Kościół (Mętno Małe)

Kościół w Mętnie Małym
Lokalizacja	74-500 Mętno Małe
Data budowy	XIV/XV wiek
[ Zobacz Kościół w Mętnie Małym na mapie.]

Kościół w Mętnie Małym powstał przypuszczalnie na przełomie XIV i XV wieku, jako filia kościoła w Mętnie. Od połowy XVI wieku do 1945 roku kościół służył gminie protestanckiej. W XVIII wieku przemurowano otwory okienne, a w 1855 roku portal zachodni. Od 1945 roku pozostaje nieużytkowany.

Kościół położony jest w środkowej części wsi (w średniowieczu była to niewielka osada rybacka), po wschodniej stronie ulicy wiejskiej, w obrębie dawnego cmentarza przykościelnego z zachowanymi pozostałościami kamiennego ogrodzenia.
Kościół orientowany, założony jest na planie prostokąta z półkoliście zamkniętą częścią wschodnią. Wymurowany z nieobrobionych głazów granitu, ułożonych w warstwy o nieregularnym wątku z użyciem cegły w narożach, ościeżach okien i górnej części szczytu elewacji zachodniej. Bryła niewielkiej skali - salowa, bezwieżowa, przekryta jest dachem dwuspadowym przechodzącym w półstożek nad prezbiterium, od zachodu zamknięta szczytem. Elewacje bez wystroju, rozczłonkowane są oknami o odcinkowym przesklepieniu. W ścianach bocznych po dwa otwory okienne, a w półkolistym zamknięciu prezbiterium symetrycznie rozmieszczone trzy okna, z których środkowe ma formę ostrołukową. Pośrodku elewacji południowej umieszczony jest portal ostrołukowy o trójuskokowych ościeżach. Elewacja zachodnia z portalem głównym zwieńczona jest trójkątnym szczytem.

We wnętrzu, z pierwotnego wystroju i wyposażenia świątyni, zachowane są jedynie polichromie ścienne, datowane na pierwszą połowę XV wieku. Zostały one zakomponowane dwustrefowo w całym wnętrzu świątyni. Dolną część wypełniają ornamentalne kotary, a w górnej, oddzielonej fryzem imitującym „ząbkowe” ułożenie cegieł, przedstawiono następujące, niezależne od siebie sceny:św. Krzysztofa, Ostatnią Wieczerzę, Sąd Ostateczny oraz Pietę z fundatorami. Wagę i znaczenie moralizatorskie sceny Sądu Ostatecznego szczególnie zaakcentowano umieszczając malowidło w absydzie prezbiterium, w trzech dużych polach obrazowych. Mimo złego stanu zachowania, czytelne jest przedstawienie Chrystusa w mandorli, zasiadającego na łuku tęczy, a po jego bokach stojące postaci świętych, na białym tle ozdobionym gwiazdami. Widoczna jest też wielofigurowa scena piekła w brązowej tonacji barwnej oraz święty Piotr przyjmujący zbawionych do Niebieskiego Jeruzalem. Przedstawiona na ścianie północnej wielka postać św. Krzysztofa z Chrystusem na ramieniu interpretowana jest jako patron dobrej śmierci. Spojrzenie na niego miało zapewniać spokojną śmierć, o jaką zapewne modlą się fundatorzy, przedstawieni w klęczących pozach, na południowej ścianie, nad wejściem do świątyni. Na ścianach zachowały się też malowane zacheuszki w formie krzyża maltańskiego wpisanego w okrąg, wyznaczające miejsca poświęcenia kościoła.

Obecnie (2013) podjęte są działania zmierzające do przywrócenia obiektowi funkcji sakralnej.

Bibliografia

• Domasłowski, J. Malarstwo ścienne na Pomorzu Zachodnim i Ziemi Lubuskiej. W: Malarstwo gotyckie w Polsce, red. A. S. Labuda, K. Secomska, Warszawa 2004.
• Słomiński, M. Katalog malarskich dekoracji ściennych - województwo szczecińskie. T. 1 – średniowiecze, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie.
• Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa. Oprac. T. Wolender, 1995. W: Archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie.

Autor opracowania: Kamila Wójcik