Gmina Barwice

Gmina Barwice
Powiat	szczecinecki
Rodzaj gminy	miejsko-wiejska
Liczba sołectw	20
Liczba miejscowości	48
Strona internetowa miejscowości.

Gmina Barwice – gmina miejsko-wiejska w północno-zachodniej Polsce, położona w woj. zachodniopomorskim, w powiecie szczecineckim. Siedzibą gminy jest miasto Barwice.

Geografia

Położenie

Gmina obejmuje obszar 258,88 km². Gmina Barwice znajduje się na terenie powiatu szczecineckiego, w południowo-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego. Graniczy ona z gminą Grzmiąca i Tychowo od północy, Borne Sulinowo i Czaplinek od południa, z gminą Szczecinek od wschodu i gminą Połczyn Zdrój od zachodu.
Zgodnie z podziałem Polski na mezoregiony fizycznogeograficzne wg Kondrackiego, obszar gminy należy do prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego. Obejmuje makroregion Pojezierze Zachodnioopomorskie. W obrębie tego makroregionu wyróżniono 12 mezoregionów. Gmina Barwice znajduje się na obszarze mezoregionu Pojezierze Drawskie.

Klimat

Warunki klimatyczne panujące na terenie gminy należą do umiarkowanych i w dużej mierze uwarunkowane są wpływami mas powietrza polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, o przewadze wiatrów zachodnich, północno-zachodnich i północnych. Według regionalizacji klimatycznej A. Wośa, gmina Barwice położona jest w obrębie Regionu Środkowopomorskiego. Charakteryzuje się on częstszym występowaniem, w porównaniu z resztą kraju dni z pogodą przymrozkową umiarkowanie zimną, z niewielkim zachmurzeniem oraz bez opadu, oraz stosunkowo najmniejszą liczbą dni z pogodą przymrozkową z opadem. Najwyższe opady w ciągu roku, odnotowywane są w miesiącach letnich, najniższe w miesiącach zimowych od stycznia do marca. W okresie wegetacyjnym (od kwietnia do września) średnie opady wynoszą 357 mm.
Parametry klimatyczne ze stacji meteorologicznej w Szczecinku w 2001 r

• Średnia roczna temperatura powietrza - 8,4°C
• Średni roczny opad - 539 mm
• Średnia prędkość wiatru - 2,9 m/s

Teren gminy jest jednorodny w lokalnych warunkach klimatycznych, poza lokalnymi wahaniami zaznaczającymi się okresowo na terenach wysoczyznowych oraz dolin rzecznych i okolicach jezior. W rejonie dolin rzecznych okresowo zalegają chłodniejsze masy powietrza o zwiększonej wilgotności oraz częściej występują przygruntowe przymrozki. Doliny rzeczne pełnią, więc okresowo rolę korytarzy umożliwiających spływ chłodnego powietrza. Zjawiska podwyższonej wilgotności powietrza oraz większej częstotliwości występowania mgieł i zamgleń towarzyszą również płytko występującym wodom gruntowym, podmokłością, stawom i jeziorom.

Obiekty fizjograficzne

Na terenie gminy znajdują się jeziora:
Dębno, Koprzywno, Sierakowo.

Wody płynące:

• Parsęta
• Gęsia
• Dębnica
• Brzeźniczka
• Rudy Rów
• Żegnica
• Lubiatówka
• Krzyta

Przyroda

Roślinność gminy Barwice jest typowa dla Krainy Pojezierza Pomorskiego, jest tutaj duże zróżnicowanie typów zbiorowisk roślinnych. Dobrze zachowane fragmenty lasów liściastych nad rzeką Parsętą, Żegnicą i Dębnicą. W jarach, źródliskach i na torfowiskach przetrwały liczne gatunki rzadkich roślin naczyniowych, mszaków, oraz glonów. Na terenie gminy Barwice najistotniejsze kompleksy zadrzewień śródpolnych zlokalizowane są wzdłuż większości dróg, a także w rejonie oczek wodnych, cieków, rowów i miedz. Znajdują się tutaj cenne obiekty zieleni urządzonej: Parki:

• park w Białowąsie – duży powierzchniowo park z dużą ilością okazałych starych drzew o statucie obiektów pomnikowych
• park w Ostrowąsach duży obiekt, którego znaczenie nabiera szczególnej wagi wobec umiejscowienia go w rolniczym i bezleśnym krajobrazie
• park w Chwalimkach- stanowi formę otuliny dla położonej wśród pól wioski, wywiera wpływ na jej mikroklimat
• park w Trzemienku – enklawa zieleni w bezleśnym krajobrazie rolniczym, jego walory krajobrazowe zwiększa fakt usytuowaniu go na lokalnym wzniesieniu
• park w Bądkach – istotny element bezleśnego krajobrazu Bądek, tworzący kompozycje przestrzenną z zalewem Bądki., podnosząc tym samym jego walory rekreacyjne
• park w Barwicach – największy obiekt zieleni urządzonej, położonej w granicach miasta, istotna enklawa zieleni wywierająca wpływ na mikroklimat terenów zurbanizowanych

cmentarze:

• cmentarz Kłodzino – 0,64 ha – poł XIX w, układ alei lipowych, zlokalizowany w ekotonalnej strefie styku pól z lasem.
• cmentarz Sulikowo – 0,65 ha – poł XIX, Zieleń wysoka wśród otwartego krajobrazu rolniczego na skraju wsi
• cmentarz Ostrowąsy – 0,65 ha – poł XIX, Zieleń wysoka wśród otwartego krajobrazu rolniczego na skraju wsi
• cmentarz Łęknica – 0,75 ha – poł XIX, Zieleń wysoka wśród otwartego krajobrazu rolniczego na skraju wsi
• cmentarz Barwice – 0,35 ha – II poł XIX, Stanowi łącznik pomiędzy innymi kompleksami zieleni wysokiej na skraju miasta
• cmentarz Stary Chwalim – 1,25 ha – pocz XIX, dominująca w pn. części wioski kępa zieleni wysokiej
• cmentarz Nowy Chwalim – 0,20 ha – poł XIX, dominująca w centralnej części wioski kępa zieleni wysokiej
• cmentarz Przybkowo – 0,50 ha - XIX w – cenny krajobrazowo i przyrodniczo układ alei lipowych na styku pól z lasem.
• cmentarz Nowe Koprzywno – 0,15 ha - XIX w – cenny krajobrazowo element zieleni pośród zabudowań wioski
• cmentarz Stary Grabiąż – 0,45 ha - XIX w – zieleń wysoka wśród otwartego krajobrazu rolniczego na skraju wsi.
• cmentarz Ostropole – 0,35 ha - XIX w – zieleń wysoka wśród otwartego krajobrazu rolniczego na skraju wsi
• cmentarz Jeziorki – 0,15 ha - XIX w – zieleń wysoka wśród otwartego krajobrazu rolniczego na skraju wsi
• cmentarz Chłopowo – 0,15 ha - XIX w – zieleń wysoka wśród otwartego krajobrazu rolniczego na skraju wsi.

Ważniejsze pomniki przyrody:

• Nowe Koprzywno - 2 głazy narzutowe: 1) Obwód 14,2 m 2) obwód 13 m
• Barwice - 4 dęby szypułkowe o średnim obwodzie powyżej 520 cm
• Białowąs - Buk zwyczajny odmiana czerwonolistna obw. 320 cm, wysokość 30m; Dąb szypułkowy obw. 820 cm, wysokość 30 m; Daglezja zielona obw. 325 m, wysokość 32 m.

Gospodarka i infrastruktura

Na terenie gminy Barwice brak jest dróg krajowych, znajdują się tutaj drogi wojewódzkie:

• 171 - Polne - Barwice - Stary Chwalim
• 172 - Piaski – Barwice - Ostropole

oraz drogi powiatowe:

• 1182Z - granica powiatu – Sulikowo – Barwice
• 1079Z - granica powiatu – Kłodzino – Cybulino - Białowąś
• 1250Z - Łęknica – Białowąs
• 1251Z - granica powiatu – Polne
• 1259Z - Sulikowo – Ostrowąsy _ do drogi wojewódzkiej 171
• 1261Z - granica gminy – Żarnowo – Stary Chwalim – Knyki – do drogi 1266Z
• 1262Z - Kłodzino – Piaski – Luboradza – Parchlino
• 1265Z - Knyki – Nowy Chwalim -
• 1266Z - granica gminy – Nowy Chwalim – Jeziorki – granica gminy
• 1276Z - Chłopowo – granica powiatu
• 1277Z - Parchlino – Nowe Koprzywno
• 1278Z - Chłopowo – Polne – granica gminy
• 1281Z - Grabiąż – Wiele
• 1282Z - Ostropole – granica gminy

Przez teren gminy przebiega nie eksploatowana już linia kolejowa: Grzmiąca, Barwice, Połczyn Zdój.

Wskaźnik bezrobocia rejestrowanego w gminie Barwice (stan na 30.06.2013) wynosi 17,7%. Liczba osób bezrobotnych 1 042 w tym 521 kobiet.

Podmioty gospodarki narodowej wg rejestru REGON, stan na grudzień 2012

Sekcja PKD	Liczba podmiotów
Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo	48
Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie	1
Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe	69
Sekcja D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych	3
Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją	1
Sekcja F - Budownictwo	80
Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych	127
Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa	27
Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi	18
Sekcja J - Informacja i komunikacja	5
Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa</sma	20
Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości	101
Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna	15
Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca	13
Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne	4
Sekcja P - Edukacja	16
Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna	35
Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją	9
Sekcja S i T - Pozostała działalność usługowa	34
Ogółem	626

Współczynnik specjalizacji Florence’a na tle Polski i województwa zachodniopomorskiego dla gminy Barwice

Sekcje PKD	A	B	C	D	E	F	G	H	I	J	K	L	M	N	O	P	Q	R	S
wskaźnik Polska	3,3	0,0	1,2	3,6	0,5	1,1	0,8	0,6	0,9	0,3	0,9	3,1	0,3	0,9	1,0	0,7	1,1	0,8	0,9
wskaźnik zachpom	2,6	2,7	1,4	2,3	0,6	1,0	0,9	0,6	0,5	0,4	1,0	2,3	0,3	0,8	1,3	0,8	0,9	0,8	1,0
legenda	W ≤ 1 – gmina nie specjalizuje się danym dziale, ta dziedzina działalności ma charakter endogeniczny; 1 < W ≤ 1,5 – gmina wykazuje niski poziom specjalizacji danym dziale; 1,5 < W ≤ 2 – gmina wykazuje średni poziom specjalizacji w danym dziale; W > 2 – gmina wykazuje wysoki poziom specjalizacji w danym dziale

Z powyższych danych wynika, że gmina ma charakter rolniczy, z pewnym zagęszczeniem podmiotów sektora energetycznego. Również wysoki poziom specjalizacji gminy można zauważyć w sektorze działalności związanej z obsługą rynku nieruchomości.

Samorząd

Organami samorządowymi w gminie Barwice jest Burmistrz Miasta oraz Rada Miasta. W Barwicach funkcję burmistrza sprawuje Zenon Maksalon. Rada Miasta składa się z 15 radnych.
Aktualny skład Rady Miasta Barwice:

• Trejnis Edward - Przewodniczący Rady Miejskiej
• Kieling Anna - Wice Przewodnicząca Rady Miejskiej
• Grusza Andrzej
• Koladka Barbara
• Kuc-Brejna Anna
• Kowalik Alicja
• Małek Piotr
• Moskwa Marian
• Pawlak Ryszard
• Sobolewski Adam
• Sowirka Jolanta
• Szeligowski Władysław
• Żuk Roman
• Wierzbicki Janusz

Obecny skład Rady Miasta oraz Burmistrza wybrano w wyborach samorządowych VI kadencji, które odbyły się 21 listopada 2010 roku.

Wyniki tych wyborów przedstawiały się następująco:

W głosowaniu do Rady Miasta i Gminy:

• Komitet Wyborczy Wyborców Porozumienie Samorządowe uzyskał 8 mandatów w radzie
• Komitet Wyborczy Platforma Obywatelska RP uzyskał 3 mandaty w radzie
• Komitet Wyborczy Wyborców "Razem Jedność" uzyskał 2 mandaty w radzie
• Komitet Wyborczy Wyborców Czas Na Zmiany - Barwice 2010 uzyskał 1 mandat w radzie
• Komitet Wyborczy Wyborców Wspólne Porozumienie uzyskał 1 mandat w radzie

W głosowaniu na Burmistrza:

• Zenon Maksalon - członek Polskiego Stronnictwa Ludowego - liczba oddanych głosów 1594, co stanowiło 44.07%, kandydat przeszedł do drugiej tury wyborów
• Arkadiusz Zborowski - członek Platformy Obywatelskiej Rzeczypospolitej Polskiej - liczba oddanych głosów 1394, co stanowiło 38.54%, kandydat przeszedł do drugiej tury wyborów
• Tomasz Sadura - bezpartyjny - liczba oddanych głosów 629, co stanowiło 17.39%

W drugiej turze wyborów:

• Zenon Maksalon - członek Polskiego Stronnictwa Ludowego - liczba oddanych głosów 1833, co stanowiło 56,21%
• Arkadiusz Zborowski - członek Platformy Obywatelskiej Rzeczypospolitej Polskiej - liczba oddanych głosów 428, co stanowiło 43,79%

Przy Radzie Miasta działają komisje:

• Komisja Budżetu i Finansów
• Komisja Komunalna
• Komisja Spraw Społecznych
• Komisja Rewizyjna
• Komisja Rolnictwa, Bezpieczeństwa i Samorządności

Kultura

W Barwicach działa Ośrodek Kultury i Turystyki, który jest animatorem działań kulturalnych w mieście oraz całej gminie Barwice. Do jego głównych zadań należy:

• organizowanie różnorodnych form edukacji kulturalnej i wychowanie przez sztukę;
• stwarzanie warunków dla amatorskiego ruchu artystycznego, kół i klubów zainteresowań, sekcji, zespołów i inne;
• organizacja spektakli, koncertów, festiwali, przeglądów, prezentacji, wystaw, odczytów, imprez artystycznych, rozrywkowych, turystycznych, festynów i pikników;
• koordynacja działalności na terenie miasta i gminy w zakresie organizacji imprez kulturalnych
• współdziałanie z organizacjami i instytucjami społecznymi w zakresie lepszego zaspokajania potrzeb mieszkańców;
• tworzenie warunków dla rozwoju folkloru, a także rękodzieła ludowego i artystycznego.

Ponadto Ośrodek Kultury i Turystyki zarządza Biblioteką Publiczną w Barwicach wraz z filiami bibliotecznymi:

• filia biblioteczna Polne
• filia biblioteczna Stary Chwalim
• filia biblioteczna Nowy Chwalim

oraz prowadzi świetlice wiejskie:

• świetlica wiejska w Starym Chwalimiu
• świetlica wiejska w Sulikowie
• świetlica wiejska w Chwalimkach
• świetlica wiejska w Ostrowąsach
• świetlica wiejska w Białowąsie
• świetlica wiejska w Łeknicy
• świetlica wiejska w Tarmnie
• świetlica wiejska w Borzęcinie
• świetlica wiejska w Kłodzinie
• świetlica wiejska w Gonnym Małym

Kultura w gminie Barwice według danych GUS, stan na 2011 rok:

Biblioteki
Liczba bibliotek	4
Liczba czytelników w ciągu roku	958

Oświata

W gminie Barwice działają szkoły:

• Niepubliczne Przedszkole "Bajkowa Kraina"
• Szkoła Podstawowa w Barwicach
• Szkoła Podstawowa w Piaskach
• Szkoła Podstawowa w Starym Chwalimiu
• Zespół Szkół w Barwicach
  • Liceum Ogólnokształcące w Barwicach
  • Gimnazjum w Barwicach

Oświata w gminie Barwice według danych GUS, stan na 2011 rok:

Wychowanie przedszkolne
Liczba przedszkoli wraz z oddziałami przedszkolnymi przy szkołach podstawowych	3
Liczba dzieci w przedszkolach	218
Szkoły podstawowe
Liczba szkół	3
Liczba uczniów	554
Szkoły gimnazjalne
Liczba szkół	1
Liczba uczniów	292
Licea ogólnokształcące
Liczba szkół	1
Liczba uczniów	58

Kościoły i związki wyznaniowe

W gminie Barwice funkcjonują parafie rzymskokatolickie:

• św. Stefana Węgierskiego w Barwicach (liczba wiernych 6389 osób), która posiada kościoły filialne:
  • św. Kazimierza w Kiełpinie
  • Narodzenia NMP w Ostropolu
  • kościół w Piaskach
• św. Judy Tadeusza w Starym Chwalimiu (liczba wiernych 2050), która posiada kościoły filialne:
  • św. Marii Magdaleny w Lubogoszczy
  • Matki Bożej Różańcowej w Ostrowąsach
  • św. Izydora, Oracza w Wielawinie
  • oraz punkt odprawiania mszy w Nowym Chwalimiu

Sport

Na terenie gminy Barwice działają organizacje sportowe:

• Gimnazjalny Uczniowski Ludowy Klub Sportowy w Barwicach
• Gminny Klub Sportowy "OLDBOYS" Barwice
• Ludowy Klub Sportowy "BŁĘKITNI" Gonne Małe
• Miejsko – Gminny Ludowy Klub Sportowy "BŁONIE" Barwice
• Miejsko - Gminny Ludowy Klub Sportowy "Błękitni" w Gonnym Małym
• Piłkarski Wiejski Klub Sportowy "Lech Parchlino"w Barwicach
• Stowarzyszenie Kulturalno - Sportowe "Partner"
• Uczniowski Klub Sportowy „EKOL” w Chłopowie
• Uczniowski Ludowy Klub Sportowy w Barwicach

Sport w gminie Barwice według danych GUS, stan na 2010 rok:

Kluby Sportowe
Liczba klubów	5
Liczba sekcji sportowych	5
Ćwiczący
Liczba mężczyzn	214
Liczba kobiet	50
Suma	264
Ćwiczący do 18 roku życia
Liczba chłopców	131
Liczba dziewcząt	49
Suma	180

Turystyka

Gmina Barwice posiada dość rozwiniętą bazę noclegową, znajdują się tu:

• Dwór Pomorski Luboradza
• Pokoje u Zosi
• Gospodarstwo Agroturystyczne Siedlisko
• Gospodarstwo Agroturystyczne Dylka Ranch
• Gospodarstwo Agroturystyczne Ryszard Pawlak
• Gospodarstwo Agroturystyczne Agnieszka Żakowiec
• Gospodarstwo Agroturystyczne Edyta Wysińska
• Pensjonat u Żaków
• Gospodarstwo Agroturystyczne ,,Pod kasztanem”
• Gospodarstwo Agroturystyczne Monika i Radosław Niechwiadowicz
• Gospodarstwo Agroturystyczne Leszek Kula

Obiekty objęte opieką konserwatorską warte zobaczenia w gminie Barwice:

• Kościół w Ostrowąsach, kościół filialny p.w. M.B. Różańcowej o ryglowej budowie sakralnej z XVII w.
• Kościół ryglowy w Białowąsie z 1689 roku,
• Kościół filialny p.w. św. Judy w Starym Chwalimiu, kościół ryglowy z XVIII w
• Kościół filialny p.w. M.B. Królowej Polski w Polnem z 1806-8 z wieżą o konstrukcji szachulcowej
• Neogotycki kościół p.w. św. Stefana z 1864r. przy placu Wolności w Barwicach,
• Borzęcino – Kościół poewangelicki o konstrukcji szachulcowej na rzucie ośmioboku.
• Park miejski ul. Piaskowa w Barwicach,
• Park dworski w Białowąsie,
• Gniazdowo, Park dworski
• Gonne Małe, Park dworski,
• Górki, Dwór wraz z parkiem dworskim,
• Kazimierz – Park dworski
• Liniec – Dwór i park dworski
• Kłodzino – Pałac i park dworski.
• Nowy Chwalim – Pałac i park dworski.
• Uradz – Dwór i park dworski.
• Park dworski w miejscowości Cybulino

Demografia

W gminie Barwice w ostatnich latach spada liczba mieszkańców. Przyrost naturalny jest dodatni i w 2012 roku wynosił 1,1 na 1000 mieszkańców. Jednak saldo migracji gminnych wewnętrznych w 2012 wyniosło -65 osób a zagranicznych -4 osób. Gęstość zaludnienia w gminie Barwice na 1 km² wynosi 34 osoby..

Liczba ludności w gminie Barwice na przestrzeni lat 2008 - 2012.

	gmina Barwice					obszar wiejski gminy Barwice
	2008	2009	2010	2011	2012	2008	2009	2010	2011	2012
Ogółem	8 799	8 766	8 992	8 943	8 885	5 043	5 013	5 138	5 113	5 046
Kobiety	4 474	4 452	4 519	4 485	4 447	2 509	2 478	2 524	2 507	2 473
Mężczyźni	4 325	4 314	4 473	4 458	4 438	2 534	2 535	2 614	2 606	2 573

Podział mieszkańców ze względu na wiek w jakim się znajdują:

• przedprodukcyjnym - 1805 osób - 20,3%
• produkcyjnym - 5837 osób - 65,7%
• poprodukcyjnym - 1243 osób - 14,0%

W gminie Barwice na 100 mężczyzn przypada 100 kobiet.

System ochrony zdrowia

Gminę obsługują ośrodki zdrowia z lekarzami rodzinnymi pierwszego kontaktu znajdującymi się w Barwicach:

• NZOZ Peozet Sp. z o.o.,
• Przychodnia Medycyny Rodzinnej L.K.Med.,
• ZOZ Zdrowie S.C.

Ochrona zdrowia w gminie Barwice według danych GUS, stan na 2011 rok:

Zakłady opieki zdrowotnej
Liczba jednostek publicznych	0
Liczba jednostek niepublicznych	5
Suma	5
Liczba praktyk lekarskich	2
Apteki ogólnodostępne
Liczba aptek ogólnodostępnych	1
Liczba osób na 1 aptekę ogólnodostępną	8885

Herb

Herb Barwic

Herb ma swoje odzwierciedlenie w niemieckiej nazwie miasta Bärwalde czyli Niedźwiedzi Las. Herb jest używany na pieczęci miejskiej od XIV wieku. Przedstawia na białym tle kroczącego w lewą stronę czarnego niedźwiedzia pod zielonym drzewem i na zielonej murawie.

Miejscowości i sołectwa

Sołectwa i miejscowości Gminy Barwice

Sołectwo	Miejscowości sołectwa
Białowąs	Białowąs
Borzęcino	Borzęcino, Wojsławice
Chłopowo	Chłopowo, Chłopówko, Gwiazdowo
Chwalimki	Chwalimki
Gonne Małe	Gonne Małe, Bądki, Świerk, Żdżar, Korzec, Przybkówko
Jeziorki	Jeziorki
Kłodzino	Kłodzino, Cybulino
Knyki	Knyki
Łęknica	Łęknica, Liniec, Lubostronie, Smuga
Ostropole	Ostropole, Śmilcz
Ostrowąsy	Ostrowąsy, Gąski
Nowe Koprzywno	Nowe Koprzywno, Luboradza, Parchlino
Piaski	Piaski
Polne	Polne
Przybkowo	Przybkowo
Stary Chwalim	Stary Chwalim, Górki, Żytnik
Stary Grabiąż	Stary Grabiąż, Grabiążek, Nowy Grabiąż, Wiele
Sulikowo	Sulikowo, Kaźmierzewo
Tarmno	Tarmno, Trzemienko, Uradz, miejscowości niezamieszkałe Kobuz i Sierakowo

Bibliografia

• Białecki Tadeusz. Herby Miast Pomorza Zachodniego. Szczecin: Polskie Pismo i Książka, 1991. ISBN 83-85360-01-8
• Nazewnictwo Geograficzne Polski Tom I Hydronimy, Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006
• Oleś, Katarzyna, Zakroczymska, Aleksandra. Powiat szczecinecki. Szczecinek: Starostwo Powiatowe w Szczecinku.
• Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Barwice
• Uchwała Nr XIII/67/2003 Rady Miejskiej w Barwicach, z dnia 30 października 2003r., w sprawie podziału sołectwa Knyki.
• Uchwała Nr XIII/68/2003 Rady Miejskiej w Barwicach, z dnia 30 października 2003r., w sprawie podziału sołectwa Chłopowo.
• Uchwała Nr XIII/69/2003 Rady Miejskiej w Barwicach, z dnia 30 października 2003r., w sprawie podziału sołectwa Białowąs.
• Uchwała nr XIV/82/2003 Rady Miejskiej w Barwicach, z dnia 28 listopada 2003r., w sprawie podziału sołectwa Stary Grabiąż i Przybkowo.

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Urzędu Miasta w Barwicach
• Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Miejski w Barwicach
• Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Miasta Szczecinek
• Strona internetowa Państwowej Komisji Wyborczej
• Biuletyn Informacji Publicznej Powiatowy Urząd Pracy Szczecinek.
• Bank Danych Lokalnych, GUS
• Diecezja koszalińsko-kołobrzeska
• Strona internetowa Starostwa Powiatowego w Szczecinku
• Biuletyn Informacji Publicznej Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Szczecinie.

Zobacz też

Autor opracowania: Łukasz Chmielewski