Kościół szpitalny Świętego Ducha
Kościół szpitalny Świętego Ducha usytuowany był poza murami miasta na terenie zabudowań szpitala dla ubogich Świętego Ducha, pomiędzy kościołem Świętego Jana a budynkiem Urzędu Pocztowego nr 2.
Historia
Zgodnie z informacją Friedeborna szpital Świętego Ducha, położony podobnie jak pozostałe szczecińskie szpitale przeznaczone dla ludzi biednych, chorych i bezdomnych za murami miasta, zostal ufundowany w 1237 roku. [1] Potwierdza to Joachim Bernhard Steinbrück, pastor kościoła św. Piotra i Pawła, ale jednocześnie podaje, że początkowo położony był na Łasztowni i został później przeniesiony na lewy brzeg rzeki z powodu złego podłoża i zagrożenia powodziowego. [2] C. Fredrich w swojej publikacji o najstarszych nazwach dawnego Szczecina uważa, że w informacji tego historyka zawarte jest tylko ogólne wspomnienie o przeniesieniu szpitala, gdyż według niego szpital i kaplica został na nowo wybudowany i powiększony w XIV wieku przed młodszą Bramą Świętego Ducha. [3] Jednak żaden z zachowanych dokumentów nie potwierdza tego faktu, natomiast pewnym jest, że to szpital nadał nazwę bramie miejskiej przeniesionej w głąb Górnego Wiku.
Szpital Świętego Ducha z kaplicą
Budynek kościoła położony był w zachodniej części założenia szpitalnegom; na widokach miasta z przełomu XVI/ XVII wieku przedstawiony jest jako murowany budynek o prostokątnym kształcie z trójkątnymi szczytami wybudowany prawdopodobnie w XV wieku.[4]
Własność Fundacji szpitala św. Ducha
- Dziedziniec św. Ducha (Heilige Geist – Hof), tu mowa o zabudowaniach gospodarczych szpitala Świętego Ducha, usytuowanych przy bramie miejskiej Świętego Ducha. W roku 1596 w ich skład wchodziły: dom mieszkalny przed bramą miejską i ponad 20 bud na podwórzu i nad rzeką Odrą, w tym piekarnia, kuchnia, stajnia. [5] Na widokach miasta z końca XVI wieku i z początku XVII wieku odnotowano na jego terenie również zabudowania cegielni (Ziegel-Scheune) zniszczonej podczas oblężenia w 1677 roku. Pozostałe zabudowania zostały zburzene przez władze pruskie w latach 1720 – 1740 podczas rozbudowy fortyfikacji.
- cztery pola na terenie wiku, w pobliżu fundacji :
- sad owocowy za fundacją przed murami, miejscami sięgający do nasypów przed fosą
- małe pole pomiędzy wiatrakiem Schöne Wall (Piękny) a Schweine Wall (Świński) także sięgający do fortyfikacji miejskich
- pole Schewe przy dolinie Störfang (dolina Jesiotrowego Jazu)
- pole polożone pomiędzy dwoma kawałkami pola należącego do św. Jerzego, niepodal sadu wiśniowego na zboczu wiku
- kolejne pięć pól wolne od obciążeń podatkowych, po drugiej stronie wiku:
- cztery pola na terenie wiku, w pobliżu fundacji :
- Pozostała własność Fundacji szpitala św. Ducha
- Dom dla ubogich (Pinsenhaus), położony na narożniku ulicy Świętego Ducha i Podgórnej. Został wykupiony w roku 1567 przez Radę miejską,
- trzy wiatraki położone obok najstarszej wioski Turzyn o nazwie Pott (Garnek), Jacke (Żakiet) i Krone (Korona), które, podobnie jak pozostałe wiatraki na Górze Młyńskiej, zostały spalone przez wojska cesarskie podczas oblężenia w 1659 roku,
- własność ziemska, tj. wioska Przylep, wieś Wołczkowo do spółki z Fundacja szpitala św. Jerzego, Przylep, Podjuchy, łąki nad Regalicą pomiędzy Podjuchami a Chlebowem, oraz lasy ciągnące się od Dąbskich pól aż do Trzech Braci.
Przypisy
- ↑ Friedeborn P., Historische Beschreibung der Stadt Alten Stettin in Pommern. /.../ Gedruckt zu Alten Stettin 1613, Księga pierwsza, s. 39.
- ↑ Steinbrück J.B., Von den St. Georgen- und heil. Geistes-Stiften vor Stettin. /.../ Stettin 1787, s. 11.
- ↑ Die älteren Stettiner Straßennamen im Rahmen der älteren Stadtentwicklung /.../ Stettin 1926, s. 9.
- ↑ Kalita – Skwierzyńska K., Niezachowane kościoły Szczecina W: Szczecin na przestrzeni wieków. Historia. Kultura. Sztuka, pod red. E. Włodarczyka. Szczecin 1995, s. 140.
- ↑ Seyda B., Z przeszłości służby zdrowia i szpitali Szczecina W: Szczecin, pismo poświęcone sprawom regionu zachodniopomorskiego. Zeszyt 1–2 (4–5). Szczecin 1958, s. 75.
Bibliografia
- P. Friedeborn, Historische Beschreibung der Stadt Alten Stettin in Pommern. Sampt einem Memorial unnd Ausszuge /.../ Geschichten, Handlungen und Vertraegen, welche sich von Zeit angenommenen Christenthumbs, /.../ fuenff hundert Jahren, /.../ begeben /.../ auch ein General Beschreibung des gantzen Pommerlandes: fuerstliche Stammlini der Hertzogen von Pommern, und fuersten zu Ruegen, in 4. Taffeln abgetheilet /.../. Gedruckt zu Alten Stettin 1613.
- J.B. Steinbrück, Von den St. Georgen- und heil. Geistes-Stiften vor Stettin: Auf die Beförderung des /.../ Herrn, Christoph Friedrich Herwigs, bisherigen Diakonus zu St. Jakob und Pastors zu St. George, zum Primarius der St. Jakobs-Kirche, Ephorus der grossen Raths- und Direktor der Ministerial-Schulen. Stettin 1787.
- Die älteren Stettiner Straßennamen im Rahmen der älteren Stadtentwicklung – von H. Lemcke, zweite neubearbeitete Auflage von C. Fredrich. Stettin Leon Sauniers Buchhandlung 1926.
- B. Seyda, Z przeszłości służby zdrowia i szpitali Szczecina W: Szczecin, pismo poświęcone sprawom regionu zachodniopomorskiego, zeszyt 1–2 (4–5), Szczecin 1958.
- K. Kalita – Skwierzyńska, Niezachowane kościoły Szczecina W: Szczecin na przestrzeni wieków. Historia. Kultura. Sztuka, pod red. E. Włodarczyka. Szczecin 1995.
