Historia Krzymowa: Różnice pomiędzy wersjami
| Linia 1: | Linia 1: | ||
Przed II wojną światową we wsi mieszkali polscy robotnicy (na starym cmentarzu znajdują się dwa polskie nagrobki z 1929 roku z nazwiskami Konstanty Jędrasiak i Antoni Zachowicz. W czasie II wojny światowej w Krzymowie znajdował się niewielki obóz jeniecki lub miejsce zbiorowego zamieszkiwania robotników przymusowych, przede wszystkim Polaków. | Krzymów (niem. Hanseberg) - wieś w gminie Chojna. Dzisiejsza nazwa pochodzi o wyludnionej w okresie średniowiecza (?) wsi Crimowe. | ||
Krzymów, podobnie jak cała ziemia chojeńska, jest "owocem trzynastowiecznej kolonizacji"<ref>M. Gierke, Z dziejów Krzymowa do 1945 roku, w: Wokół PGR-u. Krzymów i jego mieszkańcy, red. R. Skrycki, Chojna 2014.</ref>. Założono go w tym czasie, o czym świadczy późnogotycki kościół z końca XIII wieku. W źródłach Krzymów pojawia się w dopiero w XIV w. W 1337 roku właścicielem Krzymowa był ród von Sydow, działał tu młyn i karczma. Z czasem pola krzymowskie ulegały parcelacji i należały do miasta Chojna, rodów rycerskich Wedell, Ellingen, Strutz. W połowie XVII w. znalazły się w jednym reku: najpierw rodu von Strutz, potem znowu von Sydow. Z czasem dochodziło do kolejnych, częstych zmian właścicielskich (w latach 1809 - 1815 właścicielem był książę Hardenberg, wielki reformator ustroju Prus). Sytuacja ustabilizowała się, gdy właścicielem majątku w 1816 kupiec berliński Johann Heinrich Neumann; w rękach rodu majątek pozostał aż do 1945 roku. Z tego okresu pochodzi dzisiejszy kształt dworu i założenia parkowego oraz rozległe zabudowania gospodarcze. W przededniu II wojny światowej we wsi mieszkało ok. 700 osób. | |||
Przed II wojną światową we wsi mieszkali także polscy robotnicy (na starym cmentarzu znajdują się dwa polskie nagrobki z 1929 roku z nazwiskami Konstanty Jędrasiak i Antoni Zachowicz. W czasie II wojny światowej w Krzymowie znajdował się niewielki obóz jeniecki lub miejsce zbiorowego zamieszkiwania robotników przymusowych, przede wszystkim Polaków. | |||
Po wojnie w Krzymowie już w 1946 został utworzony zespół Państwowych Nieruchomości Ziemskich, który przejął zarząd gruntami od Urzędu Ziemskiego w Dębnie. W skład PNZ wchodziły także majątki w Czartoryji, Drozdowie i Raduniu. Z nich w 1949 utworzono zespół Państwowych Gospodarstw Rolnych, a w 1957 - Kombinat PGR Chojna z siedzibą w Krzymowie, który przetrwał do likwidacji w 1991 roku. W jego skład wchodziły samodzielne gospodarstwa: Krzymów, Graniczna, Czartoryja, Godków, zaś ogólna powierzchnia upraw wynosiła 4 838 ha. Krzymów należał do największych gospodarstw i składał się z folwarków: Krzymów, Stoki, Raduń Duży i Raduń Mały oraz Krzymówek. Powierzchnia upraw: 2 900 ha. | Po wojnie w Krzymowie już w 1946 został utworzony zespół Państwowych Nieruchomości Ziemskich, który przejął zarząd gruntami od Urzędu Ziemskiego w Dębnie. W skład PNZ wchodziły także majątki w Czartoryji, Drozdowie i Raduniu. Z nich w 1949 utworzono zespół Państwowych Gospodarstw Rolnych, a w 1957 - Kombinat PGR Chojna z siedzibą w Krzymowie, który przetrwał do likwidacji w 1991 roku. W jego skład wchodziły samodzielne gospodarstwa: Krzymów, Graniczna, Czartoryja, Godków, zaś ogólna powierzchnia upraw wynosiła 4 838 ha. Krzymów należał do największych gospodarstw i składał się z folwarków: Krzymów, Stoki, Raduń Duży i Raduń Mały oraz Krzymówek. Powierzchnia upraw: 2 900 ha. | ||
| Linia 5: | Linia 9: | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
[[Kościół św. Józefa (Krzymów)|Kościół św. Józefa]] | * [[Kościół św. Józefa (Krzymów)|Kościół św. Józefa]] | ||
[[Pałac (Krzymów)|Pałac ]] | * [[Pałac (Krzymów)|Pałac ]] | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
* K. Kalita-Skwirzyńska, M. Opęchowski, ''Hanseberg / Krzymów'', Berlin 2008. | * K. Kalita-Skwirzyńska, M. Opęchowski, ''Hanseberg / Krzymów'', Berlin 2008. | ||
* | * ''Wokół PGR-u. Krzymów i jego mieszkańcy'', red. R. Skrycki, Chojna 2014. | ||
Wersja z 22:38, 23 lis 2014
Krzymów (niem. Hanseberg) - wieś w gminie Chojna. Dzisiejsza nazwa pochodzi o wyludnionej w okresie średniowiecza (?) wsi Crimowe.
Krzymów, podobnie jak cała ziemia chojeńska, jest "owocem trzynastowiecznej kolonizacji"[1]. Założono go w tym czasie, o czym świadczy późnogotycki kościół z końca XIII wieku. W źródłach Krzymów pojawia się w dopiero w XIV w. W 1337 roku właścicielem Krzymowa był ród von Sydow, działał tu młyn i karczma. Z czasem pola krzymowskie ulegały parcelacji i należały do miasta Chojna, rodów rycerskich Wedell, Ellingen, Strutz. W połowie XVII w. znalazły się w jednym reku: najpierw rodu von Strutz, potem znowu von Sydow. Z czasem dochodziło do kolejnych, częstych zmian właścicielskich (w latach 1809 - 1815 właścicielem był książę Hardenberg, wielki reformator ustroju Prus). Sytuacja ustabilizowała się, gdy właścicielem majątku w 1816 kupiec berliński Johann Heinrich Neumann; w rękach rodu majątek pozostał aż do 1945 roku. Z tego okresu pochodzi dzisiejszy kształt dworu i założenia parkowego oraz rozległe zabudowania gospodarcze. W przededniu II wojny światowej we wsi mieszkało ok. 700 osób.
Przed II wojną światową we wsi mieszkali także polscy robotnicy (na starym cmentarzu znajdują się dwa polskie nagrobki z 1929 roku z nazwiskami Konstanty Jędrasiak i Antoni Zachowicz. W czasie II wojny światowej w Krzymowie znajdował się niewielki obóz jeniecki lub miejsce zbiorowego zamieszkiwania robotników przymusowych, przede wszystkim Polaków.
Po wojnie w Krzymowie już w 1946 został utworzony zespół Państwowych Nieruchomości Ziemskich, który przejął zarząd gruntami od Urzędu Ziemskiego w Dębnie. W skład PNZ wchodziły także majątki w Czartoryji, Drozdowie i Raduniu. Z nich w 1949 utworzono zespół Państwowych Gospodarstw Rolnych, a w 1957 - Kombinat PGR Chojna z siedzibą w Krzymowie, który przetrwał do likwidacji w 1991 roku. W jego skład wchodziły samodzielne gospodarstwa: Krzymów, Graniczna, Czartoryja, Godków, zaś ogólna powierzchnia upraw wynosiła 4 838 ha. Krzymów należał do największych gospodarstw i składał się z folwarków: Krzymów, Stoki, Raduń Duży i Raduń Mały oraz Krzymówek. Powierzchnia upraw: 2 900 ha.
Zabytki
Bibliografia
- K. Kalita-Skwirzyńska, M. Opęchowski, Hanseberg / Krzymów, Berlin 2008.
- Wokół PGR-u. Krzymów i jego mieszkańcy, red. R. Skrycki, Chojna 2014.
- ↑ M. Gierke, Z dziejów Krzymowa do 1945 roku, w: Wokół PGR-u. Krzymów i jego mieszkańcy, red. R. Skrycki, Chojna 2014.