Stefania Jendraszczyk

Stefania Jendraszczyk
poetka, urzędniczka
Poetka, ok. 2010 r., z archiwum autorki
Data urodzenia	24 sierpnia 1952
Miejsce urodzenia	Pyrzyce

Stefania Jendraszczyk (ur. 1952) - poetka, pracownica administracji państwowej

Życiorys

Urodziła się 24 sierpnia 1952 r. w Pyrzycach. Jej rodzice: Stanisława (1920–2009) z d. Kubiak i Stefan Jendraszczyk (1914–1985), pochodzący z Łódzkiego (ojciec ze wsi Lipnik, mama ze wsi Pieńki Laskowskie k/Wielunia), oboje po przymusowych robotach w Niemczech, zamieszkali w Pyrzycach.

Matka zajmowała się wychowaniem licznego rodzeństwa (tomik poezji S.J. pt. "Siedem słowików" został dedykowany rodzeństwu), ojciec był pracownikiem Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Pyrzycach.

Ok. 1972 r. Z archiwum autorki

Stefania po ukończeniu szkoły podstawowej w Pyrzycach kontynuowała naukę w Technikum Ekonomicznym w Gryfinie. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości w 1973 r. podjęła pracę w Urzędzie Miejskim w Pyrzycach w Zespole Ekonomiczno-Administracyjnym Szkół (inspektor w dziale księgowości i kontroli). Po przejściu w 2007 r. na emeryturę nadal mieszka w Pyrzycach.

Twórczość literacka

Debiut prasowy: „Spojrzenia. Przegląd Społeczno- Kulturalny” 1978 nr 37 (192), dodatek „Głosu Szczecińskiego” nr 210 z dnia 14 września 1978 r. Z archiwum autorki

Zaczęła pisać poezję od lat 70. XX wieku. Jej wiersze („To było tak”, „O niej”, „Do siebie”) jako debiut ukazały się drukiem w „Spojrzeniach. Przeglądzie Społeczno-Kulturalnym” 1978, nr 37 (192), dodatku „Głosu Szczecińskiego” nr 210 z dn. 14 września 1978, s. 5. Kolejne utwory (wiersze „Oddalonemu”, „W polu rozpusty”) opublikowano w „Spojrzeniach” 1978, nr 41 (196) s. 5 z dn. 12 października 1978 r., dodatek „Głosu Szczecińskiego” nr 233, wiersz „Tuż nad łąkami” ukazał się w „Spojrzeniach” 1979, nr 34 (241) z dn. 27 września 1979 r., inne opublikowano w „Głosie Szczecińskim” nr 166 z 26 lipca 1979 r., s. 4; nr 201 z 6 września 1979 r., s. 3; nr 87 z 17 kwietnia 1980 r., s. 5; nr 175 z 14 sierpnia 1980 r., s. 3; nr 33 z 9 lutego 1983 r., s. 3.

Wydane tomy poezji

Drukowała swoje utwory także w warszawskim miesięczniku „OKOLICE” oraz miesięczniku "Integracje". Była uczestniczką i laureatką kilku konkursów literackich. Należała do KKMP (Korespondencyjny Klub Młodych Pisarzy) i RSTK (Robotnicze Stowarzyszenie Twórców Kultury) w Szczecinie. Debiutowała arkuszem poetyckim „Noc granatowa” (Szczecin, 1985), wydanym w serii poetyckiej Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury. W przedmowie do tomiku „Noc granatowa”, w tekście „Od recenzenta”, Marian Yoph-Żabiński (1949-2009) napisał:

Młoda poetka, ok. 1975 r. Z archiwum autorki

W wypadku Stefanii Jendraszczyk, (…) mamy do czynienia z oryginalnym talentem lirycznym, popartym świadomą kreacją artystyczną. „Noc granatowa” to zbiorek wierszy zupełnie dojrzały i suwerenny. Dojrzałość polega na klarownej, przemyślanej konstrukcji tych pełnych liryzmu wierszy, na tym, że poetka (bo Stefanię Jendraszczyk można śmiało nazwać poetką) konsekwentnie prowadzi i rozwiązuje wszystkie wątki liryczne. Uderza w tej poezji otwarty, czysty liryzm, robiący głębokie wrażenie i nigdy nie przekraczający granicy, za którą jest sentymentalizm i to co umownie, ale przecież czytelnie moglibyśmy określić jako „kobiece poezjowanie”. Noc granatowa” (…) to arkusz poetycki udany, zapowiadający w przyszłości interesującą książkę poetycką.

Wiele lat później Poetka w wywiadzie powiedziała:

U Norwida znajduję kunszt piękna, u Sadowskiej dialogi z własnym życiem. U Jerzyny głód światła. Hołd im składam, ale wzoru nie mam, we mnie gęstwina myśli, a ideałów brak. .

S.J. publikuje teksty poetyckie i prozatorskie (np. "Lubi pomarańcze…") projektuje także okładki – miniatury dla Wydawnictwa „Anagram” w Warszawie. Do swoich tomików i kilku innych autorów. Wielokrotnie spotykała się ze swymi czytelnikami, głównie w Pyrzyckiej Bibliotece Publicznej w Pyrzycach.

Legitymacja „Medalu za zasługi dla kultury”, 1997. Z archiwum autorki

W 1997 r. Towarzystwo Miłośników Ziemi Pyrzyckiej przyznało jej „Medal za zasługi dla kultury”. Dla uczczenia 35-lecia twórczości S.J. Pyrzycka Biblioteka Publiczna zorganizowała w dniu 20 września 2018 r. specjalną uroczystość, podczas której Poetka otrzymała od władz miasta nagrodę „Pyrzyczanka” (w kategorii kultura) za wieloletnią działalność twórczą oraz popularyzację poezji. W 2021 r. Starostwo oraz Rada Powiatu Pyrzyckiego uhonorowała ją statuetką „Ludzie Ziemi Pyrzyckiej”.

Jej wiersze opublikowane zostały w "Antologii poetów polskich" 2017 i 2018 r., w e-Dwutygodniku Literacko-Artystycznym. Pisarze.pl nr 26/21 (498) oraz w ramach stołecznej akcji kulturalnej Wiersz dnia. Korespondowała z Jerzym Koperskim (1935–2013).

Wiersze

Słowo pokutne
kiedy zabijam
w sobie ptaka

grzech powiększa
milczenie nieba
kiedy zrywam
kwiat

w chmurach
coś błyska

kiedy patrzę
na słońce

łzawi we mnie
troska

kiedy zamykam oczy
jestem na drodze do siebie

(z tomu „Narodzeni ze słowa”).

Słyszano za nią
deszcz
szła w potarganym płaszczu
widziano za nią
mgłę
szła dalej biedaczka
niosąc świat cały oczami różańca
szeptano
o kasztanach

(z tomiku "Kołysanie wód").

dotyk czasu
tak oświecił go złotem jesiennych liści
tak rozpalił do czerwoności zmysły
że sam stał się złudzeniem dla innych
i był on, czy go nie było
pytają mnie teraz bliscy
obłok co się wykrwawił

(https://twitter.com/wierszdnia e-Dwutygodnik Literacko-Artystyczny. Pisarze.pl nr 26/21 (498))

Publikacje (układ chronologiczny)

1. Noc granatowa. Szczecin 1985 (Wydawnictwo Bibliofilskie: Książnica Szczecińska) – poezja;
2. Twarze ognia. Projekt graficzny okładki i rysunki: autorka. Warszawa 1994;
3. W mrokach świateł. Warszawa 1996;
4. W środku zapomnienia: poezje; Leć piórko wraże: proza. Projekt graficzny okładki i rysunki: autorka. Warszawa 2005;
5. Kołysanie wód. Projekt graficzny okładki: autorka. Warszawa 2013;
6. Taki dzień a jakby w nim tysiąc [poemat]. Warszawa 2014;
7. Mówią, że będzie dobrze. Projekt graficzny okładki i rysunki: autorka. Warszawa 2014;
8. Kryształowy pagórek. Warszawa 2015;
9. Wokół mnie. Warszawa 2015;
10. biały żuraw. Rysunek na okładce: autorka. Warszawa 2016;
11. Narodzeni ze słowa. Warszawa 2017;
12. Dzikiej róży królestwo. Projekt graficzny okładki i rysunki: autorka. Warszawa 2017;
13. Pieśń światła. Rysunek na okładce: autorka. Warszawa 2019;
14. Szukając przejścia. Rysunek na okładce: autorka. Warszawa 2018;
15. Złota jaskółka. Rysunek na okładce: autorka. Warszawa 2019;
16. naczynie myśli. Rysunek na okładce: autorka. Warszawa 2020;
17. siedem słowików. Rysunek na okładce: autorka. Warszawa 2020;
18. smak rosy. Rysunek na okładce: autorka. Warszawa 2021;
19. samo w sobie. Rysunek na okładce: autorka. Warszawa 2021.
    

O twórczości

• Urodzona w Pyrzycach poetka „nieustannie dąży do autentyczności, do istnienia bez pozorów. W każdym niemal wierszu odczuwa się silne pragnienie sensu życia, słowa; jest też przejmująca dramaturgia – pełna niepokoju, wątpliwości, szarpania między winą i karą. Ale jednym z ważniejszych pragnień poetki jest oswajanie często wrogiego nam świata (za Zbigniewem Jerzyną, okładka tomu „Pieśń światła”, Warszawa 2018).

• „Smak rosy” to „osobliwy głód poznawania życia”, „szepty polnych kwiatów”, ale i pamięć. Próba zrozumienia życia i tego, co wokół. To wreszcie poszukiwanie tożsamości z przyrodą i metafizyka jak w wierszu:

„mieszała się dusza moja z duszą wiatru
Lamenty to były
Nad łąką
Łkałam
On dął
Z kwiatów strącając rosę”
„Mieszała się dusza moja z duszą wiatru” – jawi się tu nie tylko jako metafora przemijania, ale też symboliczna wędrówka poetki przez zaświaty w poszukiwaniu absolutu – jak w mistrzowskim poemacie Dantego Alighieri Boska komedia. „Smak rosy” to z pewnością najlepszy z tomów poezji Poetki. Polecam! Magdalena Koperska (okładka tomu „Smak rosy”, Warszawa 2021).

Nagrody, odznaczenia

• 1997 – „Medal za zasługi dla kultury”, przyznany przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Pyrzyckiej;
• 2005 – Nagroda Literacka FUNDACJI SZTUKI na rzecz „Integracji”;
• 2018 - „Pyrzyczanka” - nagroda w kategorii kultura, przyznana przez władze miasta Pyrzyce;
• 2021 – statuetka „Ludzie Ziemi Pyrzyckiej”, przyznana przez Radę Powiatu Pyrzyckiego i Starostwo.

Statuetka „Ludzie Ziemi Pyrzyckiej”, 2021 r. Z archiwum autorki

Bibliografia

1. Benefis 35-lecia twórczości poetyckiej Stefanii Jendraszczyk. „Puls powiatu. Dwutygodnik powiatu pyrzyckiego” 2018 nr 12 s.2.. Dostęp:10.01.2022;
2. Wywiad ze Stefanią Jendraszczyk. Rozm. przepr. Agnieszka Krizel. „Literackie święta. Biuletyn literacki redagowany przez zespół Wydawnictwa Anagram” 2020 nr 3, listopad-grudzień, s. 3. Dostęp: 5.01.2022 r.;
3. Spotkanie z Poezją – Stefania Jendraszczyk. Pyrzycka Biblioteka Publiczna. Dostęp: 5.01.2022;
4. Spotkanie z poetką. „Puls powiatu. Dwutygodnik powiatu pyrzyckiego” 2021 nr 15 s. 8. Dostęp:11.01.2022;
5. Rozmowy z autorką.

Przypisy

Autor opracowania: Cecylia Judek

Redakcja: Sylwia Wesołowska