Bolesław Rosiński
| Bolesław Rosiński | |||
| aktor, reżyser, dyrektor teatrów | |||
| |||
| Data urodzenia | 23 marca 1890 | ||
| Miejsce urodzenia | Warszawa | ||
| Data śmierci | 22 grudnia 1979 | ||
| Miejsce śmierci | Szczecin | ||
| Miejsce spoczynku | Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 79F-1-8) | ||
| Lokalizacja grobu | zobacz na mapie | ||
Bolesław Rosiński (1890-1979) – aktor, reżyser, dyrektor teatru, dziennikarz
Życiorys
Bolesław Rosiński (właśc. Bolesław Raszyński) urodził się 23 marca 1890 roku w Warszawie. Był synem szewca Andrzeja Raszyńskiego i Marianny z Konstancińskich (Kostacińskich). Po ukończeniu czterech lat szkoły powszechnej został terminatorem u grawera. Naukę kontynuował w placówkach oświatowych Polskiej Macierzy Szkolnej. Tu zetknął się z amatorskim ruchem teatralnym. Jeszcze podczas nauki w gimnazjum statystował i przepisywał teksty do ról w Teatrze Popularnym przy ul. Mokotowskiej 73, kierowanym przez Feliksa Kwaśniewskiego. W styczniu 1908 roku wstąpił do Szkoły Aplikacyjnej Warszawskich Teatrów Rządowych pod kierunkiem Kazimierza Zalewskiego. Po ukończeniu niecałych dwóch semestrów, w grudniu tego roku w teatrze przy ul. Mokotowskiej wyreżyserował amatorskie przedstawienie Kacper Karliński (prawdop. wg Aleksandra Fredry). W sezonie 1908/1909 zaangażował się do Teatru Zagłębia w Sosnowcu, którym kierował Eugeniusz Edmund Majdrowicz. Tam zadebiutował rolą Pierwszego delegata w Przywódcy.
Wiosną 1909 roku przeszedł do zespołu kieleckiego, gdzie z grupą aktorów z byłego zespołu Majdrowicza dali kilka przedstawień. Po powrocie do Warszawy zaangażował się do Teatru Małego pod dyrekcją Mariana Gawalewicza. Wiosną 1910 roku wyjechał na tournée na Kresy Wschodnie i wraz z różnymi zespołami objazdowymi wystąpił m.in. w Łucku, Równem, Dubnie, Kijowie, a także w niektórych miastach Królestwa Polskiego, m.in. u Wacława Nynkowskiego w Radomiu. W 1911 roku ponownie opuścił Warszawę, angażując się do Teatru Komedii w Płocku, kierowanego przez Antoniego Sikorskiego i W. Rakowieckiego (sez. 1911/1912), i do zespołu Czesława Janowskiego w Lublinie (jesień 1912).
W sezonie 1912/1913 grał w warszawskim Teatrze Miniatur u Cyryla Danielewskiego. Kolejne lata spędził w zespołach objazdowych prowadzonych przez Karola Adwentowicza, Kazimierza Kamińskiego, Edmunda Gasińskiego, Józefa Górnickiego, Stefana Szczuki i innych. Występował m.in. w Płocku (1913/1914), Łodzi (1914), Radomiu, Łowiczu, Lublinie, Płocku, Kaliszu (1915), ponownie w Kaliszu, Płocku i Częstochowie (sez. 1916/1917), Kielcach (sez. 1917/1918) i w Piotrkowie (1919). Sporadycznie powracał do Warszawy, grając w teatrach Polskim (październik 1915) i w Nowoczesnym (sez. 1916/1917).
Jesienią 1918 roku wyjechał do Poznania i tam przebywał aż do wybuchu wojny, z wyjątkiem sezonu 1929/1930, gdy grał i reżyserował w Teatrze Wielkim we Lwowie. Początkowo zaangażował się do zespołu Teatru Poznańskiego (Teatr Polski), pozostającego wówczas pod dyrekcją Bolesława Szczurkiewicza. Grał tam do końca sez. 1927/1928. Do 1929 roku brał udział w objeździe po Wielkopolsce Teatru Placówka Żywego Słowa, którym kierował Tadeusz Byrski. Przez kilka lat zajmował się dziennikarstwem, m.in. pisując do „Walki Ludu”. Opiekował się młodzieżowymi zespołami amatorskimi oraz działał w Towarzystwie Uniwersytetów Robotniczych i w Związku Wolnomyślicieli. W sezonie 1936/1937 był aktorem Teatru Nowego. Równocześnie z malarzem Władysławem Roguskim prowadził Teatr Lalek Kuku (1936-1938). Do wybuchu wojny kierował Teatrem Peryferyjnym.
Okupację niemiecką spędził w Warszawie i w Busku. Po wojnie powrócił do Teatru Polskiego w Poznaniu (sez. 1945/1946). Wkrótce jednak zaprzestał występów i rozpoczął pracę jako instruktor do spraw kultury w KW PPR w Poznaniu. Na scenę powrócił w 1947 roku. Początkowo grał w Teatrze Nowym, a następnie do 1956 roku (z przerwami) w Teatrze Polskim w Poznaniu. W sezonie 1948/1949 został mianowany dyrektorem Teatru Ziemi Lubuskiej, filii poznańskiego Teatru Polskiego w Gorzowie Wielkopolskim. Po zamknięciu tej placówki, prowadził dwa zespoły amatorskie - Teatr Młodego Widza i Teatr Kameralny przy Towarzystwie Przyjaciół Żołnierza. W Gorzowie obchodził jubileusz czterdziestolecia pracy artystycznej (23 marca 1950).
Z Państwowymi Teatrami Dramatycznymi w Szczecinie związany od 1 lutego 1955 roku, za czasów dyrekcji Ludwika Benoit. Mimo zaawansowanego wieku występował na scenie, zdobywając uznanie prasy i publiczności m.in. za role Josepha w Pastorałce Leona Schillera, Chmary w Mazepie Juliusza Słowackiego, Admirała i kapitana Pawła Szmidta w Żeglarzu Jerzego Szaniawskiego, Teodota w Cezarze i Kleopatrze George'a Bernarda Shawa, Profesora Soukopa w Miłości Pavla Kohouta, Talbota w Marii Stuart Fryderyka Schillera, Sama Yeagera w Drewnianej misce Morrisa, Belzebuba w Igraszkach z diabłem Jana Drdy. W roku 1960 obchodził jubileusz pięćdziesięciolecia pracy artystycznej w roli Dyndalskiego, w nagrodzonym przez Ministerstwo Kultury i Sztuki szczecińskim przedstawieniu Zemsty Aleksandra Fredry. Jubileusz sześćdziesięciolecia pracy zawodowej uświetnił rolą Starego Żyda w Incydencie w Vichy na scenie Teatru Polskiego (23 listopada 1965). Współpracował również z Teatrem Krypta.
Artysta wystąpił także w głośnej, radiowej wersji Smugi cienia Josepha Conrada w adaptacji Czesława Czerniawskiego i w reżyserii Mariana Sygańca (10 września 1958). Pod koniec swojej kariery aktorskiej wcielił się w rolę Hrabiego Warwicka w telewizyjnej adaptacji dramatu Williama Shakespeare'a Henryk IV w reż. Jana Maciejowskiego (15 września 1969). W 1971 roku Bolesław Rosiński obchodził sześćdziesięciopięciolecie pracy aktorskiej. Za swoją najlepszą rolę uważał kapitana w Żeglarzu Jerzego Szaniawskiego (1957).
Zmarł 22 grudnia 1979 roku w Szczecinie. Został pochowany na Cmentarzu Centralnym (kw. 79F-1-8).
Działalność artystyczna (Szczecin)
Teatr
| Tytuł | Autor | Reżyser | Forma twórczości | Rola | Teatr | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Maturzyści | Zdzisław Skowroński | Aleksander Fogiel | obsada aktorska | Orliński, nauczyciel | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 14 stycznia 1956 |
| Rozbójnik | Karel Čapek | Ludwik Benoit | obsada aktorska | Sąsiad | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 15 czerwca 1956 |
| Przepraszam, ale żyję | Włodzimierz Dychawiczny, Michaił Słobodskoj | Ludwik Benoit | obsada aktorska | Aleksander Aleksandrowicz | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 31 października 1956 |
| Panie Kochanku | Józef Ignacy Kraszewski | Nina Burska | obsada aktorska | Szambelan Łopuski | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 10 grudnia 1956 |
| Pastorałka | Leon Schiller | Ludwik Benoit | obsada aktorska | Joseph | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 22 grudnia 1956 |
| Mazepa | Juliusz Słowacki | Stefan Drewicz | obsada aktorska | Chmara, dworzanin Wojewody | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 21 lutego 1957 |
| Żeglarz | Jerzy Szaniawski | Aleksander Rodziewicz | obsada aktorska | Admirał; Paweł Szmidt (kapitan) | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 28 września 1957 |
| Uciekła mi przepióreczka | Stefan Żeromski | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Ciekocki, lingwista | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 10 stycznia 1958 |
| Cezar i Kleopatra | George Bernard Shaw | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Teodot | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 17 kwietnia 1958 |
| Sen nocy letniej | William Shakespeare | Zbigniew Kopalko | obsada aktorska | Egeusz | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 4 października 1958 |
| Beatrix Cenci | Juliusz Słowacki | Aleksander Rodziewicz | obsada aktorska | Ksiądz Anselmo | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 16 grudnia 1958 |
| Miłość | Pavel Kohout | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Profesor Soukop | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 18 grudnia 1958 |
| Konik Garbusek | Piotr Jerszow | Nina Burska | obsada aktorska | Ochmistrz I | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 18 lutego 1959 |
| Maria Stuart | Friedrich Schiller | Aleksander Rodziewicz | obsada aktorska | Jerzy Talbot | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 14 marca 1959 |
| Cudotwórca | Anatol Stern | Aleksander Rodziewicz | obsada aktorska | Organista | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 22 września 1959 |
| Romeo i Julia | William Shakespeare | Artur Kwiatkowski | obsada aktorska | Montecchi | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 19 stycznia 1960 |
| Zemsta | Aleksander Fredro | Józef Gruda | obsada aktorska | Dyndalski | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 7 grudnia 1960 |
| Kordian | Juliusz Słowacki | Ryszard Sobolewski | obsada aktorska | Ksiądz zakonny; Starzec | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 16 stycznia 1962 |
| Drewniana miska | Edmund Morris | Ryszard Sobolewski | obsada aktorska | Sam Yeager, przyjaciel Lona Dennisona | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 17 kwietnia 1962 |
| Psie czasy sierżancie... | Ira Lewin, Mac Hyman | Zbigniew Bogdański | obsada aktorska | Senator | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 19 października 1962 |
| Wesele | Stanisław Wyspiański | Józef Gruda | obsada aktorska | Ojciec | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 18 stycznia 1963 |
| Dziewiąty sprawiedliwy | Jerzy Jurandot | Ryszard Sobolewski | obsada aktorska | Roboam | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 23 kwietnia 1963 |
| Zawisza Czarny | Juliusz Słowacki | Andrzej Witkowski | obsada aktorska | Starosta Jan Sanocki | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 24 sierpnia 1963 |
| Koledzy | Wasilij Aksionow, Jurij Stabawoj | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Walentin Dampfer, kierownik Wydziału Zdrowia | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 6 listopada 1963 |
| Igraszki z diabłem | Jan Drda | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Belzebub | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 24 stycznia 1964 |
| Makbet | William Shakespeare | Maryna Broniewska | obsada aktorska | Starzec | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 25 marca 1964 |
| Sułkowski | Stefan Żeromski | Jerzy Kreczmar | obsada aktorska | Venture | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 5 lipca 1964 |
| Rzecz o ludziach (montaż poetycki z okazji rocznicy Rewolucji Październikowej) | Konstanty Treniew, Wsiewołod Wiszniewski, Nikołaj Pogodin, Michaił Bułhakow, Isaak Babel | Zdzisław Krauze | obsada aktorska | Teatr Krypta (Sala Szwedzka) | 2 listopada 1964 | |
| Przygody dobrego wojaka Szwejka | Jaroslav Hašek | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Dziadek | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 20 grudnia 1964 |
| Matka Courage i jej dzieci | Bertolt Brecht | Zbigniew Mak | obsada aktorska | Chłop | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 20 marca 1965 |
| Przychodzę opowiedzieć | Jerzy Broszkiewicz | Hieronim Konieczka | obsada aktorska | Żyd | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 1 maja 1965 |
| Barbara Radziwiłłówna | Alojzy Feliński | Zbigniew Mak | obsada aktorska | Boratyński | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 17 lipca 1965 |
| Dziady | Adam Mickiewicz | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Guślarz | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 12 marca 1966 |
| Mordercy i świadkowie | Tadeusz Polanowski | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Yarborough | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 24 czerwca 1966 |
| Otello | William Shakespeare | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Brabancjo | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 1 października 1966 |
| Zbójcy | Fryderyk Schiller | Edmund Pietryk | obsada aktorska | Maksymilian, hrabia von Moor | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 3 grudnia 1966 |
| Przygoda z Vaterlandem | Leon Kruczkowski | Aleksander Rodziewicz | obsada aktorska | Burmistrz | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 24 maja 1967 |
| Dożywocie | Aleksander Fredro | Janusz Marzec | obsada aktorska | Żyd-faktor | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 13 października 1967 |
| Niezwykła przygoda Pana Kleksa | Jan Brzechwa | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Bajdała II | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 14 stycznia 1968 |
| Don Juan | Molière | Tadeusz Byrski | obsada aktorska | Żebrak | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 15 marca 1968 |
| Kot w butach | Zenon Laurentowski | Ewa Kołogórska | obsada aktorska | Gromiwoj | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 19 października 1968 |
| Wyzwolenie | Stanisław Wyspiański | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Stary aktor; Starzec | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 14 lutego 1969 |
| Henryk IV | William Shakespeare | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Hrabia Warwick | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 12 czerwca 1969 |
Za kulisami (fot. Konrad Kamiński)
W kostiumie Jerzego Talbota do sztuki Maria Stuart (1959)
Na scenie
Bolesław Rosiński (Paweł Szmidt), Ludmiła Legut (Med) i Władysław Sokalski (Jan) w Żeglarzu (1957)
Jako Dyndalski w Zemście (1960) - fot. Witold Chromiński
Jako Venture w Sułkowskim (1964) - rys. Ludwik Piosicki
Jako Maksymilian w Zbójcach (1966) - fot. Grażyna Wyszomirska
Artykuły w prasie (wybór)
- 1957 – Podżeganie serdeczne, albo kij w mrowisko - jak kto woli, „Głos Szczeciński” 1957 nr 76
Nagrody
- 1969 – nagroda za rolę Starego Aktora w przedstawieniu Wyzwolenie Stanisława Wyspiańskiego w reż. Jana Maciejowskiego na XI Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
Odznaczenia
- 1960 – Złota Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
- 1961 – Order Sztandaru Pracy II Klasy
O Bolesławie Rosińskim
- (...) Aktor, jak to się mówi „starej daty”, z piękną dykcją, niestrudzony w pracy. Obdarzony dobrymi warunkami, już samą swoją sylwetką, nawet w niemych rolach, jak np. stary aktor w „Wyzwoleniu”, czy stary Żyd w „Incydencie w Vichy” wysuwa się na pierwszy plan. Znakomity Guślarz w „Dziadach”. (Zofia Ordyńska, To już prawie sto lat...)
Źródła
Bibliografia
- Zofia Ordyńska, To już prawie sto lat..., Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970
- Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980 t. II (pod red. Zbigniewa Wilskiego), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1994
- Teatry Dramatyczne w Szczecinie 1945-1965 (pod red. Danuty Piotrowskiej), Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW Prasa, Poznań 1965
Inne
- Strona internetowa Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie
- Programy teatralne Państwowych Teatrów Dramatycznych w Szczecinie
- Fotografie ze zbiorów ZASP w Szczecinie
