Kościół Matki Boskiej Gromnicznej (Mosty)

Kościół Matki Bożej Gromnicznej w Mostach
2013
Wyznanie	rzymskokatolickie
Parafia	Matki Bożej Gromnicznej w Mostach
Data budowy	XV w.
Data poświęcenia	3 kwietnia 1946

Kościół Matki Bożej Gromnicznej – kościół parafialny, rzymskokatolicki w Mostach, należy do Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej i dekanatu Goleniów.

Kościół granitowy w Mostach zbudowany został w k. XV w., pierwotnie był najprawdopodobniej gotycką budowlą salową, bezwieżową. Od czasów reformacji (l. 30. XVI w.) stanowił parafię ewangelicką, pozostając pod patronatem kolejnych właścicieli ziemskich (rodzin von Flemming, Petersdorff, Blankschein, Karbe, Scheven i Flügge).

W 1721 roku dobudowano drewnianą wieżę zachodnią, o czworobocznej podstawie i ośmiobocznej górnej kondygnacji, krytą gontem (data budowy widniała na chorągiewce wieńczącej). Pod k. XIX w. do kościoła dobudowano od wschodu pięcioboczne, ceglane prezbiterium, (z neogotyckimi witrażami w ostrołukowych oknach) oraz dwa przedsionki (północny i południowy). Bryłę oszkarpowano, przemurowano okna, dolną kondygnację wieży obmurowano cegłą z zastosowaniem detalu ceramicznego.

Według danych z pocz. XX w. do parafii w Mostach należały Burowo, Danowo i Tarnówko. Po 1945 roku kościół rzymsko-katolicki, poświęcony w kwietniu 1946 roku, od 1957 roku w randze parafii.

Usytuowany jest w środkowej części wsi, na nawsiu, w obrębie działki przykościelnej (dawny cmentarz) z zachowanym starodrzewem lipowym oraz elementami dawnej nekropolii. Jest świątynia orientowaną, jednonawową z wydzielonym, trójbocznie zamkniętym, krótkim prezbiterium i kwadratową, węższą od korpusu, wieżą zachodnia.

Nawa (oprócz ściany wschodniej) wymurowana jest z głazów granitu, z grubsza obrobionych, łączonych zaprawą wapienną z okrzeskami kamiennymi. W szczycie zachodnim umieszczone są dwa okulusy doświetlające wnętrze nawy, a szczyt wschodni wydzielony jest u podstawy ceglanym gzymsem. Bryła prezbiterium opięta jest dwuskokowymi skarpami.

Ceglane przyziemie wieży z wystrojem architektonicznym; ściany boczne przeprute są ostrołukowym biforium, w ścianie frontowej usytuowany jest ostrołukowy portal zamknięty trójkątnym szczytem. Przyziemie wieży wieńczy ceglany gzyms z pasem fryzu płycinowego.

Wnętrze nawy przekryte jest stropem dwuspadowym, odeskowanym, połączonym z konstrukcją wieszarową więźby dachowej. Poprzeczne belki z dekoracja stolarską, podparte są przy ścianach na profilowanych mieczach.

Prezbiterium, oddzielone od nawy ostrołukową tęczą, przekrywa wielopolowe sklepienie żebrowe, a w oknach umieszczone są witraże neogotyckie przedstawiające postaci Chrystusa Króla oraz Świętych Piotra i Pawła - w obramieniach o motywach architektonicznych. We wnętrzu świątyni zachowane też neogotyckie wyposażenie: empory, ławki, chrzcielnica, prospekt organowy; przed kościołem znajdują się dwie średniowieczne chrzcielnice z czerwonego granitu.

Bibliografia

• Aberbuch E. Goleniów - wczoraj, dziś, jutro. Goleniów: Goleniowski Dom Kultury, 2006.
• Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa. Oprac. L. Kozłowska, 1998. Archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie.
• Lemcke H. Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungsbezirks Stettin. H. IX. Kreis Naugard, Stettin 1910.

Linki zewnętrzne

• Parafia MB Gromnicznej w Mostach

Autor opracowania: Kamila Wójcik

Redakcja: Izabela Strzelecka