Tekst źródłowy strony Maria Saska

__NOTOC__
{{Osoba infobox
|osoba= Maria Saska
|grafika_osoba=
|grafika_opis=
|funkcja= Księżna pomorska, elektorówna saska
|urodziny_data= [[15 grudnia]] [[1515]]
|urodziny_miejsce= Weimar
|smierc_data= [[7 stycznia]] [[1583]] 
|smierc_miejsce=  Wolgast
|miejsce_spoczynku= 
|lokalizacja_grobu=
|lata_dzialalnosci=
|tytuly=
|narodowosc= 
|pseudonim=
|lokalizacja_grobu=
}}

'''Maria Saska (1515-1583)''' - księżna pomorska.

==Życiorys==

Maria, urodzona [[15 grudnia]] [[1515]] r. w Weimarze, była córką elektora saskiego Jana Stałego (1468-1532) z ernestyńskiej linii Wettynów i jego drugiej żony Małgorzaty, córki księcia Waldemara IV von Anhalt-Zerbst. Ojciec Marii był jednym z pierwszych i najbardziej oddanych zwolenników luteranizmu.
 
W przygotowaniu małżeństwa Marii i [[Filip I| Filipa I]] pomorskiego poważną rolę odegrał [[Johannes Bugenhagen |Jan Bugenhagen]] (''Doctor Pomeranus''). Rozmowy z Janem Fryderykiem I (1503–1554), elektorem saskim, przyrodnim bratem Marii, prowadził następnie kanclerz Barnima IX/XI, Bartholomeus Suawe (1494-1566), późniejszy biskup kamieński (w latach 1545-1549). Związek z saską księżniczką poza korzyściami natury politycznej przynieść miało umocnienie protestantyzmu na Pomorzu. W [[1536]] r. Filip w towarzystwie stryja Barnima, z orszakiem liczącym 200 dworzan przybył do Torgau i tu [[27 lutego]] Marcin Luter w obecności Jana Bugenhagena, Filipa Melanchtona oraz licznych gości udzielił ślubu młodej parze.
 
Małżeństwo z Marią przesądziło o przyjęciu Księstwa Pomorskiego do unii szmalkaldzkiej, zawiązanej 27 lutego [[1531]] w Schmalkalden przez protestanckich książąt Świętego Cesarstwa Rzymskiego, i nawiązaniu dość ścisłych kontaktów z dworem saskim, co zostało artystycznie odzwierciedlone na wykonanej w [[1554]] r. w Szczecinie przez Petera Heymansa, tapisera pracującego dla księcia Barnima IX Pobożnego, tak zwanej Oponie Croy’a, będącej portretem członków obu skoligaconych rodów i manifestem ich oddania luteranizmowi.

Z małżeństwa Marii z Filipem pochodziło dziesięcioro dzieci: Jerzy II (1540–1544), [[Jan Fryderyk]] (1542–1600), [[Bogusław XIII]] (1544–1606), [[Ernest Ludwik]] (1545–1592), Amalia, [[Barnim XII]] (1549–1603), Eryk (1551), Małgorzata (1553–1581), Anna (1554–1626) i [[Kazimierz IX]] (1557–1605).

Po śmierci męża ([[1560]]) Maria mieszkała w poklasztornych dobrach w Pudagli, stanowiących jej oprawę wdowią, i na dworze  Ernesta Ludwika w Wolgast. Cieszyła się wielkim autorytetem u synów i występowała w roli pośrednika w ich sporach. Zmarła [[7 stycznia]] [[1583]] r. w Wolgast, pochowana została w krypcie Gryfitów kościoła św. Piotra.


==Bibliografia==

* Barthold F.W., Geschichte von Rügen und Pommern, Von der Rückkehr Bogislavs X. vom h. Grabe (1498) bis zum Tode des letzten Herzogs von Pommern. J. 1637, Hamburg 1845.
* Boras Z., Książęta Pomorza Zachodniego. Z dziejów dynastii Gryfitów, Poznań 1978
* Bülow G., Philipp I., Herzog von Pommern-Wolgast, w: Allgemeine Deutsche Biographie, Bd 26, Leipzig 1888, s. 31-34.
* Berghaus H., Landbuch des Herzogthums Pommern und des Fürstenthums Rügen, Bd 1, Anklam 1865, s. 544.
* Hasenritter F., Die pommerschen Hofordnungen als Quelle für die Hof-und Landesverwaltung, w: Baltische Studien, NF 39, 1937, s. 147 – 182.
* Kantzow T., Pomerania. Kronika pomorska z XVI wieku, tł. Krzysztof Gołda [tł. tekstów łac. Elwira Buszewicz], przypisy i komentarze Tadeusz Białecki, Edward Rymar, t. 2, Szczecin 2005.
* Micraelius J., Johannis Micraelii Antiquitates Pomeraniae, Oder Sechs Bücher Vom Alten Pommerlande: Das Erste Buch beschreibet, Was es für einen Zustand darinnen den alten Teutschen gehabt, und was daraus für sonderbare Züge in andere Provintzien, biß auf diejenige Zeit, da sich die Wenden hineingesetzet, vorgenommen worden. Nebst denen darzugehörigen Land-Charten, Stettin-Leipzig 1723.
* Oelrichs J.C.C., Das gepriesene Andencken der pommerschen Herzoge, durch umständliche Erzählung ihrer eigenen gedruckten und ungedruckten Schriftenm und der ihnen errichteten öffentlichen Schriften (...), Berlin 1763.
* Rymar E., Rodowód książąt pomorskich, Szczecin 2005.
* Wachowiak B., Pomorze Zachodnie w schyłkowej epoce feudalizmu (1464-1815), w: Historia Pomorza tom II cz. 1, pod red. G. Labudy, Poznań 1976.
* Wedel J., Hausbuch des Herrn Joachim von Wedel auf Krempzow Schloss und Blumberg erbgesessen, hrsg. Julius Freiherrn von Bohlen Bohlendorff, Tübingen, 1882.
* Wehrmann M., Geschichte Pommerns. Bd. 2, Gotha 1921.





[[Kategoria:Pomeranica]]
[[Kategoria:Pomeranica - Biografie]]
[[Kategoria:Pomeranica - Gryfici]]

[[Kategoria:Pomeranica - Księstwo Pomorskie]] 
[[Kategoria:Szczecin]]
[[Kategoria:Wolgast]]
[[Kategoria:Mecklenburg-Vorpommern]]

[[Kategoria:Pomeranica zredagowane 2016]]



{{AutorP|[[User:JoKo|Joanna Kościelna]]}}
{{RedaktorP|[[User:Sylwia Wesołowska|Sylwia Wesołowska]]}}