Pałac (Strzyżno)

Pałac w Strzyżnie
Nazwa niemiecka	Streesen
Lokalizacja	Strzyżno
Projektant	nieznany
Data budowy	1870 r., rozb. pocz. XX w.

Pałac w Strzyżnie (niem. Streesen, gmina Stargard)

Wieś

Pierwsza historyczna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1305 roku z dokumentu, w którym książę Otton I przekazał biskupowi kamieńskiemu 300 łanów w kilku wsiach (m.in. w Strzyżnie). W 1459 roku książę Otton III przekazał synowi zmarłego burmistrza Szczecina Rudolfa Dossego 13½ łanu i gospodarstwa chłopskie. W 1487 roku połowę wsi od lennika książęcego Hansa von Dossego kupili joannici. W 1606 i 1618 roku lennikiem części ziem był Zabel von Dosse. Od 1487 do 1714 roku część wsi z 23 łanami ziemi, młynem i lennem kościelnym należała do rodziny rycerskiej von Billerbecków. Inna część wsi (15½ łanu) należała do rodziny Winsenów, która w 1681 roku sprzedała ją Kasparowi Ludwikowi von Billerbeckowi, synowi Hansa. W 1628 roku we wsi były: 32 łany chłopskie, 3 zagrodników, 2 młyny, karczma, owczarnia, pastuch, tkacz i 3 parobków.

W 1742 roku wieś kupiła wdowa po senatorze Filipie Müllerze. Następnymi właścicielami od 1743 roku byli: córka wdowy a żona radcy wojennego Richarda Christopha von Sydowa, w 1777 roku syn Richarda – Fryderyk Wilhelm, w latach 1790–1795 landrat pyrzycki August Ernest von Schöning, później ponownie rodzina von Billerbecków. W 1828 roku właścicielem wsi był Henryk Messner, w 1831 roku Ernest Lehmann, w 1846 roku Ernest Karl Barkow, w 1859 roku wdowa po nim, a w 1863 roku właścicielem została rodzina Bohmów. W połowie XIX wieku do majątku zamieszkiwanego przez 170 mieszkańców należało: 10 budynków mieszkalnych, 2 przemysłowe, 28 gospodarczych i młyn nad Iną. Do wsi zamieszkanej przez 77 mieszkańców należało: 8 budynków mieszkalnych, 1 przemysłowy i 9 gospodarczych.

W 1911 roku właścicielem wsi był Wilhelm Bohm. W 1939 roku ostatnim właścicielem był Ulrich Bohm, a jego majątek obejmował 1 308 ha ziemi.

Po II wojnie światowej dawny folwark wykorzystywany był przez PGR, obecnie pełni funkcje mieszkalne dla kilku rodzin.

Dwór

We wsi znajduje się dwukondygnacyjny pałac z dwiema przybudówkami, kryty płaskim dachem naczółkowym. Budynek powstał około 1870 roku i prawdopodobnie został rozbudowany na początku XX wieku. Jest to obiekt jednorodny stylistycznie zbudowany w duchu neoklasycyzmu. Elewacja frontowa ujęta jest ryzalitami z boniowanymi lizenami i pilastrami, okna zakończone profilowanymi gzymsami. Centralny ryzalit z dwoma wejściami do pałacu jest zwieńczony trójkątnym tympanonem. Historyczne wyposażenie wnętrz, poza stolarką drzwiową i schodami, nie zachowało się.

W sąsiedztwie budynku znajdują się zachowane zabudowania folwarczne, dwojaki, czworaki oraz park pałacowy z drugiej połowy XIX wieku o powierzchni 3,1 ha z aleją kasztanową, okazami buka pospolitego, dębu szypułkowego oraz lipy drobnolistnej.

Obiekt dostępny z zewnątrz.

Bibliografia

• Katalog zabytków powiatu stargardzkiego. T. 1. Red. Marcin Majewski. Stargard: Muzeum w Stargardzie, 2010.
• Katalog zabytków powiatu stargardzkiego. T. 2. Red. Marcin Majewski. Stargard: Muzeum w Stargardzie, 2010.

Autor opracowania: Maciej Burdzy