXVII (LVI), Zeszyt 4. Szczecin 2012, s. 28, także s. 39.

[1]

[2]

[3]

[4]

Dzielnica	Osiedle
Śródmieście	Centrum, Drzetowo-Grabowo, Łękno, Międzyodrze-Wyspa Pucka, Niebuszewo-Bolinko, Nowe Miasto, Stare Miasto, Śródmieście-Północ, Śródmieście-Zachód, Turzyn
Północ	Bukowo, Golęcino-Gocław, Niebuszewo, Skolwin, Stołczyn, Warszewo, Żelechowa
Zachód	Arkońskie-Niemierzyn, Głębokie-Pilchowo, Gumieńce, Krzekowo-Bezrzecze, Osów, Pogodno, Pomorzany, Świerczewo, Zawadzkiego-Klonowica
Prawobrzeże	Bukowe-Klęskowo, Dąbie, Kijewo, Majowe, Płonia-Śmierdnica-Jezierzyce, Podjuchy, Słoneczne, Wielgowo-Sławociesze-Zdunowo, Załom-Kasztanowe, Zdroje, Żydowce-Klucz