Osów
| Osów | |||
| |||
| Typ | Osiedle administracyjne | ||
| Dzielnica | Zachód | ||
| Dawna nazwa | Wąsów, Osowo | ||
| Nazwa niemiecka | Wussow | ||
| Populacja | 3 557 | ||
| Położenie na planie Szczecina | |||
| |||
Osów (niem. Wussow, po 1945 Wąsów) – część miasta i osiedle administracyjne Szczecina, będące jednostką pomocniczą miasta, położone w dzielnicy Zachód. Graniczy z: powiatem polickim od północy, osiedlem Warszewo od wschodu, osiedlem Arkońskie-Niemierzyn i osiedlem Zawadzkiego-Klonowica od południa i osiedlem Głębokie-Pilchowo od zachodu. Powstało na miejscu wsi leżącej na stokach Wzgórz Warszewskich na wysokości około 75-85 m n.p.m. Obecnie zabudowana około 500 domkami jednorodzinnymi, które powstały w latach 1980-1995 oraz budowane są współcześnie. Od północy, zachodu i południa Osów jest otoczony lasem (Puszcza Wkrzańska).
- Według danych z 29 kwietnia 2012 w osiedlu na pobyt stały zameldowanych było 3 557 osób [1].
- Samorząd osiedla Osów został ustanowiony w 1990 roku [2].
Historia
Dawna wieś położona jest wzdłuż ul. Miodowej, która wraz z powstałymi w późnym średniowieczu młynami tworzy najstarszą część Osowa. W latach 30-tych XX wieku na południe od wsi zbudowano osiedle domów jednorodzinnych, które znacznie zwiększyły obszar dawnej wsi. Najstarsze znaleziska archeologiczne z Osowa pochodzą z okresu neolitu, jednak osadnictwo rozwinęło się tu dopiero u schyłku okresu brązu i początku epoki żelaza z okresu halsztackiego. W okresie tym powstały 3 duże osady. Prawdopodobnie w okresie wczesnego średniowiecza istniało tu grodzisko, zniszczone podczas eksploatacji pobliskiej kopalni piasku w okresie przedwojennym. Podczas badań archeologicznych potwierdzono istnienie osady datowanej na X-XIII w.
W 1271 roku zawarto kontrakt, na mocy którego Osów wziął w lenno wasal książęcy, obywatel miasta Szczecina o nazwisku Wezelo. Osów wymieniany jest w dokumencie z 15 marca 1277 roku, sygnowanym przez księcia Barnima I, gdzie książę przyznał rajcom, wójtowi oraz gminie miejskiej Szczecina wieś Osów z 54 włókami oraz wieś Krzekowo z 60 włókami. W nadaniu zaznaczono, że książę przekazuje wsie ze wszystkimi własnościami, wójtostwem, karczmą, polami, łąkami, torfowiskami, lasami, jeziorami i młynami, oraz wszystkimi prawami, wolnościami i przywilejami. Miasto Szczecin i jego mieszkańcy mieli obowiązek utrzymywania obu wsi według praw własności i praw miejskich. Natomiast mieszkańcy wsi mieli obowiązek respektować wszystkie prawa i własności miasta. Dokument ten został potwierdzony przez ks. Bogusława IV w 1293 roku, Ottona I w 1308 roku oraz księcia Warcisława IV w 1309 roku.
W 1286 roku biskup kamieński Hermann, udzielił proboszczowi Kolegiaty Mariackiej prawo jurysdykcji między innymi nad kościołem w Osowie.
W XVII wieku Osów wymieniany był na mapie Pomeranie Ducatus Tabula z 1635 roku pod nazwą Wußow. Osów został zniszczony podczas wojny w 1677 roku. W 1693 roku w Osowie było 7 pełnych gospodarzy, 1 posiadający gospodarstwo niepełne, zagrodnik, komornik i pasterz. Starano się również odbudowywać ogrody zniszczone podczas oblężenia Szczecina w 1677 roku.
Lasy w Osowie obejmowały areał około 2591 mórg. Teren porośnięty lasem, był poprzecinany licznymi parowami oraz trzęsawiskami, przez które przepływał potok Klingende Beeke [3]. W Osowie przeważał 100-letni bór sosnowy oraz 30-35 letni las brzozowy. Uprawy odbywały się w systemie trójpolowym, uprawiano głównie owies, groch, ziemniaki i grykę.
Przy leśniczówce w Osowie (Wussower Försterei), zw. również Kölpin [4], leśnik posiadał 3 morgi łąki z której pozyskiwał dobre plony, gdyż samodzielnie wykonał nawodnianie, poprzez spiętrzenie wody na potoku Osówce i doprowadzenie wody na łąkę poprzecznymi rynnami. [5] W leśniczówce mieszkał leśnik miejski wraz z pomocnikiem stałym i sezonowym na okres letni oraz służąca i pasterz. Podczas wyrębu drzew w leśniczówce kwaterowano również 6-8 robotników dniówkowych. [6]
Do 1933 roku w Osowie działał klub sportowy oraz stowarzyszenie strzeleckie. Miejscem ich spotkań była Gospoda Eberbecka. We wsi była też ochotnicza straż pożarna.
15 października 1939 roku Osów liczący 938 mieszkańców został włączony w granice Wielkiego Miasta Szczecin, jako jedna z jego północno-zachodnich dzielnic.
Autor opracowania: Marek Łuczak
Zabudowa
Historyczne centrum stanowi skrzyżowanie obecnych ulic Miodowej i Chorzowskiej. Osów został włączony do terenów miejskich w 1277 przez księcia Pomorza Zachodniego Barnima I Dobry. Na skrzyżowaniu odrestaurowany rynek wiejski przez który przechodzą piesze szlaki turystyczne 
(Szlak „Ścieżkami Dzików”) i 
, neogotycki kościół parafialny i zabytkowa, wolno stojąca, drewniana dzwonnica. W centrum osiedla znajduje się odnowiony poniemiecki cmentarz z kilkoma płytami nagrobnymi.
Atrakcjami jest ośrodek jeździecki, ośrodek sportów zimowych „Gubałówka” oraz trasy wycieczkowe po Parku Leśnym Arkońskim (część Puszczy Wkrzańskiej) – m.in. Wieża Quistorpa i Dolina Siedmiu Młynów.
Przypisy
- ↑ Liczba mieszkańców. W: Biuletyn informacji Publicznej Urzędu Miasta Szczecin [on-line]. [Przeglądany 8 kwietnia 2013]. Dostępny w: http://bip.um.szczecin.pl/umszczecinbip/chapter_50049.asp
- ↑ Uchwała Nr VIII/53/90 Rady Miejskiej w Szczecinie z dnia 28 listopada 1990 r. w sprawie utworzenia w mieście Szczecinie dzielnic i osiedli. W: Biuletyn informacji Publicznej Urzędu Miasta Szczecin [on-line]. [Przeglądany 8 kwietnia 2013]. Dostępny w: http://bip.um.szczecin.pl/UMSzczecinBIP/files/D1CEFF308A2D43CDB87DCF30B00845BE/53-90.pdf
- ↑ Potok zwany obecnie Osówka; zob.: Die älteren Stettiner Straßennamen im Rahmen der älteren Stadtentwicklung – von Hugo Lemcke, zweite neubearbeitete Auflage von C. Fredrich. Leon Sauniers Buchhandlung. Stettin 1926, s. 83; także Regestenbuch der Urkundensammlung der Stadt Stettin 1243-1856. Auf Grund des Manuskriptes von Karl Otto Grotefend zum Druck vorbereitet von Dr. Bogdan Frankiewicz und Mag. Jerzy Grzelak. Szczecin 1996. Bd. I, regest nr 107 z 1 lutego 1335, s. 332; Ludwik Brüggemann w opisie Pomorza Przedniego, w rozdziale o wodach, wymienia nazwę tego strumienia jako „Die Klinge” lub „klingende Becke” - Brüggemann L. W., Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes des Königl. Preussischen Herzogthums Vor – und Hinter – Pommern. Erster Theil. Stettin 1779, s. XXXXII (42) /przypis: Jan Iwańczuk/.
- ↑ T. Białecki, L. Turek-Kwiatkowska. Szczecin stary i nowy. (Encyklopedyczny zarys dziejów historycznych dzielnic i osiedli oraz obiektów fizjograficznych miasta). Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 1991, s. 141.
- ↑ T. Białecki, L. Turek-Kwiatkowska, Szczecin stary i nowy... op. cit., s.141.
- ↑ Tamże, s. 141.
Zobacz też
- Podział administracyjny Szczecina
- Dolina Siedmiu Młynów
- Szczecińska Gubałówka
- Cmentarz przykościelny przy ul. Miodowej
- Cmentarz przy ul. Kwiatów Polskich
- Cmentarz przy ul. Mokrej
