Berżeretki (zespół muz.)
Berżeretki – żeński zespół wokalny
Historia
Idea powołania do życia w Szczecinie żeńskiego zespołu wokalnego sięga końca lat pięćdziesiątych. W grudniu 1959 roku ówczesny dyrektor Społecznego Ogniska Muzycznego nr 1, Alfred Prorok, założył dziecięcy chór mieszany. Do współpracy zaprosił Jana Szyrockiego, założyciela, dyrygenta i dyrektora artystycznego Chóru Akademickiego Politechniki Szczecińskiej, zaliczanego do najlepszych zespołów akademickich tego typu na świecie. Nowo powstały zespół SOM liczył około 60 młodych osób w różnym wieku.
W październiku 1962 roku, po licznych próbach, a także pierwszych koncertach młodych śpiewaków, z inicjatywy Jana Szyrockiego i Alfreda Proroka, wyłoniono z chóru kilkuosobowy zespół wokalny, złożony z najbardziej utalentowanych dziewcząt. Jego kierownikiem artystycznym i dyrygentem został Jan Szyrocki. Od strony literackiej opiekę nad grupą sprawowała poetka i tłumaczka tekstów, Joanna Kulmowa. Zespół wykonywał pieśni staropolskie, staroruskie, staroszwedzkie, starołotewskie oraz walijskie ballady.
Zespół cieszył się sporą popularnością nie tylko w Szczecinie. W 1965 roku wziął udział w zorganizowanym w Łodzi pod patronatem Ludowego Instytutu Muzycznego I Ogólnopolskim Festiwalu Ognisk Artystycznych. Tu dziewczęta zaprezentowały program składający się głównie z pieśni i ballad starofrancuskich. Przyjęty bardzo ciepło przez publiczność i organizatorów, zespół postanowił specjalizować się w tym repertuarze. Nawiązując do lirycznych utworów poezji i muzyki francuskiej XVIII wieku, dziewczęta przyjęły nazwę – Berżeretki.
Mimo różnic repertuarowych, wykonujące ambitny repertuar Berżeretki, obok śpiewających popularne piosenki Filipinek, stały się wkrótce jedną z muzycznych wizytówek Szczecina. W marcu 1970 roku Centralna Komisja Koordynacyjna przy Ministerstwie Kultury i Sztuki, uznając zespół za najlepszy w swojej kategorii repertuarowej, uhonorowała Berżeretki nagrodą I stopnia. Ponadto zespół otrzymał nagrodę pieniężną w wysokości 50 tys. złotych. Pieniądze przeznaczono na zakup kostiumów i obuwia. Dotychczas stroje wypożyczano ze szczecińskich teatrów.
Zespół zaczął występować z koncertami w Polsce, a wkrótce i za granicą. Berżeretki dwukrotnie wzięły udział w organizowanym w Międzyzdrojach Międzynarodowym Festiwalu Pieśni Chóralnej (1970, 1971). W 1970 roku wystąpiły w Sali Anny Jagiellonki szczecińskiego zamku. W grudniu tego samego roku zespół wraz z kpt. żw. Danutą Kobylińską-Walas, przewodniczącym Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Feliksem Uciechowskim oraz kwartetem Filharmonii Szczecińskiej reprezentował miasto w „Dniach Szczecina” w Pradze. Berżeretki dały recital dawnych pieśni podczas zorganizowanego w praskim Ośrodku Informacji i Kultury Polskiej spotkaniu po hasłem „Szczecin - czechosłowackie okno na morza i oceany”. Ponadto zespół koncertował w Mariańskich Łaźniach i w Chebie (1968). W lipcu 1971 wspólnie z Hajduczkami i zespołem akompaniującym Klubu „Pocztylion”, Berżeretki wyjechały na tournée do Rygi. Zarówno w Polsce, jak i za granicą, Berżeretki dokonały licznych nagrań radiowych i wzięły udział w kilku programach telewizyjnych.
Na przestrzeni lat zmieniał się skład zespołu. Wynikało to m.in. z podejmowania studiów przez członkinie grupy bądź też zmiany ich stanu cywilnego. Aby utrzymać stan wykonawstwa na wysokim poziomie, kierownictwo zespołu postanowiło przyjąć kilka dodatkowych dziewcząt, które byłyby w stanie zastąpić odchodzące Berżeretki. W wyniku ogłoszonego konkursu, z ponad 70 przybyłych osób, wyłoniono 12 dziewcząt, które odtąd przygotowywano do pracy na scenie.
Pod koniec 1970 roku Jan Szyrocki zrezygnował z prowadzenia zespołu. W ostatnim składzie Berżeretek (patrz zdjęcie powyżej) pod jego kierunkiem śpiewały Aneta Wrona, Anna Lipińska, Ewa Chajecka, Krystyna Elerowska, Barbara Szpręgier, Teresa Karnaś, Barbara Elerowska (obecnie Falkowska), Barbara Lesińska i Alicja Kazaniszyn.
W 1971 roku kierownictwo artystyczne zespołu po Janie Szyrockim objęła Ludwika Mitkiewicz. Zmienił się także skład zespołu. Berżeretki rozwiązano w 1978 roku.
Skład zespołu Berżeretki w latach 1962-1978
prowadzący Jan Szyrocki
- Izabela Biskupska (obecnie Godlewska)
- Elżbieta Cezki
- Anna Chajecka (obecnie Kucay) - od 1968
- Ewa Chajecka (obecnie Lisewska)
- Barbara Elerowska (obecnie Falkowska)
- Krystyna Elerowska
- Barbara Foksa
- Małgorzata Gadomska
- Ewa Kamińska
- Elżbieta Karnaś (obecnie Kostyrka)
- Teresa Karaś (obecnie Paczkowska)
- Alicja Kazaniszyn (obecnie Godlewska)
- Maryla Kościów
- Krystyna Kramp
- Bożena Kubiak
- Barbara Lesińska
- Anna Lipińska
- Jolanta Machauf
- Danuta Malinowska
- Ludwika Mitkiewicz
- Mirosława Moskal
- Elżbieta Oczki
- Barbara Ostachiewicz
- Helena Pachlowska
- Danuta Pielewska
- Zdzisława Promieńska
- Urszula Retzlaff
- Łucja Statkiewicz
- Grażyna Stępniewska
- Barbara Szpręgier
- Aleksandra Szych (obecnie Buczkowska)
- Iwona Szych (obecnie Górewicz)
- Ewa Szyk
- Alicja Świdowska
- Aneta Wrona (obecnie Lerf) - od 1968
- Małgorzata Żelazna - od 1968
prowadząca Ludwika Mitkiewicz (od 1971)
- Aldona Byrska
- Ewa Ciupińska (obecnie Szozda)
- Jolanta Dudziak
- Anna Gomulińska (obecnie Patane)
- Jolanta Górczyńska
- Grażyna Grucka
- Renata Kominek (obecnie Pilarczyk)
- Mariola Łybko
- Róża Miłosz
- Danuta Olszewska
- Beata Orłowicz
- Anna Prokopiak
- Jagna Stachurska
- Wanda Tomczak
- Edyta Wojtczak
- Magdalena Zaborowska (obecnie Soska)
- Hanna Zdanowska
- Elżbieta Zielińska (obecnie Stawińska)
Korepetytorki: Maria Prorok i Irena Zaborowska
Na krajowych trasach koncertowych
Na zagranicznych trasach koncertowych
Przed hotelem w Czeskich Budziejowicach (1968). Od lewej stoją: Danuta Pilewska, Ewa Chajecka, Anna Chajecka, Alina Świdowska, Izabela Biskupska, Danuta Malinowska, Iwona Szych, Maria Prorok (profesor od teorii), Ewa Kamińska, Aleksandra Szych, czeski opiekun, Barbara Ostachiewicz i Urszula Retzlaff
Z Chórem Akademickim Politechniki Szczecińskiej podczas wspólnych występów na Łotwie (1969)
Pożegnalna piosenka dla Łotyszów. Od prawej: Barbara Elerowska, Alicja Kazaniszyn, Teresa Karnaś, Alina Świdowska i Aleksandra Szych. Dalej stoją członkinie Chóru PS
W Filharmonii Szczecińskiej (1970)
W telewizji
Berżeretki zadebiutowały w telewizji w programie Spotkanie z Berżeretkami, nadanym w paśmie lokalnym 28 października 1965 roku o godz. 18.30. Autorzy i szczegóły programu nie są znane.
W grudniu 1969 roku Berżeretki wystąpiły w programie Dawne pieśni i tańce szwedzkie. Szczeciński zespół po raz pierwszy w Polsce zaprezentował muzyczną twórczość tego skandynawskiego państwa pochodzącą z XVI, XVII i XVIII wieku. W programie obok Berżeretek gościnnie wystąpiły Szczecińskie Słowiki pod kierownictwem Jana Szyrockiego oraz aktor i śpiewak Mieczysław Antoni Gajda. Autorami programu byli: Stanisław Modelski (scenariusz i reżyseria), Ryszard Zawidowski (realizacja TV), Czesław Sudakiewicz (oprac. muzyczne). Zrealizowane w salach Zamku Książąt Pomorskich Dawne pieśni i tańce szwedzkie wyemitowano 4 grudnia 1969 roku przy użyciu wozu transmisyjnego na antenie ogólnopolskiej TVP.
Podczas realizacji programu w sali Bogusława szczecińskiego zamku. Na tle telewizyjnej zastawki Berżeretki z Mieczysławem Antonim Gajdą
Repertuar zespołu Berżeretki pod kierownictwem muzycznym Jana Szyrockiego
- Piosenki i ballady w tłumaczeniach Joanny Kulmowej i Ignacego Ignaszewskiego oraz w opracowaniu muzycznym Jana Szyrockiego
Piosenki staropolskie z XVII-XIX w.
Tytuł | Kompozytor | Autor tekstu | Uwagi | Posłuchaj |
---|---|---|---|---|
Jawor | ||||
Do wiosny | wersja z towarzyszeniem fortepianu | <player>04_Do_wiosny1.MP3</player> | ||
Do wiosny | wersja z towarzyszeniem zespołu kameralnego | <player>05_Do_wiosny2.MP3</player> | ||
Dobranoc Hanusieńko (kołysanka) | wersja z towarzyszeniem klawesynu | <player>14_Dobranoc_Hanusienko2.MP3</player> | ||
Dobranoc Hanusieńko (kołysanka) | wersja z towarzyszeniem zespołu kameralnego | <player>06_Dobranoc_Hanusienko.MP3</player> | ||
Dzieweczka | <player>11_Jestem_dzieweczka.MP3</player> | |||
Kiedym z kotkiem igrała | <player>13_Kiedym_z_kotkiem_igrala.MP3</player> | |||
Krosienka | wersja z towarzyszeniem klawesynu | <player>16_Krosienka1.MP3</player> | ||
Krosienka | wersja z towarzyszeniem zespołu kameralnego | <player>17_Krosienka2.MP3</player> | ||
Małoś mi się nadziwował | <player>18_Malos_sie_nadziwowal.MP3</player> | |||
Młodość czyni cuda | ||||
Niedobre chłopięta | ||||
Pachnie rutka | <player>24_Pachnie_rutka.MP3</player> | |||
Powitanie wiosny | ||||
Skończyły się odwiedziny (polonez) | <player>26_Skonczyly_sie_odwiedziny.MP3</player> | |||
Sroczka | <player>27_Sroczka.MP3</player> | |||
Wśród ciszy lasów |
Piosenki starofrancuskie
Tytuł | Kompozytor | Autor tekstu | Posłuchaj |
---|---|---|---|
Babcia de Bontemp | |||
Bogini Floro | |||
Dobosz | |||
Finał | |||
Jawor | |||
Motylek | |||
Nanette | |||
Posłuchaj naszej rady | |||
Pośpieszcie się dziewczęta | |||
Zaczarowany flet | |||
Źródełko |
Pieśni staroszwedzkie (aranżacja Czesław Sudakiewicz)
Tytuł | Kompozytor | Autor tekstu | Uwagi | Posłuchaj |
---|---|---|---|---|
Czy myślisz, że jestem zgubiona | partie solowe wykonują Aleksandra i Iwona Szych, towarzyszą Filharmonicy Szczecińscy | <player>03_Czy_myslisz_ze_jestem_zgubiona.MP3</player> | ||
Dziewczęta młode idą w tan | <player>07_Dziewczeta_mlode_ida_w_tan.MP3</player> | |||
Gdy młoda panna rusza w taniec | <player>08_Gdy_panna_mloda_w_taniec_rusza.MP3</player> | |||
Idziemy przez góry i bory | <player>09_Idziemy_przez_gory_i_bory.MP3</player> | |||
Męstwo, odwaga i śmiali mężczyźni | <player>19_Mestwo_odwaga_i_smiali_mezczyzni.MP3</player> | |||
Świat ciągle zmienia swą pieśń | <player>28_Swiat_ciagle_zmienia_swa_piesn.MP3</player> | |||
Tańczy z nami biały sad | <player>29_Tanczy_z_nami_bialy_sad.MP3</player> | |||
Wesoło jak my | <player>30_Wesolo_jak_my.MP3</player> | |||
Wstań Amarylis | ||||
Wychowanie panien | <player>31_Wychowanie_panien.MP3</player> | |||
Zatańczyć z tobą chcę dzisiaj | <player>32_Zatanczyc_z_toba_dzisiaj_chce.MP3</player> | |||
Zechciejcie posłuchać | <player>33_Zechciejcie_posluchac.MP3</player> |
Pieśni starołotewskie
Tytuł | Kompozytor | Autor tekstu | Posłuchaj |
---|---|---|---|
Kurze mniece | mel. ludowa | ||
Mazinsz biju | |||
Teci, teci kumelini | |||
Tek saulite |
Pieśni czeskie
Tytuł | Kompozytor | Autor tekstu | Posłuchaj |
---|---|---|---|
Listeczek dębowy | |||
Ma hvezda | |||
Tańcuj, tańcuj | |||
Wojaczek |
Ballady walijskie
Tytuł | Kompozytor | Autor tekstu | Posłuchaj |
---|---|---|---|
Ballada o córce Megana | <player>20_Ballada_o_corce_Megana.MP3</player> | ||
Ballada o dzwonkach Walii | <player>21_Ballada_o_dzwonkach_Walii.MP3</player> | ||
Ballada o królowej na siwym koniu | |||
Ballada o niepowrocie | <player>23_Ballada_o_niepowrocie.MP3</player> | ||
Ballada o zamku Harlech |
Inne pieśni
Tytuł | Kompozytor | Autor tekstu | Uwagi | Posłuchaj |
---|---|---|---|---|
Kołysanka | Johannes Brahms | na fortepianie akompaniuje Jan Szyrocki | <player>15_Kolysanka2.MP3</player> | |
Polna różyczka | Franz Schubert | Halina Szymulska | na fortepianie akompaniuje Jan Szyrocki | <player>25_Polna_rozyczka.MP3</player> |
Repertuar po objęciu zespołu przez Ludwikę Mitkiewicz
Tytuł | Kompozytor | Autor tekstu | Posłuchaj |
---|---|---|---|
Beriozka | mel. ludowa | <player>01_Berzeretki_Beriozka.MP3</player> | |
Berżeretki, len, rozmaryn | <player>02_Berzeretki_len_rozmaryn.MP3</player> | ||
Jedzie ułan | <player>10_Jedzie_ulan.MP3</player> | ||
Kak Fa Noma | <player>12_Kak_fa_noma.MP3</player> |
Nagrody
- 1965 – I nagroda na Ogólnopolskim Festiwalu Ognisk Artystycznych w Łodzi
- 1970 – nagroda I stopnia Ministra Kultury i Sztuki
Ciekawostki
- W 2017 rogu Grzegorz Fedorowski ze szczecińskiego Ośrodka TV zrealizował dokumentalny film Tempus Fugit. Szczecińskie Berżeretki kilka lat później. Premierowy pokaz odbył się w grudniu 2017 roku w Pałacu pod Globusem w Szczecinie
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autorka hasła Danuta Prandecka), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
- A. Waismann, Berżeretki, „Głos Szczeciński” z dn. 25 marca 1970
Inne źródła
- Materiały i fotografie ze zbiorów Barbary Falkowskiej i Ewy Lisewskiej
- Nagrania ze zbiorów zespołu Berżeretki