Irena Grzonka
| Irena Grzonka | |||
| aktorka | |||
| |||
| Data urodzenia | 18 listopada 1937 | ||
| Miejsce urodzenia | Janów | ||
Irena Grzonka (ur. 1937) – aktorka
Życiorys
Irena Grzonka (także Irena Grzonka-Wardejn) urodziła się 18 listopada 1937 roku w Janowie (obecnie dzielnica Katowic). Uczęszczała do Studia Dramatycznego przy Teatrze Polskim we Wrocławiu, które ukończyła w 1959 roku. W dniu 1 lipca 1959 roku wzięła udział w pokazie słuchaczy Studia Dramatycznego na scenie Teatrów Dramatycznych we Wrocławiu. Wystąpiła wówczas w roli Heleny w Lekkomyślnej siostrze W. Perzyńskiego w reżyserii Igora Przegrodzkiego.
W latach 1959-1961 była aktorką Teatru Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze. Na scenie tej zadebiutowała rolą Zerzabelli V w Paradach J. Ptockiego. Ponadto zagrała Klarę w Ślubach panieńskich A. Fredry, Oliwię w Wieczorze trzech króli W. Shakespeare'a. Pierwszą dramatyczną rolą była Julia w Kochankach z Werony I. Iwaszkiewicza, z którą aktorkę wyróżniono na festiwalu Sztuk Współczesnych we Wrocławiu. W sezonie 1961/62 grała w Teatrze im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku. Z tego okresu do najciekawszych kreacji można zaliczyć Ninę w Maskaradzie M. Lermontowa. Ponownie powróciła do Zielonej Góry, gdzie wystąpiła m.in. jako Teresa w Niepokoju przed podróżą J. Broszkiewicza i Skierka w Balladynie J. Słowackiego. Od 1965 roku przez cztery sezony grała w Teatrze Polskim w Poznaniu, m.in. Marię-Henriettę w Dziecinnych kochankach F. Crommelynck'a, Zoję w Pluskwie W. Majakowskiego, Hermię w Śnie nocy letniej W. Shakespeare'a, Zuzannę w Weselu Figara P. de Beaumarchais'go. W latach 1967-1970 występowała na scenie krakowskich „Rozmaitości”. Tu zagrała Szimenę w Cydzie S. Wyspiańskiego, Roksanę w Cyranie de Bergerac E. Rostanda, tytułową rolę w Norze H. Ibsena, Serafimę Korzuchinę w Ucieczce M. Bułhakowa.
W maju 1970 roku została aktorką Państwowych Teatrów Dramatycznych w Szczecinie. Występowała również w Teatrze „Krypta”, m.in. w Oświadczynach A. Czechowa i Przepisie ze starej kronikiJ. Broszkiewicza, a także w Teatrze „13 Muz”, m.in. w sztuce Ten, który przychodzi J. Lutowskiego. Za te dwie ostatnie role została nagrodzona na VI Przeglądzie Zawodowych Teatrów Małych Form w Szczecinie w 1971 roku. Dla Rozgłośni Polskiego Radia w Szczecinie nagrała kilka audycji poetyckich. Współpracowała z lokalnym Ośrodkiem Telewizyjnym.
Od 1976 roku występowała w teatrach Poznania - Teatrze Polskim (1976-2000) i w Teatrze Nowym im. Tadeusza Łomnickiego (2005-2008).
Sporadycznie grała w teatrze Telewizji. Wystąpiła w epizodzie w filmie Filipa Bajona Poznań 56 (1996).
Ze związku z aktorem Zdzisławem Wardejnem ma syna Wojciecha.
Twórczość artystyczna (Szczecin)
Teatr
| Tytuł | Autor | Reżyseria | Postać | Teatr | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|
| Wesele | Stanisław Wyspiański | Józef Gruda | Panna Młoda | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 10 maja 1970 |
| Drewniaczek | Ludwik Świeżawski wg powieści C. Collodiego Pinokio | Ewa Kołogórska | Kolombina | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 31 października 1970 |
| Oświadczyny | Antoni Czechow | Ewa Kołogórska | Teatr Krypta | 1970 | |
| Ten, który przychodzi | Jerzy Lutowski | Teatr „13 Muz” | 22 marca 1971 | ||
| Dialogus de Passione abo Żałosna Tragedyja o Męce Jezusa | Anonim | Jitka Stokalska | Maria Salome | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 28 marca 1971 |
| Przepis ze starej kroniki | Jerzy Broszkiewicz | Ewa Kołogórska | Romenilla | Teatr Krypta | 28 marca 1971 |
| Księżniczka na opak wywrócona | Pedro Calderon de la Barca | Ewa Kołogórska | Gileta | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 27 czerwca 1971 |
| Rzecz o Alkasynie i Nikolecie | Anonim z XIII wieku | Ewa Kołogórska | Aktorka II | Teatr Krypta | 6 marca 1972 |
| Powrót Odysa | Stanisław Wyspiański | Wojciech Jesionka | Melanto | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 26 marca 1972 |
| Pelikan | August Strindberg | Jitka Stokalska | Córka | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 16 czerwca 1972 |
| Jan Maciej Karol Wścieklica | Stanisław Ignacy Witkiewicz | Aleksander Strokowski | Rozalia z Supełkiewiczów Wścieklicowa | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 15 października 1972 |
| Damy i huzary | Aleksander Fredro | Józef Gruda | Pani Dyndalska | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 17 grudnia 1972 |
| Kotka na rozpalonym blaszanym dachu | Tennessee Williams | Aleksander Strokowski | Margaret | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 24 marca 1973 |
| Oskarżyciel publiczny | Fritz Hochwalder | Józef Gruda | Terezja Tallien | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 9 czerwca 1973 |
| Don Carlos | Fryderyk Schiller | Jitka Stokalska | Elżbieta de Valois, żona Filipa II, króla Hiszpanii | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 1 grudnia 1973 |
| Człowiek znikąd | Ignatij Dworiecki | Józef Gruda | I kobieta; Szczegoliewa | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 12 lutego 1974 |
| Tango | Sławomir Mrożek | Józef Gruda | Eleonora | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 3 maja 1974 |
| Grzech | Stefan Żeromski | Józef Gruda | Zofia Parmen, bogata panna, lat 36 | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 9 listopada 1974 |
| Opera za trzy grosze | Bertolt Brecht | Peter Fischer | Jenny | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 8 maja 1975 |
Radio
| Tytuł słuchowiska/audycji poetyckiej | Autor | Reżyseria (adaptacja radiowa) | Rodzaj twórczości | Data pierwszej emisji |
|---|---|---|---|---|
| Morskie pocałunki | Maria Pawlikowska-Jasnorzewska | Julia Zyblewska (Teresa Worono) | recytacje | 18 czerwca 1971 |
| Liczba mnoga | Helena Raszka | Julia Zyblewska | recytacje | 25 lipca 1971 |
| Kapitanowie | Georgij Wadimow | Julia Zyblewska (Teresa Worono) | obsada aktorska | 21 listopada 1971 |
| Płomieniem oczu i myśli | Stanisław Wit Wiliński | Julia Zyblewska (Stanisław Wit Wiliński) | recytacje | 16 grudnia 1971 |
| W łunie Wigilii śpiewają chórmistrze | Stanisław Wit Wiliński | Julia Zyblewska | recytacje | 25 grudnia 1971 |
| Srebrnie i wysoko | wiersze różnych autorów | Julia Zyblewska (Stanisław Wit Wiliński) | recytacje | 25 grudnia 1974 |
Telewizja
| Tytuł sztuki | Autor | Reżyseria | Realizacja telewizyjna | Postać | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|
| Noc w oberży „Pod Wielkim Dzikiem” | Iwan Turgieniew | Wojciech Jesionka | Ryszard Zawidowski | obsada aktorska | 27 grudnia 1970 (TVP1 - Teatr Niedzielny) |
| Przepis ze starej kroniki | Jerzy Broszkiewicz | Ewa Kołogórska | Ryszard Zawidowski | Romenilla | 11 maja 1971; powtórna emisja: 12 marca 1972 (TVP2 - Studio Współczesne) |
| Medalion | Władysław Wojciechowski | Czesław Staszewski | Ryszard Zawidowski | obsada aktorska | 2 maja 1975 |
Nagrody i wyróżnienia
- 1961 – wyróżnienie za rolę Julii w Kochankach z Werony Jarosława Iwaszkiewicza na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu
- 1965 – wyróżnienie za rolę Marie-Henriette w Dziecinnych kochankach Ferdynanda Crommelyncka (Teatr Polski w Poznaniu) na II Telewizyjnym Festiwalu Teatrów Dramatycznych
- 1971 – nagroda Komisji Artystycznej za najciekawszą kreację aktorską w przedstawieniach Przepis ze starej kroniki Jerzego Broszkiewicza (Teatr Krypta w Szczecinie) i Ten, który przychodzi Jerzego Lutowskiego („13 Muz” w Szczecinie) na VI Przeglądzie Zawodowych Teatrów Małych Form w Szczecinie
- 1971 – Bursztynowy Pierścień za rolę Gilety w Księżniczce na opak wywróconej Pedro Calderona de la Barki w reż. Ewy Kołogórskiej oraz Damy w Mężu przeznaczenia George'a Bernarda Shawa w reż. Józefa Grudy (PTD - Teatr Polski)
- 1973 – Bursztynowy Pierścień za rolę Terezji Tallien w Oskarżycielu publicznym Fritza Hochwäldera w reż. Józefa Grudy (PTD - Teatr Polski)
Źródła
Bibliografia
- Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
- Artur Daniel Liskowacki, Ryszard Markow, Małe sceny wielkiego zamku. Teatr Krypta i Piwnica przy Krypcie, Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin 2015
Inne
- Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie
