Cmentarz przy ul. Mokrej
| Cmentarz przy ul. Mokrej | |||
| |||
| Osiedle | Osów | ||
| Adres | ul. Mokra / ul. Zawiła | ||
| Powierzchnia | 0,19 ha | ||
| Wyznanie | ewangelicki | ||
| Data powstania | 1910 r. | ||
| Stan obecny | nieczynny, utworzone lapidarium | ||
| Zobacz cmentarz na: | |||
|
Mapa Google. | ||
|
[ Google Street View.] | ||
Cmentarz przy ul. Mokrej – najmłodszy ewangelicki cmentarz dawnej wsi Osów (niem. Wussow), obecnie nieczynny, z utworzonym lapidarium.
Historia cmentarza
Wraz z systematycznym zapełnianiem się cmentarza przy ul. Kwiatów Polskich władze gminy zaczęły szukać terenu pod nowe miejsce pochówków dla mieszkańców Osowa. W 1910 r. zakupiono na ten cel teren o powierzchni 1 ha na obrzeżach wsi, ok. 100 metrów od polnej drogi, obecnie ul. Mokrej. Główną oś założonego na planie czworoboku cmentarza stanowiła, czytelna do dziś, aleja obsadzona lipami, czyli długowiecznymi drzewami będącymi w kulturze chrześcijańskiej symbolem wiary. Cmentarz miał układ czterokwaterowy, zaś groby posiadały orientację wschód-zachód. W latach 1943 – 1944 okrojono jego teren o nie użytkowaną wówczas część i przeznaczono pod budowę domków jednorodzinnych i zakładanie ogródków działkowych. Po II wojnie światowej, do ok. 1948 r., chowano tu Polaków. W latach 70 – tych, gdy w pobliżu nastąpił rozwój budownictwa mieszkalnego, usunięto większość nagrobków, dokonując również ekshumacji polskich zmarłych. Obecnie czytelna pozostała granica układu przestrzennego cmentarza oraz lipowa aleja, prowadząca do utworzonego kilka lat temu lapidarium.
plan cmentarza z Kart Cmentarzy
teren cmentarza
główna aleja lipowa
Lapidarium
W 2004 r. (lub 2003 r.), z porozrzucanych po terenie cmentarza nagrobków, utworzone zostało niewielkie lapidarium, ulokowane na końcu lipowej alei. Inicjatorem tego przedsięwzięcia był proboszcz parafii w Osowie ks. Piotr Superlak oraz dzieci grające w piłkę na boisko obok cmentarza. Lapidarium tworzy 5 płyt nagrobnych: jedna ustawiona w centralnej części oraz po dwie po prawej i lewej stronie. Jedna z nich, w kształcie ściętego pnia drzewa (symbol przerwanego życia) z wyrzeźbionymi liśćmi dębu, jest bezinskrypcyjna. Na pozostałych czterech nagrobkach znajdują się dane pochowanych tu dawnych mieszkańców Osowa. Nad lapidarium wznosi się drewniany krzyż z przymocowaną, niewielką tabliczką z napisem „INRI"(z łac. Jezus Nazarejczyk Król Żydowski). W pobliżu zachowały się dwie polskie mogiły. Jedna z nich jest bezimienna, oznaczona jedynie metalowym krzyżem, druga zaś upamiętnia Jana Gienieczko (V.V.1905 - 22.XI.1946).
| Imię i nazwisko | Data urodzenia | Data śmierci | Epitafium |
|---|---|---|---|
| Albert Lockstädt Martha Lockstädt |
13.12.1856 4.11.1871 |
10.7.1928 30.11.1928 |
Ruhen sanft |
| Elisabeth Maskow, geb. Müller | 16.2.1872 | 14.12.1922 | - |
| Adolf Bürger Ernst Gehrke |
- - |
2.5.1932 15.6.1932 |
Schaffen und Streben das war Ihr Leben |
| Berta Kultermann, geb. Heim Albert Kultermann |
7.12.1871 18.5.1871 |
- 26.5.1938 |
Wie schwer des scheidens Bitternis, wird nach dem Schniden erst gewiss |
| anonimowy nagrobek z kształcie ściętego pnia drzewa | - | - | - |
widok na lapidarium z alei lipowej
nagrobek Marthy i Alberta Lockstädt
nagrobek Państwa Kultermann
betonowy, bezinskrypcyjny (anonimowy) nagrobek w kształcie ściętego pnia drzewa
Bibliografia
- Agata Freindorf, Funkcje estetyczno – kulturowe ewangelickich cmentarzy Szczecina do 1945 roku, Szczecin 2010 [praca magisterska obroniona w IHiSM US]
- Bogdan Frankiewicz, Szczecińskie cmentarze, Szczecin 2003
- Henryk Grecki, Cmentarze Szczecina - karty cmentarzy wykonane na zlecenie Biura Dokumentacji Zabytków i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie, Szczecin 1996
