Martin Marstaller
| Martin Marstaller | |||
| palatyn książęcy, uczony | |||
|
| |||
| Data urodzenia | 31 stycznia 1561 | ||
| Miejsce urodzenia | Braunschweig | ||
| Data śmierci | 2 lipca 1615 | ||
| Miejsce śmierci | Szczecin | ||
| Miejsce spoczynku | kościół Mariacki | ||
| Narodowość | niemiecka | ||
Martin Marstaller (Marstallerus) (1561-1615) – uczony, poeta, palatyn książęcy i wychowawca synów Bogusława XIII.
Życiorys
Martin Marstaller urodził się 31 stycznia 1561[1] w Braunschweigu. Ukończył gimnazjum w rodzinnym mieście, następnie studiował w Jenie. W latach 1580-1581 był studentem medycyny w Helmstedt[2]. Nie wiadomo czy je ukończył i z jakim stopniem. Niektórzy biografowie przypisują mu tytuł doktora prawa[3]. Marstaller przybył na Pomorze za sprawą swojego brata Gervasiusa, który przyjechał tutaj wraz z dworem księżnej Klary brunszwickiej, od 1572 roku żony Bogusława XIII. W 1586 roku został preceptorem książęcych synów (Filipa II, Franciszka I, Bogusława XIV i Jerzego II). Szczególna więź połączyła go z najstarszym z wychowanków. Filip II wykazywał szczególne zainteresowanie sztuką, które Marstaller wspierał, a które w późniejszym czasie zaowocowało rozbudową szczecińskiego zamku o skrzydło mennicze (muzealne). Marstaller towarzyszył młodemu księciu w podróżach po Europie (1590 i 1595). Jego erudycja oraz autorytet jakim cieszył się wśród książąt sprawiły, że u progu XVII w. wyrósł na wyróżniającą się osobowość na książęcym dworze. W 1601 roku Bogusław XIII powołał go do swojej rady. Kiedy w 1603 roku władca objął rządy w księstwie szczecińskim i przeniósł się do Szczecina, Marstaller pozostał w otoczeniu księcia i w nagrodę za wierną służbę mianowany został namiestnikiem Lęborka. Po śmierci Bogusława XIII (1606) przeszedł na służbę do Filipa II i został radcą kamery.
W 1610 roku cesarz Rudolf II nadał mu tytuł palatyna. Trzy lata później objął diakonat przy kościele Mariackim w Szczecinie.
Martin Marstaller wywarł także duży wpływ na produkcję założonej przez Bogusława XIII drukarni w Barth. Oprócz dzieł teologicznych spod jej pras wychodziły także pisma humanistyczne. Również większość jego tekstów była tam tłoczona, a druki wyróżniała ozdobna szata typograficzna.
W 1604 roku ożenił się z Margareth Grabow. Urodziło im się troje dzieci (dwaj synowie zmarli przed ojcem).
Zmarł 2 lipca[4] 1615 w Szczecinie, pochowany 7 lipca w kościele Mariackim.
Twórczość (wybór)
Marstaller pisał głównie krótkie rozprawy, w szczególności teksty okolicznościowe związane z książęcymi uroczystościami, dedykacje, wiersze. Ułożył w zbiór emblematy Filipa II. Opracował genealogię książąt szczecińskich.
- 1588 - Aulae Bardensis nomine ad Bogislaum XI. Pom. ducem, principem illustr. in baptismate filiae Soph. Hedvv. natae 12. Iunii subsecuta nocte h. circiter an. 1588 scripta gratulatio, Barth
- 1588 - Regnisa gratulans ad Iohannes Fridericum, Bogislaum XIII, Ernestum Ludouicum, Barnimum X et Casimirum VII, Pomeraniae duces illustrissimos, fratres, Barth
- 1588 - Typvs coniugij artificiosiss. Vdalrico Megapolensivm Dvci, et Annae, ex Illvstriss. Pomeraniae Ducum Familia. Sponsis [...], Bardi Pomeraniae
- 1589 - In Vlrici I. Bogislai XIII. POM: Dvcis, filii sexti, et in liberorvm ordine decimi natalem, Bardi Pomeraniae
- 1590 - Epinomis, Ernesto Lvdovico, Pomeranorum Duci, principi Illustriss. eiusq; Generosiss. Conivgi Sophiae Hedvvigi, natae ex Ducum Brunouicensium & Luneburgensium familia, Bardi Pomeraniae
- 1590 - Horativs Cocles. Magni & fortis animi, illustre Exemplum, Bardi Pomeraniae
- 1590 - Pro laetis avspiciis, et cursu secyndo, Anni a nato Christi M.D.XC. votum, Bardi Pomeraniae
- 1591 - Ad cognatus in Brisgoia epistolae, nundivis hyemalibus Argentoratum missae, Bardi Pomeraniae
- 1592 - Epitaphios Illmo. Principi Dn. Ernesto Lvdovico, Dvci Pomeranorum, Bardi Pomeraniae
- 1592 - Gamelios. Danieli Kellero a Sexhelden, Patricio [...] et Helenae, Henrici ab Horn, Patricii Brunouscensis, filiae, sponsae: dicatus et missus ex Aula Bardensi, a.d. VIII. Calend. Februarii, Anno XCII, Bardi Pomeraniae
- 1593 - Genealogia oder Stammbaum des Hochlöblichen alten Fürstlichen Hauses Stetin Pommern, Bard in Pommern
- 1594 - Ad generosvm et magnificvm virvm, D. Henricvm Ranzovivm, eq. Holsatvm [...] Epistola Genethliaca Scripta Eid. Martij V.|| Natali illius LXIX, Bardi Pomeraniae
- 1611 - Illustrissimi Principis ac Domini, Dn. Boguslai XIIII. Ducis Pomeranorum Natalis XXXI. Voto devoto Auspicatus Anno M.DC.XI. 31. Martii, Sedini
- 1614 - Paraeneticus, ad Illustris Paedagogii Sedinensis Alumnos Beneficiarios. Obedientia Felicitatis Mater, Sedini
Przypisy
- ↑ Inny rok urodzenia 1560.
- ↑ Album Academiae Helmstadiensis. Bd. 1, Abt. 1. Studenten, Professoren etc. der Universität Helmstedt von 1574 - 1636 : voran geht ein Verzeichnis der Schüler und Lehrer des Pädagogium Illustre in Gandersheim 1572–74. Bearb. von Paul Zimmermann. Hannover: Selbstverl. der Historischen Komm., 1926 [online]. [Przeglądany 20 października 2016].
- ↑ Bülow, Gottfried von. Marstaller, Martin. W: Allgemeine Deutsche Biographie. Bd. 20. Leipzig: Duncker & Humblot, 1884, s. 446-447.
- ↑ Inna data to 1 lipca.
Linki zewnętrzne
Marstaller, Martin W: Barth-Lexikon [online]. [Przeglądany 20 października 2016].
Bibliografia
- Cramer Daniel. Christliche Predigt, Bey dem Begrebnuß des weyland Gestrengen Ehrnvesten vnd Hochgelarten H. Martini Marstallers […]. Stettin: Lantrachtiger, 1615.
- Tenże. Das Grosse Pomrische Kirchen Chronicon… B. 4. Gedruckt zu Alt. Stettin: Barthelt, 1628.
- Hamel Jürgen. Bibliographie der Drucke der Fürstlichen Druckerei Varth 1582-1604. W: Baltische Studien NF, Bd. 100 (2014), s. 83-127.
