Zbigniew Wilczyński

	Zbigniew Wilczyński
	aktor lalkarz
Data urodzenia	2 stycznia 1947
Miejsce urodzenia	Ryga

Odznaka Honorowa Gryfa Zachodniopomorskiego

Zbigniew Wilczyński (ur. 1947) – aktor lalkarz

Życiorys

Zbigniew Wilczyński urodził się 2 stycznia 1947 roku w Rydze (Łotwa). Uczęszczał do Technikum Handlowego w Szczecinie, które ukończył w 1966 roku. W szkole występował w Studiu Małych Form Teatralnych „Zielone Tarcze”. W latach 1965-1968 współpracował z Teatrzykiem na Wielkiej. W 1967 roku został adeptem, a następnie aktorem Teatru Lalek „Pleciuga”. Z teatrem tym związany był do 1982 roku. W 1976 roku zdał eksternistycznie aktorski egzamin lalkarski.

W 1981 roku wspólnie z Aleksandrem Gierczakiem i Antonim Mleczko występował na statku bazie „Kaszuby”, gdzie realizowali projekt artystyczny po nazwą Teatr na morzu. W latach 1982-1995 współpracował z agencjami artystycznymi Szczecina, Katowic i Wrocławia. Działał także w szczecińskim oddziale Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego. Od 1995 roku aż do przejścia na emeryturę ponownie grał w zespole teatru „Pleciuga”. Sporadycznie reżyserował. Z rodzimym teatrem nadal współpracuje.

Aktor od początku swej teatralnej kariery działa społecznie na rzecz dzieci z rodzin ubogich i patologicznych. Występuje w klubach osiedlowych, domach kultury i domach dziecka, a także organizuje uliczne happeningi. Za swoją działalność artystyczną był wielokrotnie nagradzany i wyróżniany na festiwalach i przeglądach teatralnych. Szczególną wagę przywiązuje do Statuetki Brzdąca, nagrody przyznawanej przez Dziecięcą Radę Miasta Szczecina za bezinteresowną pracę na rzecz dzieci.

Jest członkiem Zarządu Oddziału Związku Artystów Scen Polskich w Szczecinie.

Twórczość artystyczna (Szczecin)

Teatr

Tytuł	Autor	Reżyseria	Forma twórczości	Postać	Teatr	Data premiery
FAMA głosi	Ireneusz Krzysztof Szmidt	Ireneusz Krzysztof Szmidt	obsada aktorska		Teatrzyk na Wielkiej	1967
Jak się bawić, to się bawić	Jurij Jelisiejew	Krzysztof Niesiołowski	obsada aktorska	Wania	Teatr Lalek „Pleciuga”	30 listopada 1967
Trzy pomarańcze	Sergiej Michałkow	Krzysztof Niesiołowski	obsada aktorska	Trefniś	Teatr Lalek „Pleciuga”	20 kwietnia1968
Bamba w oazie Tongo	Jan Ośnica	Wojciech Wieczorkiewicz	obsada aktorska	Bamba	Teatr Lalek „Pleciuga”	20 października 1968
Guliwer w krainie Liliputów	Irena i Tadeusz Sowiccy wg Jonathana Swifta	Krzysztof Niesiołowski	obsada aktorska	Hrabia Parmezan; Sprawozdawca; Masz	Teatr Lalek „Pleciuga”	14 maja 1969
O straszliwym smoku i dzielnym szewczyku	Maria Kownacka	Krzysztof Niesiołowski	obsada aktorska	Szewczyk Dratewka	Teatr Lalek „Pleciuga”	1 października 1969
Baśniowy las	Jan Ośnica	Krzysztof Niesiołowski	obsada aktorska	Pan Loczek; Zając	Teatr Lalek „Pleciuga”	9 maja 1970
Sezamie, otwórz się	Irena Pikiel	Edward Doszla	obsada aktorska	Ali Baba	Teatr Lalek „Pleciuga”	7 marca 1971
Herakles niezwyciężony	Melania Karwatowa, Jacek Jokiel	Krzysztof Niesiołowski	obsada aktorska	Herakles; Chiron; Eurysteusz; Atlas	Teatr Lalek „Pleciuga”	16 października 1971
Baśń o dwóch braciach	Jan Ośnica	Krzysztof Niesiołowski	obsada aktorska	Mały; Cesarz węgierski	Teatr Lalek „Pleciuga”	18 grudnia 1971
Czarny koń Trygława	Maria Kann	Krzysztof Niesiołowski	obsada aktorska	Wisz, kmieć; Kapłan	Teatr Lalek „Pleciuga”	29 października 1972
Przygody Pifa	Mirja Astrachan, Jewgienija Żukowskaja	Zygmunt Smandzik	obsada aktorska	Kot Herkules; Zając Żanno	Teatr Lalek „Pleciuga”	20 stycznia 1973
Ania Skrzat i Słomiany Hubert	Viteslav Nezval	Krzysztof Niesiołowski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	21 września 1973
Przygody Tymoteusza Rymcimci	Jan Wilkowski	Edward Dobraczyński	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	30 grudnia 1973
Lodoiska	Wojciech Bogusławski	Andrzej Rettinger	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	1 czerwca 1974
Kopciuszek	Eugeniusz Szwarc	Włodzimierz Dobromilski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	20 października 1974
Detektyw Lis prowadzi śledztwo	Gyula Urban	Andrzej Rettinger	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	1 grudnia 1974
Bal u króla Lula	Zbigniew Poprawski	Zbigniew Poprawski	obsada aktorska	Morele Baks	Teatr Lalek „Pleciuga”	14 czerwca 1975
Żołnierz i Bieda	Samuel Marszak	Włodzimierz Dobromilski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	19 października 1975
Kramik Mikołaja Gwiazdora	Natalia Gołębska	Zofia Miklińska	obsada aktorska	Turoń-Kłapacz	Teatr Lalek „Pleciuga”	20 grudnia 1975
O Kasi, co gąski zgubiła	Maria Kownacka	Włodzimierz Dobromilski	asystent reżysera, obsada aktorska	Ten, co jest za Anioła; Jaś	Teatr Lalek „Pleciuga”	11 grudnia 1976
Struga	Leonid Leonow	Władysław Tomasz Stecewicz	obsada aktorska	Struga	Teatr Lalek „Pleciuga”	30 października 1977
Baśń o zaklętym kaczorze	Maria Kann	Włodzimierz Dobromilski	obsada aktorska	Złotnik (zaklęty w kaczora); Słonko	Teatr Lalek „Pleciuga”	26 grudnia 1977
Biała bajka	Walery Petrow	Marina Goczewa	obsada aktorska	Kot	Teatr Lalek „Pleciuga”	2 lipca 1978
Szopka krakowska	Stanisław i Tadeusz Estreicherowie	Bohdan Radkowski	obsada aktorska	Diabeł	Teatr Lalek „Pleciuga”	19 listopada 1978
Złoty klucz	Jan Ośnica	Włodzimierz Dobromilski	obsada aktorska	Diabeł Kulawy; Pan z miasta; Żandarm; Kat	Teatr Lalek „Pleciuga”	26 marca 1979
O krasnoludkach i sierotce Marysi	Maria Konopnicka	Stanisław Stampf	obsada aktorska, inspicjent	Podziomek; Półpanek-żaba	Teatr Lalek „Pleciuga”	12 maja 1979
Przygody Pifa	Eugenia Żukowska, Miriam Astrachan	Zbigniew Wilczyński i Grażyna Wojtczak	reżyseria, obsada aktorska	Kot Herkules	Teatr Lalek „Pleciuga”	29 czerwca 1980
Zielona baśń	Marianna Kaszuba i Adam Rycko, Artur Daniel Liskowacki (oprac. tekstu)	Zbigniew Niecikowski	obsada aktorska	Bór-Grabia	Teatr Lalek „Pleciuga”	10 listopada 1995
Królowa Śniegu	Hans Christian Andersen	Anna Augustynowicz	obsada aktorska	Rozbójnik; Diabeł, Hiacynt	Teatr Lalek „Pleciuga”	16 listopada 1996
Trudy i mozoły powrotu do szkoły	Sławomir Osiński	Zbigniew Niecikowski	obsada aktorska	Policjant	Teatr Lalek „Pleciuga”	19 września 1997
Błękitny ptak	Maurice Maeterlinck	Bohdan Głuszczak	obsada aktorska	Ogień; Czas; Ojciec; Dziadek	Teatr Lalek „Pleciuga”	2 października 1998
Trzy bajki o smoku	Milada Masatowa	Dariusz Kamiński	obsada aktorska	Narrator II; Król	Teatr Lalek „Pleciuga”	29 maja 1999
Co się dzieje z modlitwami niegrzecznych dzieci?	Aneta Wróbel	Anna Augustynowicz	obsada aktorska	Pielęgniarka	Teatr Lalek „Pleciuga”	25 lutego 2000
Kopciuszek	Eugeniusz Szwarc	Czesław Sieńko	obsada aktorska	Markiz Piruet, Lokaj	Teatr Lalek „Pleciuga”	9 września 2000
Pan Twardowski	Waldemar Wolański	Waldemar Wolański	obsada aktorska	II Szlachcic	Teatr Lalek „Pleciuga”	20 września 2001 (wznowienie na prawach premiery)
Gucio zaczarowany	Zofia Urbanowska	Marek Pasieczny	obsada aktorska	Wróbel; Dziadek; Pasiecznik	Teatr Lalek „Pleciuga”	1 grudnia 2001
Bajka o szczęściu	Izabela Degórska	Zbigniew Niecikowski	obsada aktorska	Staruszek	Teatr Lalek „Pleciuga”	2 marca 2002
Muszka	Aleksandra Petrusewicz	Tatiana Malinowska-Tyszkiewicz	obsada aktorska	Chrabąszcz I; Chrabąszcz II	Teatr Lalek „Pleciuga”	26 października 2002
Śpiąca królewna	Beata Pejcz	Beata Pejcz	obsada aktorska	Służący II (Dobosz)	Teatr Lalek „Pleciuga”	25 maja 2003
Tymoteusz wśród ptaków	Jan Wilkowski	Zbigniew Niecikowski	obsada aktorska	Dudek	Teatr Lalek „Pleciuga”	20 września 2003
Imię	Jon Fosse	Anna Augustynowicz	obsada aktorska	Ojciec	Teatr Lalek „Pleciuga”	8 października 2004
Interesy Pana Kota	Gianni Rodari	Dariusz Kamiński	obsada aktorska	Stryj II; Konferansjer	Teatr Lalek „Pleciuga”	27 listopada 2004
Czarny Koń Trzygława	Marek Maj	Zbigniew Niecikowski	obsada aktorska	Starosta	Teatr Lalek „Pleciuga”	1 lipca 2005
Tajemnica Czarciego Błota	Małgorzata Kamińska-Sobczyk	Małgorzata Kamińska-Sobczyk	obsada aktorska	Dar Wiedźm; Zaklęte Drzewo	Teatr Lalek „Pleciuga”	10 września 2005
Dzikie łabędzie-ci	Viola Bogorodź, Marek Ciunel	Marek Ciunel	obsada aktorska	Akwizytor; Krasnal	Teatr Lalek „Pleciuga”	19 listopada 2005
Korozja	Leszek Mądzik	Leszek Mądzik	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	25 marca 2006
Droga	Leszek Mądzik	Leszek Mądzik	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	7 kwietnia 2006
Ferdynand Wspaniały	Ludwik Jerzy Kern	Lech Chojnacki	obsada aktorska	Portier; Komisarz	Teatr Lalek „Pleciuga”	24 lutego 2007
Krzesiwo	Hans Christian Andersen	Zbigniew Niecikowski	obsada aktorska	Wiedźma	Teatr Lalek „Pleciuga”	10 listopada 2007
Syn Gwiazdy	Oscar Wilde	Petr Nosálek	obsada aktorska	Żołnierz II; Ksiądz	Teatr Lalek „Pleciuga”	23 lutego 2008
Pippi Pończoszanka	Astrid Lindgren	Konrad Dworakowski	obsada aktorska	Kapitan Pończocha	Teatr Lalek „Pleciuga”	27 września 2008
Kopciuszek	Barbara Niecikowska i Elżbieta Beata Nowak (opracowanie tekstu) wg Tatiany Gabe	Valdis Pavlovskis	obsada aktorska	Dworzanin I; Król	Teatr Lalek „Pleciuga”	31 maja 2009
Tańcząca gazela i magiczny tam-tam	Liliana Bardijewska	Zbigniew Niecikowski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	28 maja 2010
Kum i Plum	Monika Gerbocová	Monika Gerbocová	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	6 listopada 2010
Moc prezentów	Izabela Degórska	Zbigniew Niecikowski	obsada aktorska (zespół I)	Diablik/Diabliczka	Teatr Lalek „Pleciuga”	3 grudnia 2010
Jabłoneczka	Jan Wilkowski wg Karla Czernego	Laura Słabińska	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	28 stycznia 2012
Pinokio	Marta Guśniowska	Ireneusz Maciejewski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	26 maja 2012
Bałwanek ratuje świat	Dariusz Kamiński	Dariusz Kamiński	obsada aktorska	Karp; Kolędnik-Anioł	Teatr Lalek „Pleciuga”	30 listopada 2012
Bajki samograjki	Jan Brzechwa	Anna Augustynowicz	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	16 listopada 2013
Tymoteusz i Mikołajki	Jan Wilkowski	Zbigniew Niecikowski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	1 grudnia 2013
Pamiętniki Tatusia Muminka	Tove Jansson	Laura Słabińska	obsada aktorska	Majtek	Teatr Lalek „Pleciuga”	4 kwietnia 2014
Karuzela Świętego Mikołaja	Zbigniew Niecikowski	Zbigniew Niecikowski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	4 grudnia 2014
Smok w krainie parasoli	Marta Kwiek	Sabina Wacławczyk	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	28 lutego 2015
Świąteczna sałatka	Marta Guśniowska	Zbigniew Niecikowski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	3 grudnia 2016
Kim jestem?	Aneta Wróbel, Adam Wojtyszko	Ireneusz Maciejewski	obsada aktorska		Teatr Lalek „Pleciuga”	7 października 2017

Na scenie

Jako Kolędnik-Anioł w przedstawieniu Bałwanek ratuje świat (2012) - fot. Karolina Machowicz
Jako Majtek w Pamiętnikach Tatusia Muminka (2014) - fot. Karolina Machowicz

Jako Majtek w Pamiętnikach Tatusia Muminka (2014) - fot. Karolina Machowicz

Jako kapitan Pończocha w Pippi Pończoszance (2008) - fot. Bartosz Mateńko
Jako Kolędnik-Anioł w przedstawieniu Bałwanek ratuje świat (2012) - fot. Karolina Machowicz

Marta Łągiewka, Zbigniew Wilczyński i Przemysław Żychowski

fot. ze zbiorów Bogdana Bombolewskiego

Radio

Tytuł słuchowiska	Autor	Reżyseria	Adaptacja radiowa	Postać	Data pierwszej emisji
Sydonia (w ramach Magazynu artystycznego)	Jerzy Mruk	Julia Zyblewska		obsada aktorska	31 października 1976
Jolka z Karlina (w ramach Magazynu artystycznego)	Jerzy Mruk	Agata Bednarz		obsada aktorska	kwiecień 1977

Telewizja

Tytuł	Autor	Reżyseria	Realizacja TV	Postać	Data emisji
Guliwer w krainie Liliputów	Irena i Tadeusz Sowiccy wg Jonathana Swifta	Krzysztof Niesiołowski	Andrzej Androchowicz	Hrabia Parmezan; Sprawozdawca; Masz	11 października 1970
Baśniowy las	Jan Ośnica	Krzysztof Niesiołowski	Krystian Woźniewicz	Pan Loczek; Zając	12 kwietnia 1971
Bal u króla Lula	Zbigniew Poprawski	Zbigniew Poprawski	Andrzej Androchowicz	Morele Baks	1976
Przygody Pifa	Eugenia Żukowska, Miriam Astrachan	Zbigniew Wilczyński i Grażyna Wojtczak		Kot Herkules	1981
Pinokio	Marta Guśniowska wg Carla Goldoniego	Ireneusz Maciejewski		obsada aktorska	2013 (w ramach szóstej edycji „Internetowego Teatru TVP dla szkół”)

Pinokio

(fot. Karolina Machowicz)

Nagrody i wyróżnienia

1973 – wyróżnienie za role Małego i Cesarza Węgierskiego w spektaklu Baśń o dwóch braciach Jana Ośnicy w reż. Krzysztofa Niesiołowskiego na II Telewizyjnym Festiwalu Widowisk Lalkowych dla Dzieci
1979 – nagroda zespołowa i nagroda indywidualna za rolę Diabła w Szopce krakowskiej Stanisława i Tadeusza Estreicherów w reż. Bohdana Radkowskiego (Teatr Lalek „Pleciuga” w Szczecinie) na IX Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalek w Opolu
1979 – Bursztynowy Pierścień za rolę Kota w Białej bajce Walerego Petrowa w reż. Mariny Goczewej (Teatr Lalek „Pleciuga” w Szczecinie)
2006 – Nagroda Towarzystwa Przyjaciół Szczecina za rolę Ojca w przedstawieniu Imię Iona Fosse'a w reż. Anny Augustynowicz (Teatr Lalek „Pleciuga” w Szczecinie) na XLI Ogólnopolskim Przeglądzie Teatrów Małych Form „Kontrapunkt” w Szczecinie
2007 – nagroda „Brzdąc” przyznana przez Dziecięcą Radę Miasta Szczecina za wieloletnią pracę społeczną i artystyczną na rzecz najmłodszych

Odznaczenia

2009 – „Zasłużony dla Kultury Polskiej”
2013 – Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
2013 – Srebrna Odznaka Honorowa Gryfa Zachodniopomorskiego

Bibliografia

Robert Cieślak, Elżbieta Stelmaszczykowa, Pół wieku Teatru Lalek w Szczecinie. „Rusałka” – „Pleciuga” 1953-2003, Teatr Lalek „Pleciuga”, Szczecin 2004
(lem), Sylwetki, „Kurier Szczeciński” 2004 nr 64
Szósta dekada. Teatr Lalek „Pleciuga” 2003-2013 (pod red. Anny Garlickiej), Teatr Lalek „Pleciuga”, Szczecin 2013

Inne źródła

Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie
Materiały i fotografie ze zbiorów Archiwum Teatru Lalek „Pleciuga” w Szczecinie

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz