Pałac (Osowo, powiat goleniowski)

Pałac w Osowie
Nazwa niemiecka	Wussow
Lokalizacja	Osowo, powiat goleniowski
Projektant	nieznany
Data budowy	kon. XVIII w., rozb. XIX w. i pocz. XXw., pożar 1958 r., odb. 1964 r.

Pałac w Osowie (niem. Wussow, gmina Nowogard)

Wieś

W średniowieczu miejscowość, obejmująca folwark oraz kilka zagród o powierzchni 14 włók, należała do kapituły katedralnej w {{Kamień Pomorski|Kamieniu Pomorskim]]. Od XVII wieku do 1945 roku wieś była posiadłością rodziny von Dewitzów. W 1628 roku majątek należał do Jobsta i Kurta von Dewitzów. W 1696 roku właścicielem wsi był Friedrich Wilhelm von Dewitz. W 1726 roku majątek należał do Otto Balthasara von Dewitza. W 1747 roku Osowo wraz z Bieniczkami i Wierzbięcinem należało do trzech braci: Augusta Albrechta, Bernda Heinnicha i Stephana Gottlieba von Dewitzów. W 1787 roku dobra w Osowie odziedziczyli trzej bracia: Stephan Werner, Karl Heinrich i Bodo von Dewitzowie. W 1788 roku według porozumienia spadek został podzielony na dwie części. Osowo zostało przydzielone osiadłemu w Meklemburgii Karlowi Heinrichowi von Dewitzowi. W tym czasie powstał skromny klasycystyczny dwór. W latach 1803-1841 właścicielem majątku razem z Bieniczkami był Christian Ludwig von Dewitz. Nowym właścicielem w drodze dziedziczenia został syn Otton Heinrich von Dewitz, prawnik i asesor w Szczecinie, Wrocławiu, Stargardzie i Świnoujściu. Po jego śmierci w 1881 roku majątek przypadł żonie Ottilii. W 1884 roku majątek obejmował 623,53 ha ziemi. W 1886 roku ¾ majątku przypadło jej synowi Gerhardowi von Dewitz. W 1889 roku po ślubie z Anną (z domu Dietze) Gerhard odkupił od matki resztę majątku. W 1894 roku po jego przedwczesnej śmierci na zapalenie płuc majątek przeszedł ręce żony Anny von Dewitz i ich trzech małoletnich synów: Jobsta, Helmuta i Augusta. W 1916 roku Helmut i August zginęli na wojnie. Jobst został prawnikiem. W 1928 roku właścicielem majątku, obejmującego 640 ha ziemi i hodowlę 45 koni, 120 sztuk bydła, 500 owiec i 200 sztuk trzody chlewnej była nadal Anna von Dewitz.

Po II wojnie światowej dawny folwark został upaństwowiony. Od 1945 roku na jego terenie funkcjonował PGR. W 1964 roku utworzono Stację Hodowli Roślin Ogrodniczych podlegającą Wielkopolskiej Hodowli Roślin w Poznaniu.

Obecnie dawny majątek należy do prywatnego przedsiębiorstwa.

Dwór

We wsi znajduje się bezstylowy pałac o powierzchni 1460 m², zbudowany w XVIII wieku, przebudowany pod koniec XIX wieku i ponownie na początku XX wieku. Obecnie jest to parterowy budynek z użytkowym poddaszem, z ryzalitem zwieńczonym tympanonem, założony na rzucie prostokąta, kryty dachem mansardowym. W 1958 roku budynek uległ pożarowi. W 1964 roku został odbudowany. W tym czasie został zmieniony układ wnętrz. Budynek był remontowany w 1973 roku i w latach 80. oraz 90. XX wieku.

W sąsiedztwie znajdują się zabudowania gospodarcza m.in. stajnia z 1890 roku z wieżą zegarową oraz park dworski z przełomu XVIII i XIX wieku o powierzchni 13 ha (łączy się z parkiem w Bieniczkach) z okazami dębów, cisów, klonów, jaworów, kasztanowców czerwonych, modrzewia europejskiego, buków pospolitych i czerwonych.

Obiekt dostępny z zewnątrz.

Bibliografia

Karty ewidencyjne zabytków architektury i budownictwa - Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Szczecinie

Autor opracowania: Maciej Burdzy