Cmentarz przyszpitalny przy ul. Wawrzyniaka
| Cmentarz przyszpitalny zakładu Bethanien | |||
| |||
| Osiedle | Łękno | ||
| Adres | ul.Wawrzyniaka 7 j | ||
| Powierzchnia | ok. 0,3 ha | ||
| Wyznanie | ewangelicki | ||
| Data powstania | 1891 r. | ||
| Data zamknięcia | lata 30-ste XX w. | ||
| Stan obecny | zlikwidowany | ||
| Zobacz cmentarz na: | |||
|
Mapa Google. | ||
|
[ Google Street View.] | ||
Cmentarz przyszpitalny przy ul. Wawrzyniaka – nieistniejący cmentarz Zakładu Opiekuńczego "Bethanien"
Historia cmentarza
Niewielki cmentarz należał do kompleksu zakładu opiekuńczego Bethanien. Założony został w 1891 r. i do ok. 1930 r. chowano na nim siostry diakonisy oraz zmarłych z domu Starców. Spoczął tu również fundator całego kompleksu, słynny szczeciński przemysłowiec – Johann Quistorp (1822 – 1899), a także jego syn Martin (1860 – 1929).
Wedle relacji świadków stele i krzyże nagrobne z tego cmentarza wywiezione zostały na teren zakładu opiekuńczego przy ul. Broniewskiego. Połamana płyta z grobu Johannesa oraz fragmenty pomnika Martina były tam jeszcze prawdopodobnie na początku lat 80-tych. Na terenie dawnego cmentarza zachował się niezidentyfikowany kamień, będący prawdopodobnie podstawą nagrobną oraz fragment jednego z orłów, które były ustawione po obu stronach nagrobka Martina Quistorpa. Teren cmentarza porastają jesiony, klony, tuje, lipa i daglezja.
mapa z 1938 r. z zaznaczonym cmentarzem zakładu Bethanien oraz pobliskimi dwoma cmentarzami.
przedwojenna pocztówka cmentarza
niezachowany nagrobek Martina Quistorpa, zdjęcie z lat 50-tych XX w.
zachowana podstawa nagrobka, czyżby któregoś z Quistorpów ?
Kaplica cmentarna
W 1895 r. w zachodniej części cmentarza wzniesiono neoklasycystyczną, jednokondygnacyjną kaplicę cmentarną. Założona została na planie kwadratu 7x7 m. Fasadą zwrócona jest w kierunku zachodniej, zaś wejście do jej wnętrza mieści się w elewacji wschodniej. Na parterze przy zachodniej ścianie usytuowana była niegdyś mensa ołtarzowa. W części podziemnej znajduje się jednoprzestrzenna krypta o rzucie elipsy. Pierwotne wejście do niej znajdowało się przy ścianie wschodniej; obecnie jest ono zamurowane. We wnętrzu krypty zachowała się wnęka z ościeżami w formie pilastrów oraz oryginalna posadzka z ośmiobocznych i kwadratowych płytek terakotowych w kolorze beżowym i czerwonym. Na ścianach widoczne są pozostałości po polichromiach wykonanych w formie malowanych płycinowych boazerii i stylizowanych ornamentów roślinnych, którymi pokryto podłucza arkad i ściany nad nimi. Zachowały się również fragmenty inskrypcji, będących cytatami z Biblii.
Kaplica funkcjonowała do 1945 r., po czym wraz z całym zakładem została przejęta przez wojska radzieckie. W tym okresie zniszczono pierwotny dach oraz zwieńczenia kaplicy. Nie była jednak użytkowana aż do lat 70 – tych, kiedy to powstała w niej pracownia plastyczna. Od 2001 r. trwał gruntowny remont kaplicy, podczas którego z krypty wydobyto kilka fragmentów płyt nagrobnych z terenu cmentarza. Kaplica stanowi własność prywatną i jest ogrodzona od reszty terenu.
Zabudowania Zakładu Opiekuńczego "Bethanien” wraz z kaplicą i terenem dawnego cmentarza w 1986 r. zostały wpisane do rejestru zabytków pod nr rej. 1076.
Bibliografia
- Agata Freindorf, Funkcje estetyczno – kulturowe ewangelickich cmentarzy Szczecina do 1945 roku, Szczecin 2010 [praca magisterska obroniona w IHiSM US]
- Bogdan Frankiewicz, Szczecińskie cmentarze, Szczecin 2003
- Henryk Grecki, Cmentarze Szczecina - karty cmentarzy wykonane na zlecenie Biura Dokumentacji Zabytków i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie, Szczecin 1996
- Marek Łuczak, Szczecin Pogodno, Łękno, Szczecin 2009
- Kazimiera Kalita – Skwirzyńska, Karta ewidencyjna kaplicy pogrzebowej zakładu Bethanien przy ul. Wawrzyniaka 7, Szczecin 2001, mps w WKZ Szczecin
