Ireneusz Krzysztof Szmidt

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Ireneusz Krzysztof Szmidt
poeta, recenzent, krytyk literacki
brak zdjecia
Data urodzenia 16 września 1935
Miejsce urodzenia Zgierz
Data śmierci 4 maja 2021
Miejsce śmierci Gorzów Wielkopolski
Miejsce spoczynku Cmentarz Komunalny w Gorzowie Wielkopolskim (kw. 48B-1-39)


Ireneusz Krzysztof Szmidt (1935-2021) – poeta, animator ruchu studenckiego Szczecina, aktor, reżyser, autor tekstów, recenzent, krytyk literacki i teatralny

Życiorys

Ireneusz Krzysztof Szmidt urodził się 16 września 1935 roku w Zgierzu. W 1953 roku ukończył tamtejsze Gimnazjum i Liceum im. St. Staszica

W 1954 roku przyjechał do Szczecina. Studiował inżynierię lądową na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Szczecińskiej, a później polonistykę na UAM w Poznaniu. Podczas studiów na Politechnice założył pismo studentów i pracowników naukowych „Razem”, w którym opublikował swoje pierwsze wiersze. Był jednym z czołowych animatorów ruchu studenckiego Szczecina, współtwórcą teatrzyków (Akademicki Teatrzyk Satyryczny „Skrzat”) i kabaretów, aktorem, reżyserem, autorem tekstów przedstawień. Współredagował „Biuletyn” wydawany przez RO ZSP. Był sekretarzem rady programowej przy Klubie Środowisk Twórczych „13 Muz” w Szczecinie. Od 1961 roku nauczał w Liceum Ekonomicznym nr 1 i w Liceum Medycznym.

Od 1991 roku mieszkał i tworzył w Gorzowie. Oprócz działalności literackiej wspólnie z żoną prowadził Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne „Arsenał”, w którym promował młodych poetów. Ponadto prowadził warsztaty literackie, słynne „Literackie wtorki”. Pełnił funkcję sekretarza polsko-niemieckiego Stowarzyszenia Literackiego „Prom” i redaktora naczelnego rocznika literackiego „Prom” („Die Fähre”), ukazującego się w językach polskim i niemieckim.

W 1956 roku został członkiem Koła Młodych przy szczecińskim Oddziale Związku Literatów Polskich, a w 1965 roku członkiem ZLP. Przez kilka kadencji był członkiem Zarządu Oddziału w Szczecinie, jego sekretarzem, a także prezesem (1990-1993). Był wieloletnim prezesem Zarządu Oddziału ZLP w Gorzowie i honorowym członkiem Towarzystwa Kultury Teatralnej.

Dwukrotnie żonaty. Z Anną Koławską (ślub 1960), a później z Krystyną Kamińską, dziennikarką i krytykiem teatralnym.

Zmarł 4 maja 2021 roku w Gorzowie Wielkopolskim. Został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Komunalnym (kw. 48B-1-39).

Twórczość literacka

Myśli koślawe I.K. Szmidta w październikowym numerze „Głosu Żaków” (Szczecin 1958)

Pierwsze próby poetyckie podjął jeszcze jako licealista, działając w Kole Młodych przy Związku Literatów Polskich w Łodzi. Liczne wiersze, opowiadania, reportaże, felietony, scenariusze, recenzje literackie, teatralne i plastyczne zamieszczał na łamach „Głosu Szczecińskiego”, „Spojrzeń”, „Morza i Ziemi”, „Czasu”, „Tygodnika Morskiego”, „Ziemi Gorzowskiej”, „Arsenału Gorzowskiego”, „Pegaza Lubuskiego”, „Promu” („Die Fähre”), „Odgłosów”, „Życia Literackiego”, „Kierunków”, „Sceny”, „Poezji”, „Słowa Powszechnego”, oraz w almanachach i antologiach. Niektóre spośród jego utworów były tłumaczone na języki: angielski, rosyjski, czeski i niemiecki.

Był założycielem i redaktorem naczelnym kilku czasopism o charakterze kulturalno-literackim, m.in. „Arsenału Gorzowskiego” (1994), „Pegaza Lubuskiego” (2003).


Tomiki poezji

Wiersz I.K. Szmidta Zdarzenie z księżycem w pażdziernikowym numerze „Głosu Żaków” (Szczecin 1959)
Stopka redakcyjna „Małej Formy” z karykaturą redaktora naczelnego, Ireneusza Krzysztofa Szmidta - rys. Bogdan Bombolewski
  • 1961 – Kreska na twarzy - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
  • 1964 – Człowiek ziemia i morze - Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa
  • 1966 – List z zimy - Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa
  • 1999 – Spoza milczenia - WAG „Arsenał”, Gorzów Wlkp.
  • 2005 – Ludzkie pojęcie
  • 2010 – Grzeszne rzemiosło (wiersze miłosne z lat 1955-2009)
  • 2015 – Odpowiedź na pytanie Hamleta, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta, Gorzów Wlkp.

Almanachy i antologie

  • 1958 – Szczecin literacki - Almanach - ZLP, Szczecin
  • 1962 – Poeci pomorscy - Almanach t. I - Wydawnictwo Morskie, Gdańsk
  • 1964 – Poeci pomorscy - Almanach t. II - Wydawnictwo Morskie, Gdańsk
  • 1970 – Nazywanie ziemi - Ziemia szczecińska w poezji (pod red. Erazma Kuźmy) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
  • 1971 – Spojrzenia i refleksje
  • 1972 – Pamięć
  • 1974 – Almanach artystyczny - Obecność - Szczecin
  • 1979 – Gaismas pilna pilsēta. Ščecinas antologija (antologia pisarzy i poetów szczecińskich w jęz. łotewskim) - Wydawnictwo „Liesma”, Ryga
  • 1994 – Wiersze i poematy o Ziemi Szczecińskiej (oprac. Hanna Niedbał) - Książnica Szczecińska, Szczecin
  • 2004 – Urzeczeni morzem. Leksykon (wspólnie z Krystyną Kamińską) - ZLP, Szczecin
  • 2007 – Antologia młodych poetów Ziemi Sulęcińskiej - Smak na wiersz (redakcja tomu) - WAG „Arsenał”, Gorzów
  • 2008 – Wsłuchani w kamienie Gorzowa (antologia)
  • 2010 – Słowa rodzą wiersz. Antologia X-lecia Poetów Okrągłego Stołu (redakcja) - Wyd. Przystań, Gorzów
  • 2015 – Małe rzeczy foremne (I.K. Szmidt, L. Kaczyńska, S. Osiński, P. Michałowski), Szczecin
  • 2017 – Poetycki portret miasta Gorzowa i jego mieszkańców (w wyborze i ułożeniu przez Ireneusza Krzysztofa Szmidta) - ZLP, Gorzów

Inne

  • 1958 – Szopka noworoczna (razem z Tadeuszem Klimowskim i Andrzejem Dziatlikiem, „Głos Szczeciński” 1958 nr 309, s. 10
  • 1959 – Zegar; Baloniki; Maki; Pajac; Dębowe serduszko (miniatury), „Dodatek literacki Głosu Szczecińskiego” luty 1959, s. 4
  • 1967 – Blues II, Dedykacja dla samego siebie, Gramatyka, Droga mojego statku, Modus vivendi, Wrzosy, W ogrodzie po deszczu, Groteska II (wiersze), „Vineta” 1967 nr 3, s. 130-134
  • 1971 – Mój warsztat teatralny - COK, Warszawa
  • 1983 – Vanitas vanitatum, Nasze słowa, Perpetuum mobile (wiersze), „Morze i Ziemia” 1983 nr 11, s. 1, 8
  • 1986 – Jak?, Sukces (wiersze), „Morze i Ziemia” 1986 nr 47, s. 9
  • 1988 – Zawiodła odwaga (o XXIII Ogólnopolskim Przeglądzie Teatrów Zawodowych Małych Form), „Scena” 1988 nr 7, s. 9-11
  • 1989 – Tata ma Fiata (poemat dla dzieci) - KAW, Szczecin
  • 2001 – Ilustrowany leksykon plastyki gorzowskiej - WAG „Arsenał”, Gorzów
  • 2005 – Słońsk i Müllerose (szkice – wspólnie z Krystyną Kamińską)
  • 2005 – Słońsk i okolice (szkice – wspólnie z Krystyną Kamińską)
  • 2006 – Byliśmy w teatrze (wspólnie z Krystyną Kamińską) - Biblioteka Pegaza Lubuskiego, t. 8, WAG „Arsenał”, Gorzów
  • 2014 – Czerwone korale - wyd. Związek Literatów Polskich Odział w Gorzowie Wlkp.



  • (1958)

  • (1962)

  • (1979)

  • (1989)

  • (2006)

  • (2010)

  • (2014)

  • (2015)



Artykuły w prasie (wybór)

  • 1967 – Nie tylko jubileusz, „Kierunki” 1967 nr 41, s. 6-7
  • 1969 – Po sezonie. Sezon teatralny, „Głos Szczeciński” 1969 nr 267, s. 3
  • 1970 – Poezja na scenie, „Scena” 1970 nr 6, s. 33-35
  • 1971 – Niewiele w tym ogrodzie, „Głos Szczeciński” 1971 nr 40, s. 3
  • 1983 – Kto piszczy w trawie kultury?, „Morze i Ziemia” 1983 nr 3, s. 4 i 14
  • 1988 – Zawiodła odwaga, „Scena” 1988 nr 7, s. 9-10



Teatr

W Klubie „13 Muz” - fot. Marek Czasnojć

Teatr był jego pasją. Już w latach 50. zaangażował się w Szczecinie w amatorski i studencki ruch teatralno-artystyczny, którego stał się jednym z filarów. Był współzałożycielem, kierownikiem literackim, aktorem, reżyserem, a także autorem tekstów Akademickiego Teatrzyku Satyrycznego „Skrzat”, „Pinokio”, Teatrzyku na Wielkiej. Z jego inicjatywy powstało Studio Pantomimy Politechniki Szczecińskiej. Był również kierownikiem literackim i artystycznym oraz reżyserem szczecińskich kabaretów „Okaryna”, „Indyk” i „Wyrodek”. Pisał scenariusze, reżyserował przedstawienia i koncerty.

Na początku lat 60. przy Klubie „Kierunki” powołał do życia Grupę Poetycką „Kontrasty”. Założył i kierował także Międzyszkolnym Studiem Małych Form Teatralnych „Zielone Tarcze” (1964) w Szczecinie, przekształconym w latach 70. w Studio „Zet”. W działającym przy Klubie Piwnica Studiu „Zet”, wykorzystywał swoje dotychczasowe doświadczenia z teatrzyków poezji, kabaretów i studenckich teatrzyków ruchu scenicznego. Od 1961 roku prowadził także szkolny teatr „Puls” przy Liceum Medycznym w Szczecinie.

W 1967 roku ukończył Studium Teatralne przy Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie (ostatni rok w warszawskiej PWST). Uznawany jest za jednego z najlepszych znawców studenckiego ruchu teatralnego. Wieloletnie doświadczenia zawarł w książce Mój warsztat teatralny i w eseju Nie próbujemy, żeby grać – gramy, żeby próbować. Po wyjeździe do Gorzowa został recenzentem teatralnym „Gazety Nowej”, a później „Ziemi Gorzowskiej”. Był cenionym wykładowcą na kursach instruktorskich i warsztatach teatralnych. W latach 70. i 80. aktywnie uczestniczył w pracach Zarządu Głównego i Prezydium Towarzystwa Kultury Teatralnej w Warszawie, którego był honorowym członkiem. Był redaktorem naczelnym „Małej Formy”, gazetki wydawanej podczas XIV Szczecińskiego Tygodnia Teatralnego (1979).

W 1980 roku w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie wyreżyserował sztukę Henryka Bardijewskiego Zacznijcie się śmiać, a w 2000 roku w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Gorzowie wyreżyserował własny dramat Medea, czyli....

Twórczość teatralna (Szczecin)

Tytuł Autor Reżyseria Forma twórczości Teatr Data premiery
Bez tytułu Ireneusz Krzysztof Szmidt, Konstanty Ildefons Gałczyński, Ernest Hemingway, T. Kamiński, Tadeusz Klimowski, Janusz Krzymiński, Jan Maciejowski, Ryszard Reichert, Jan Tesla, Adam Ważyk Kolektyw autor tekstów, kierownictwo literackie, obsada aktorska Akademicki Teatrzyk Satyryczny „Skrzat” listopad 1956
Karuzela Ireneusz Krzysztof Szmidt, Marek Hłasko, Tadeusz Klimowski, Michał Rajski, Ryszard Reichert, Z. Staude, S. Sułek, R. Szadej Kolektyw autor tekstów, kierownictwo literackie, obsada aktorska Akademicki Teatrzyk Satyryczny „Skrzat” 3 czerwca 1956
Kapelusze Ireneusz Krzysztof Szmidt,, Edward Balcerzan, Aleksander Błok, Andrzej Bursa, Ryszard Grabowski, Ryszard Liskowacki, Jan Maciejowski, Sławomir Mrożek, Janusz Pietrzykowski, Tadeusz Śliwiak, Julian Tuwim Michał Rajski autor tekstów, kierownictwo literackie, obsada aktorska Studencki Teatrzyk Satyryczny „Skrzat” maj 1959
FAMA głosi Ireneusz Krzysztof Szmidt Ireneusz Krzysztof Szmidt scenariusz, reżyseria Teatrzyk na Wielkiej 1967
Eskalacja, eskalacja (montaż poetycki) Ireneusz Krzysztof Szmidt reżyseria Studio Małych Form Teatralnych „Zielone Tarcze” 1970
Moja droga do Polski Bohdan Kurowski Ireneusz Krzysztof Szmidt reżyseria Stargardzki Teatrzyk Poezji 1970
Ruch uliczny fragmenty Trzema krzyżykami Helmuta Kajzara oraz wiersze Pablo Nerudy i Zbigniewa Herberta Ireneusz Krzysztof Szmidt scenariusz, reżyseria, inscenizacja, scenografia Studio „Zet” 1974
Medea Eurypides Ireneusz Krzysztof Szmidt opracowanie tekstu, reżyseria Teatr Krypta 16 czerwca 1975



Radio (słuchowiska poetyckie)



Piosenki

  • Jest gdzieś za dalą dal (muz. Gerard Nowak) – Hajduczki
  • Moje słońce świeci jaśniej (muz. Manfred Schitz, współautorka tekstu Anna Szmidt) – Hajduczki
  • Morska jesień (muz. Zygmunt Rychter) – wyk. Adam Jaskierski
  • Pieśń powitalna (muz. Andrzej Januszko) – wyk. zespoły i soliści uczestniczący w VII/XIII Kongresie Związków Zawodowych w Warszawie (1972)
  • Poza biegiem fal (muz. Drude) – Hajduczki
  • Pożegnaj swój port (muz. W. Schöne) – Hajduczki
  • Szczęśliwy dzień, powszedni dzień (muz. Micha Walkilinow) – Hajduczki
  • Ty, piosenka i wiatr (muz. Eugeniusz Kus)



Nagrody i wyróżnienia

  • 1957 – I nagroda w I konkursie literackim zorganizowanym przez RO ZSP, redakcję „Głosu Szczecińskiego” i Rozgłośnię Polskiego Radia w Szczecinie za zbiór wierszy Kreska na twarzy
  • 1958 – I nagroda na Turnieju Poetyckim „Piwnicy”
  • I nagroda w konkursie „Twórcy nauki i kultury na 40-lecie polskiego Szczecina” rozpisanego przez Książnicę Szczecińską i „Głos Szczeciński” za tom wierszy Rzeczy najprostsze
  • 1971 – nagroda Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie za popularyzację współczesnej poezji i zasługi w rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego
  • 2010 – nagroda kulturalna Prezydenta m. Gorzowa za całokształt twórczości
  • 2010 – nagroda Marszałka Województwa Lubuskiego
  • Dyplom Honorowy Ministra Kultury i Sztuki (dwukrotnie)
  • 2015 – Nagroda im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w kategorii „Za upowszechnienie literatury współczesnej”



Odznaczenia

Zasluzony Dzialacz.jpg
  • Srebrny Krzyż Zasługi
  • Złoty Krzyż Zasługi
  • Krzyż Kawalerskim OOP
  • Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
  • Zasłużony Działacz Kultury (dwukrotnie)
  • 2005 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
  • 2009 – Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
  • 2015 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
  • 2020 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”



O Krzysztofie Ireneuszu Szmidcie pisali m.in.

  • Bogdan Twardochleb, Wiatr w kotlinie. O poezji Ireneusza Krzysztofa Szmidta, „Morze i Ziemia” 1986 nr 20, s. 8



Bibliografia

Inne



IES64.png
Autor opracowania: Andrzej Androchowicz


Źródło: „http://pomeranica.pl/index.php?title=Ireneusz_Krzysztof_Szmidt&oldid=231833”