Bramy wodne
| Przykład bramy wodnej | |||
| |||
| Nazwa niemiecka | Wassertor | ||
| Lokalizacja | Am Hafen 1, Wismar, Niemcy | ||
| Data budowy | 1450 | ||
| [ Zobacz Przykład bramy wodnej na mapie.] | |||
Bramy wodne, zwane także furtami, usytuowane były w średniowiecznych murach miejskich od strony rzeki Odry, umożliwiając dostęp do nabrzeża i usytuowanych tam pomostów ładunkowych. Ich wygląd znamy niestety tylko z niezbyt precyzyjnych przekazów ikonograficznych.
Historia
Wykaz bram wodnych i powiązanych z nimi pomostów ładunkowych
Na całej długości muru miejskiego ciągnącego się wzdłuż brzegów rzeki Odry położone były tzw. bramy wodne (furty), a wzdłuż Nabrzeża Portowego (Bollwerk), na przedłużeniu ulic przechodzących przez te bramy, usytuowano pomosty ładunkowe przerzucone ponad bagnistym brzegiem Odry, i ułatwiające za- i wyładunek towarów na statki i okręty. Bramy wodne zbudowane były na rzutach prostokątów lub zbliżonych do kwadratu z przejazdem usytuowanym pod kondygnacją stanowiącą piętro obronne. Przykryte były dachem dwuspadowym, lub zwieńczone wieżą w kształcie stożka.
Carl Fredrich wymienia nazwy siedmiu bram:
- Brama Kłodna,
- Brama Rybacka,
- Brama Mączna,
- Brama Bycza (zwana także Bramą Cebulową),
- Furta bez nazwy (die Hack),
- Brama Mariacka,
- Brama Mostu Długiego,
- Furta bez nazwy (Havening),
- Brama Pomostu Mniszego.
Pomosty, zbudowane z drewna, z czasem po umocnieniu nabrzeża uległy skróceniu, a dwa z nich - Pomost Rzeźniczy, po przeistoczeniu się w Most Kłodny, oraz - Pomost Długi w Most Długi, osiągnęły drugi brzeg rzeki. W 2. połowie XVIII wieku znaczenie pomostów zaczęło zanikać. To właśnie pomosty ładunkowe dały nazwy ulicom prowadzącym w głąb miasta, co wynika z wpisów w księgach miejskich i innych dokumentach, że „ulica /.../ prowadziła w kierunku tego lub owego pomostu”, natomiast bramy w części nosiły inne nazwy, wchodząc jednocześnie w miejski system obronny. Podczas pruskiej rozbudowy fortyfikacji furty ostały się. Ostatnie z nich: Baumtor, Fischertor, Mehltor, zostały rozebrane dopiero w 1827 roku. Liczba pomostów ładunkowych była mniejsza, wg Fredricha są to pomosty:
A – a -Ulica Kłodna -Brama Kłodna, 1. -pomost Rzezaków/ Most Kłodny,
B – b -Ulica Rybaki -Brama Rybacka, 2. -pomost Rybny,
C – c -Ulica Środowa -Brama Mączna, 3. -pomost Środowy,
D – d -Ulica Kurza Stopka -Brama Bycza (Cebulowa), 4. -pomost Kurzej Stopki,
E – e -Ulica Opłotki -Furta bez nazwy (die Hack),
F – f -Ulica Osiek -Brama Mariacka, 5. -pomost Kleryków,
G – g -Ulica Darguja -Brama Mostu Długiego, 6. -pomost Długi/ Most Długi,
H – h -Ulica Mostowa (Stare Miasto) -Furta bez nazwy (Havening),
I – i -Ulica Bednarska -Brama Pomostu Mniszego, 7. -pomost Mniszy.
Galeria
Bramy wodne, ok. 1570
Bramy wodne, 1617/ 1659
Furta (brama wodna) Kłodna
Bibliografia
- Die älteren Stettiner Straßennamen im Rahmen der älteren Stadtentwicklung – von Hugo Lemcke, zweite neubearbeitete Auflage von Carl Fredrich. Leon Sauniers Buchhandlung. Stettin 1926.
- Kozłowska I., Szczecińskie fortyfikacje nowożytne, rola fortyfikacji nowożytnych w kształtowaniu układu przestrzennego miasta Szczecina oraz wpływ analizy historycznej na współczesne działania projektowe i zakres ochrony konserwatorskiej. Rozprawa doktorska. Szczecin 2007 (zasoby internetowe: I. Kozłowska, Szczecińskie fortyfikacje nowożytne...)
