Billy Harper

	Billy Harper
	saksofonista jazzowy, kompozytor, pedagog
Data urodzenia	17 stycznia 1943
Miejsce urodzenia	Houston (USA)
Narodowość	amerykańska

Billy Harper (ur. 1943) – saksofonista (tenor) jazzowy, kompozytor, pedagog, Ambasador Szczecina

Życiorys

Billy Harper urodził się 17 stycznia 1943 roku w Houston w stanie Teksas (USA). Był muzycznym samoukiem. W dzieciństwie śpiewał w kościelnym chórze. W wieku 11 lat dostał swój pierwszy saksofon tenorowy. Pierwszy zespół utworzył jeszcze w szkole średniej. Miał wtedy 14 lat. Szkołę ukończył z wyróżnieniem. Naukę teorii muzyki i gry na saksofonie kontynuował w North Texas State College. W czasie studiów grał też w big-bandzie uniwersyteckim, z którym w 1965 roku zdobył I nagrodę na festiwalu jazzowym w Kansas City. Z zespołem tym również śpiewał.

W połowie lat sześćdziesiątych wyjechał do Nowego Jorku. Tam nawiązał współpracę z pianistą i słynnym aranżerem, Gilem Evansem. Przez kilka sezonów był saksofonistą solistą w jego orkiestrze. Później związał się z wieloma wybitnymi postaciami ówczesnego jazzu, głównie perkusistami, którzy uczyli młodego muzyka aranżacji, precyzji zgrania, budowania brzmienia i nastroju. W latach 1968–1970 grał w zespole Arta Blakey'a The Jazz Messengers. Od 1970 roku był członkiem zespołu Elvina Jonesa, a później Max Roacha, z którym grywał do 1978 roku. W 1972 roku rozpoczął współpracę z trębaczem Lee Morganem. Grał również w orkiestrze Thada Jonesa i Mela Lewisa. W 1973 roku założył własny sekstet. Nie przestawał jednak koncertować jako członek wspomnianych zespołów. Odbył z nimi wiele tras koncertowych po Europie, Azji, Afryce i Stanach Zjednoczonych, i jako muzyk sesyjny nagrał kilka płyt.

Tenorzysta od lat stoi na czele własnego kwintetu, z którym koncertuje i nagrywa płyty. Międzynarodowy rozgłos przyniósł mu album Black Saint, nagrany dla włoskiej wytwórni o takiej samej nazwie. Jako saksofonista i kompozytor został wyróżniony wieloma nagrodami. Wielokrotnie odwiedził Polskę, występując m.in. na warszawskim festiwalu Jazz Jambore (26 października 1980), Bydgoszcz Jazz Festival oraz na Muzeum Jazz Festiwal w Ostrowie Wielkopolskim.

Jako muzyk nawiązuje w swej grze do wybitnych saksofonistów, Charlie Parkera i jego kontynuatora, Sonny Rollinsa. Jako kompozytor obdarzony ogromną wyobraźnią muzyczną, z dużą swobodą sięga do afrykańskich korzeni - bluesa i muzyki sakralnej. Jego kompozycje Thoroughbred, Cry of Hunger, Priestess, Was It Here były często wykonywane przez orkiestrę Gila Evansa. W kompozycjach Harpera, szczególnie w utworach zawierających elementy muzyki gospell, daje się zauważyć duży wpływ Johna Coltrane’a. Zarówno w swojej muzyce, jak i w dzialalności pedagogicznej, saksofonista podkreśla ogromny wkład czarnych Amerykanów w światową muzykę i sztukę. Obok Art Ensamble of Chicago, Sama Riversa i Anthony'ego Braxtona, Billy Harper należy do czołowych artystów nowojorskiej sceny loftowej.

Muzyk jest również uznanym pedagogiem. Był m.in. wykładowcą w Livingston College i The New School of Jazz and Contemporary Music. Prowadzi także warsztaty w Europie, m.in. w Polsce.

Związki ze Szczecinem

Płyta DVD z koncertem zarejestrowanym w szczecińskiej katedrze w 2004 roku

Od lat związany ze Szczecinem, dokąd przyjeżdża jako dyrektor artystyczny i juror międzynarodowego festiwalu Zmagania Jazzowe. Jako artysta o światowej renomie, ukształtował markę imprezy, przyciągając wielu znanych muzyków z całego świata. W oparciu o szczecińskie środowisko jazzowe zrealizował kilka autorskich projektów muzycznych. Jego koncert w katedrze św. Jakuba z towarzyszeniem Chóru Akademickiego Politechniki Szczecińskiej z 2004 roku został opublikowany na płycie DVD i wydany w sierpniu 2007 roku przez nowojorską oficynę wydawniczą Arkadia. Jest to jedyna, jak dotąd, płyta wideo artysty. W ramach szczecińskiego festiwalu saksofonista prowadzi również cieszące się dużą popularnością warsztaty dla młodych utalentowanych muzyków. Dzięki szeroko pojętej działalności artystycznej i pedagogicznej muzyka, Szczecin ponownie zaistniał na jazzowej mapie Europy.

W dniu 8 maja 2004 podczas koncertu w Filharmonii Szczecińskiej artysta jako pierwszy cudzoziemiec został uhonorowany tytułem Ambasador Szczecina.

Koncerty

2002
- I Międzynarodowe Zmagania Jazzowe (3-4 pażdziernika, Studio S-1 Polskiego Radia Szczecin)
- Billy Harper (5 października, Opera na Zamku)
2004
- (8 maja, Filharmonia Szczecińska)
2005
- Billy Harper & Kenny Garrett (14 października)
2007
- The Billy Harper Septet & Steve Turre (12 października, Opera na Zamku)
2008
- The Billy Harper Quintet (24 października, Opera na Zamku)
2009
- Warsztaty Jazzowe (28-29 października, Studio S-1 Polskiego Radia Szczecin)
- Billy Harper & Piotr Wojtasik (30 października, Opera na Zamku)
2010
- The Billy Harper Quintet & Chór Akademicki Politechniki Szczecińskiej (2 października, Filharmonia Szczecińska)
2011
- The Billy Harper Special Project (8 października, Filharmonia Szczecińska)
2016
- Billy Harper & The Cookers (12 marca, Trafostacja Sztuki)

Billy Harper w Szczecinie

(fot. Ryszard Pakieser)

12 października 2007
30 października 2009

28 września 2010
2 października 2010

12 marca 2016

Kompozycje (wybór)

Another Kind of Thoroughbred
Call of the Wild and Peaceful Heart
Croquet Ballet
Cry of Hunger
Dance, Eternal Spirits, Dance!
Destiny Is Yours
East-West Exodus
Groove from Heaven
I Do Believe
If One Could Only See
Oh... If Only
The One That Makes the Rain Stop
Priestess
Quest
Soran Bushi B.H.
Thoroughbred
Time and Time Again
Was It Here
Who Here Can Just Our Fates?

Dyskografia (wybór)

Płyty autorskie

1973 – Capra Black (Strata-East – SES-19739)
1975 – Black Saint (Black Saint 120001-2)
1977 – Soran-Bushi BH (Denon 7522)
1979 – Trying to Make Heaven My Home (MPS Records 0068.234)
1979 – Billy Harper Quintet in Europe (Soul Note SN1001)
1979 – The Awakening (Marge Records MAR09)
1980 – The Believer (Baystate – RVJ-6083)
1989 – Destiny Is Yours (Steeplechase 1260)
1993 – Somalia (Evidence 22133)
1994 – Live on Tour in the Far East, Vol. 1 (Steeplechase 31311)
1995 – Live on Tour in the Far East, Vol. 2 (Steeplechase 31321)
1995 – Live on Tour in the Far East, Vol. 3 (Steeplechase 31366)
1998 – If Our Hearts Could Only See (DIW Records 931)
2000 – Soul of an Angel (Metropolitan 1120)
2007 – Billy Harper in Concert Live from Poland – Szczecin 2004 (Arkadia) - DVD
2009 – Blueprints of Jazz, Vol. 2 (Talking House Records 827912079616)

Z innymi artystami

1969 – Gil Evans Orchestra - Blues In Orbit (Ampex Records A 10102)
1970 – Thad Jones-Mel Lewis Orchestra - Consummation (Solid State SR 3110)
1971 – Gil Evans Orchestra - Where Flamingos Fly (Artists House AH 14)
1971 – Barbara Ann „Bobbi” Humphrey - Flute In (Blue Note BST 84379)
1971 – Lee Morgan - The Last Session (Blue Note BST 84901)
1973 – Gil Evans Orchestra - Svengali (Atlantic SD 1643)
1977 – Max Roach Quartet - Live in Tokyo, Vol. 1 - Calvary (Denon YX 7508)
1993 – McCoy Tyner - Journey (Birdology 519 941-2)
1996 – Piotr Wojtasik & Special Guests - Quest (Power Bros PB 00147)
2005 – Piotr Wojtasik - We Want to Give Thanks (SOJazz Records SOJ003)

Zobacz także

Bibliografia

Joachim Ernst Berendt, Od raga do rocka. Wszystko o jazzie, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1979
Joachim Ernst Berendt, Wszystko o jazzie. Od Nowego Orleanu do jazz-rocka, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1991
Bielefelder Katalog. Jazz 1997, Vereinigte Motor-Verlag, Stuttgart 1997
The New Grove Dictionary of Jazz (ed. Barry Kernfeld), Macmillan, London 1996
Dionizy Piątkowski, Encyklopedia muzyli popularnej. Jazz t. I A-J, Oficyna Wydawnicza Atena, Poznań 1991

Inne źródła

Fotografie autorstwa Ryszarda Pakiesera

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz