Alicja Maciejowska
| Alicja Maciejowska | |||
| dziennikarka radiowa, publicystka | |||
|
| |||
| Data urodzenia | 23 kwietnia 1929 | ||
| Miejsce urodzenia | Warszawa | ||
| Data śmierci | 16 listopada 2016 | ||
| Miejsce śmierci | Warszawa | ||
| Miejsce spoczynku | Cmentarz Ewangelicko-Reformowany w Warszawie (kw. W-1-12) | ||
Alicja Maciejowska (1929-2016) – dziennikarka radiowa, reportażystka, publicystka
STRONA W BUDOWIE
Życiorys
Alicja Klara Natalia Maciejowska z d. Neufeld urodziła się 23 kwietnia 1929 roku w Warszawie. Ukończyła studia na Wydziale Reżyserii Dźwięku w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie i na Wydziale Historii i Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jeszcze podczas studiów związała się z wydawnictwem „Czytelnik”. Artykuły publikowała w czasopismach kulturalnych Warszawy, Łodzi i Wrocławia. Pisała także do ogólnopolskich tygodników satyrycznych „Szpilki” i „Mucha”. Jako asystent reżysera współpracowała z warszawskimi teatrami Polskim i Narodowym.
Od 1954 roku pracowała jako dziennikarka w rozgłośniach Polskiego Radia w Łodzi. Specjalizowała się w reportażach i montażach literackich.
Od 1957 roku związana ze Szczecinem. W tutejszej rozgłośni radiowej specjalizowała się w audycjach dotyczących środowisk twórczych Szczecina. Po odejściu z rozgłośni Niny Rydzewskiej, została kierownikiem Redakcji Literackiej. Wkrótce jednak została z tego stanowiska zwolniona za dopuszczenie do emisji wiersza, w którym cenzura dopatrzyła się aluzji do ówczesnego I sekretarza PZPR Władysława Gomułki.
Pod koniec 1957 roku podjęła pracę w nowo tworzonym w Doświadczalnym Ośrodku Telewizyjnym w Szczecinie (od 1961 Ośrodek TVP). Była reżyserem i realizatorem TV. Realizowała m.in. popularne cykle telewizyjne dla dzieci (dobranocka Wicek Marynarzyk) i młodzieży (Studio młodych).
Od 1961 do grudnia 1962 roku mieszkała w Koszalinie, gdzie jej mąż, reżyser Jan Maciejowski, kierował (dyrektor naczelny i artystyczny) Bałtyckim Teatrem Dramatycznym im. Juliusza Słowackiego. Krótko pracowała w koszalińskiej rozgłośni PR.
Po powrocie do rozgłośni szczecińskiej w 1963 roku kontynuowała pracę w Redakcji Literackiej, kierowanej przez Alinę Głowacką. Wraz z Aliną Głowacką uchodziła za współtwórczynię polskiej szkoły reportażu radiowego. Obie stworzyły jeden z najsłynniejszych tandemów reporterskich w historii Polskiego Radia. Przygotowywała liczne reportaże, audycje kulturalne i publicystyczne, audycje literackie oraz cykle radiowe, m.in. cykl poświęcony historii szczecińskiej rozgłośni radiowej (1965). Reżyserowała słuchowiska radiowe i audycje poetyckie. Przygotowywała również audycje dla programu ogólnopolskiego.
Była autorką adaptacji sztuki Oskarżony Andrzeja Kijowskiego, wystawionej w Teatrze Krypta w reż. Jana Maciejowskiego (16 kwietnia 1966).
W 1970 roku przeniosła się do Warszawy, gdzie została reporterką i reportażystką Programu III Polskiego Radia. Była autorką reportażowo-literackiego cyklu Tylko dla pań, uznawanego za jedno z najważniejszych osiągnięć twórczości radiowej. Nadal utrzymywała kontakty z rozgłośnią radiową w Szczecinie. Była m.in. autorką reportaży o szczecińskiej „Solidarności”.
Jako jedyny dziennikarz Programu III PR została internowana w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Początkowo przebywała w więzieniu w Olszynce Grochowskiej, a później w Ośrodku Odosobnienia dla Internowanych Kobiet w Gołdapi, gdzie spotkała również internowaną Alinę Głowacką. Po wyjściu na wolność w trybie natychmiastowym została zwolniona z radia i objęta wieloletnim zakazem pracy w tej instytucji. Do pracy w Polskim Radiu została przywrócona dopiero po 1989 roku. W latach 1990-1992 kierowała Redakcją Reportaży Programu I PR w Warszawie. Po przejściu na emeryturę współpracowała ze Studiem Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia.
W połowie lat osiemdziesiątych wraz z Aliną Głowacką i Władysławem Daniszewskim współredagowała pismo „Solidarność Radia i TV”, Zajmowała się również kolportażem prasy podziemnej i książek wydawanych w drugim obiegu. W 1987 roku rozpoczęła gromadzenie dokumentacji dotyczącej tzw. Obławy Augustowskiej, uznanej za największą zbrodnię dokonaną przez Rosjan na Polakach po II wojnie światowej. Razem ze swoją przyjaciółką, aktorką Marią Chwalibóg, działała w Obywatelskim Komitecie Poszukiwań Mieszkańców Suwalszczyzny Zaginionych w Lipcu 1945 roku. Owocem tych poszukiwań była wydana w 2010 roku książka Przerwane życiorysy. Obława Augustowska – lipiec 1945 r., w której opisywała losy rodzin z północno-wschodniej Polski, zaginionych bez śladu w lipcu 1945 roku.
Należała do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.
Zmarła 16 listopada 2016 roku w Warszawie. Została 23 listopada pochowana na Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie przy ul. Żytniej 42 (kw. W-1-12).
Radio i telewizja (Szczecin)
Audycje radiowe (wybór)
- 1957 – Spór o teatrzyk (audycja kulturalna)
- 1958 – Nina Rydzewska i jej twórczość (audycja kulturalna)
- 1958 – Szczecin znany i nieznany (audycja kulturalna) - współaut. Stanisław Borowiecki
- 1959 – Oscylująca Melpomena (audycja kulturalna)
- 1960 – Mówią fakty (audycja historyczna)
- 1965 – Dwudziestolecie teatru (audycja kulturalna) - współaut. Alina Głowacka
- 1965 – Dwadzieścia lat piosenki szczecińskiej (audycja kulturalna) - współaut. Alina Głowacka
- 1965 – Miasto pełne światła
- 1965 – Radio z przodu i z tyłu (audycja dokumentalna) - współaut. Alina Głowacka
- 1966 – Płeć i charakter (reportaż) - współaut. Alina Głowacka
- 1966 – Opowieść odrzańska (audycja historyczna) - współaut. Alina Głowacka
- 1967 – Imiona ulic (reportaż) - współaut. Józef Bursewicz
- 1967 – Szczecin, godzina 0.15 i dalsze (reportaż) - współaut. Alina Głowacka
- 1969 – Szczecin ma 24 lata (audycja dokumentalna) - współaut. Alina Głowacka
- 1969 – Czas przypomniany (audycja dokumentalna) - współaut. Alina Głowacka
- 1969 – Nadzieja. Rzecz o Mierzyńskich rybaczkach (reportaż) - współaut. Alina Głowacka
- 1970 – Ach, co to był za ślub (audycja dokumentalna) - współaut. Alina Głowacka
- 1970 – Otworzyć oczy (reportaż) - współaut. Alina Głowacka
- 1970 – Liryka, liryka (audycja poświęcona poezji K.I. Gałczyńskiego) - współaut. Alina Głowacka
- 1970 – Zdzisław Karczewski (reportaż) - współaut. Alina Głowacka
- 1970 – Wieczór literacko-muzyczny (audycja poświęcona V Szczecińskiemu Tygodniowi Teatralnemu) - współaut. Alina Głowacka
- 1971 – Turniej pięciu milionów (reportaż) - współaut. Alina Głowacka
- 1980 – Protokół pewnego zebrania (reportaż) - współaut. Alina Głowacka
- 1980 – Związkowcy (reportaż) - współaut. Alina Głowacka
- 1995 – Epitafium dla Łupaszki (audycja dokumentalna) - współaut. Alina Głowacka
- 1999 – Tamci wspaniali chłopcy na swych warczących maszynach (audycja dokumentalna)
Cykle radiowe
- 1964 – Czas przeszły, teraźniejszy... (cykl historyczny)
- 1966 – Kawiarnia literacka - współaut. Alina Głowacka
- 1968 – Studenci o sobie - cykliczna audycja realizowana przez studentów pod opieką Alicji Maciejowskiej i Lesława Skindera
- lata 60. – Czas przeszły, czas teraźniejszy – rozmowy z pionierami o organizacja życia w powojennym Szczecinie - współaut. Alina Głowacka
- lata 60.- 90. – Szczeciński notatnik kulturalny - współaut. m.in. Zofia Burska, Grzegorz Fedorowski, Jerzy Jurczyk, Halina Lizińczyk, Alina Głowacka, Zbigniew Pawlicki
- 1970 – Czas przypomniany (pierwsze dni w polskim Szczecinie)
- Encyklopedia Pomorza Zachodniego - współaut. Alina Głowacka
- Szczeciński magazyn turystyczny - współaut. Alina Głowacka
- Turniej miast - współaut. Alina Głowacka
- Kawiarnia pod antenką - współaut. Alina Głowacka
- Bale kapitańskie - współaut. Alina Głowacka
Słuchowiska radiowe
| Tytuł | Autor | Reżyseria | Adaptacja radiowa | Obsada | Data pierwszej emisji |
|---|---|---|---|---|---|
| Kolorowa nędza i blask | Anna Kochanowska | Alicja Maciejowska | 13 kwietnia 1958 | ||
| Dzieci | Jerzy Sawiuk | Alicja Maciejowska | 7 października 1958 | ||
| Oskarżony | Andrzej Kijowski | Alicja Maciejowska | aktorzy teatrów szczecińskich | 27 marca 1961 | |
| Baśń zimowa | wiersze różnych poetów | Alicja Maciejowska | Edward Balcerzan, Bogusława Latawiec | Andrzej Kopiczyński, Mirosława Lombardo | 21 grudnia 1963 |
| Czapka (z cyklu: Opowieści pięciu mórz) | Czesław Czerniawski | Alicja Maciejowska | Włodzimierz Grabowski, Marian Nosek | 28 grudnia 1963 | |
| Serwal | Danuta Hrechorowicz | Alicja Maciejowska | Maria Bakka, Halina Dobrowolska, Andrzej Kopiczyński, Janusz Marzec, Marian Nosek, Wanda Rucińska, Antoni Szubarczyk, Eugeniusz Wałaszek | 12 sierpnia 1965 | |
| Rzecz o Chopinie | Alicja Maciejowska | Irena kajzer, Andrzej Mleczko | 20 maja 1969 | ||
| Warszawa bohaterska | Krzysztof Kamil Baczyński, Jan Lechoń, Cyprian Kamil Norwid | Alicja Maciejowska | Danuta Chudzianka, Florian Staniewski | 29 sierpnia 1969 |
Programy telewizyjne
| Tytuł | Autor | Reżyseria | Realizacja TV | Forma twórczości | Data pierwszej emisji |
|---|---|---|---|---|---|
| Wicek Marynarzyk (program cykliczny) | Marian Syganiec (pomysłodawca), Irena Łuczak, Beata Furdel i inni | Alicja Maciejowska | realizacja TV | 1960 | |
| Studio młodych (program cykliczny) | Andrzej Androchowicz | Alicja Maciejowska, Andrzej Skarzyński | realizacja TV | 1961-1962 | |
| SFOS - Ziemi Szczecińskiej | Andrzej Androchowicz | Alicja Maciejowska | realizacja TV | 22 stycznia 1962 | |
| Kramik z Muzami (program cykliczny) | Andrzej Androchowicz | prowadzenie | 19 marca 1962 |
Publicystyka
- 1996 – Odchodzę z życia, „Odra” 1996 nr 12, s. 8-17
- 1997 – Nie martwcie się o mnie: Sylwetka Haliny Sosnowskiej, „Niepodległość i Pamięć” 1997 nr 4/1, s. 261-286
- 2004 – Pisane mikrofonem (wspólnie z Aliną Głowacką), Wydawnictwo Kadruk Szczecin, Oficyna Druków Niskonakładowych Olsztyn
- 2010 – Przerwane życiorysy – Obława Augustowska, lipiec 1945 r., Instytut Pamięci Narodowej, Olsztyn
Nagrody i wyróżnienia
- 1969 – I nagroda (wspólnie z Aliną Głowacką) w konkursie Polskiego Radia na reportaż literacki Nadzieja. Rzecz o mrzeżyńskich rybaczkach
- 1970 – nagroda Komitetu ds. Radia i Telewizji (wspólnie z Aliną Głowacką)
- 1989 – nagroda Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich za reportaże radiowe
- 1991 – Złoty Mikrofon Polskiego Radia
- 1995 – nagroda w ogólnopolskim konkursie Stowarzyszenia Radia Publicznego za reportaż o Halinie Sosnowskiej
Odznaczenia
- 1995 – Złota Odznaka Polskiego Radia Szczecin
- 2007 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Ciekawostki
- W 1996 w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Szczecińskiego powstała praca magisterska M. Jankowskiej Struktura radiowego reportażu literackiego na przykładzie zrealizowanych w Polskim Radiu Szczecin reportaży Aliny Głowackiej i Alicji Maciejowskiej. Praca została napisana pod kierunkiem prof. dra hab. Erazma Kuźmy
- Po śmierci dziennikarki, jej córka Agnieszka Maciejowska, przekazała do Fundacji Ośrodka KARTA spuściznę po matce, w postaci notatek, maszynopisów reportaży i audycji radiowych z okresu pracy w Polskim Radiu, a także materiały dokumentujące tzw. obławę augustowską
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Władysław Daniszewski), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
- Fikcja czy rzeczywistość? Wybór audycji Polskiego Radia Szczecin z lat 1946-1989 (oprac. Paweł Szulc), IPN, Szczecin 2009
- Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
- Słowem i piórem. 50 lat dziennikarstwa na Pomorzu Zachodnim (pod red. Tadeusza Białeckiego), SDRP, Szczecin 1996
- 60 lat Polskiego Radia Szczecin (pod red. Mariana Kowalskiego), Polskie Radio Szczecin, Szczecin 2005
- Paweł Szulc, Zniewolony eter. Polskie Radio Szczecin w latach 1945-1989, IPN, Szczecin 2012
