Ostrze kościane ze Stolca
| Ostrze kościane ze Stolca | |||
| |||
| Lokalizacja | Muzeum Narodowe w Szczecinie | ||
| Data powstania | ok. 12700-4100 BC | ||
| Materiał | kość | ||
| Wymiary | {{{wymiary}}} | ||
Ostrze kościane ze Stolca. Sztylet lub szydło z kości śródstopia jelenia lub renifera, znalezione w Stolcu, gm. Dobra, pow. policki, woj. zachodniopomorskie. Zabytek datowany jest na schyłkowy paleolit, mezolit lub protoneolit (ok. 12700-4100 BC).
Opis
Jest to przedmiot o niepewnej funkcji, służący być może jako sztylet, przekłuwacz lub szydło. Zabytek został wykonany poprzez wyżłobienie na jednej stronie rowka wzdłuż osi podłużnej, a następnie rozbicie kości i zaostrzenie jednego końca. Na zabytek naniesiono dwie serie poprzecznych, lekko skośnych nacięć (po dwóch stronach naturalnego wgłębienia kości). Ich znaczenie jest trudne do interpretacji. Nacięcia te zazwyczaj łączone są z szeroko pojętą kulturą duchową. Ze względu na dosyć prostą i powszechnie stosowaną stylistykę oraz trudności z określeniem gatunku zwierzęcia, z którego pozyskano kość, zabytek ma bardzo szeroką chronologię, obejmującą cały schyłkowy paleolit, mezolit oraz protoneolit.
Historia zabytku
Zabytek został odkryty w listopadzie 1913 r. Wedle informacji archiwalnych zalegał on pod kopczykiem kamieni polnych, wraz z siekierką kamienną i 3 siekierkami krzemiennymi o chronologii neolitycznej. Cały zestaw zabytków wraz z informacjami na temat okoliczności odkrycia właściciel ziemski ze Stolca, Hans Lenz, przekazał szczecińskiemu Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde.
Ponieważ cały zestaw składa się z zabytków o różnej chronologii nie wydaje się, by należałoby traktować go jako równoczasowy zespół. Hipotezę tę wzmacnia fakt odkrycia go pod stosem kamieni polnych. Najprawdopodobniej zabytki z różnych okresów epoki kamienia zostały odkryte, a następnie zdeponowane razem i przykryte kamieniami w celu ich ukrycia. Zagadką pozostaje czas, w którym to nastąpiło.Wydaje się jednak możliwe, że było to niedługo przed znalezieniem zabytków, być może na wiosnę tego samego roku, kiedy to po orce zbierano kamienie z pól i układano na pryzmach.
W trakcie II wojny światowej zabytek został przeznaczony do ewakuacji mającej na celu uratowanie najcenniejszych znalezisk przed zniszczeniami wojennymi. Historia zabytku w miesiącach poprzedzających ewakuację oraz pierwsze lata po wojnie jest niejasna. Ostatecznie przedmiot trafił do Muzeum w Stralsundzie, gdzie w II poł. XX w. oglądany był przez polskich badaczy, m.in. prof. Michała Kobusiewicza z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zabytek powrócił do zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie na podstawie polsko-niemieckiej wymiany zbiorów archeologicznych z lat 2009-2010. W 2019 r. został poddany specjalistycznym badaniom przez zespół badawczy kierowany przez dr hab. Tomasza Płonkę z Uniwersytetu Wrocławskiego.
Bibliografia
Źródła
- Archiwum Działu Archeologii Muzeum Narodowego w Szczecinie, teczka nr 1735.
- Katalog kartkowy Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde, nr 7355-7359
Literatura
- Stubenrauch, A., 1913, Berichtüber die Versammlung, Monatsblätter 27/11: 167-172;
- Kobusiewicz, M., 1975, Late Pleistocene and Early Holocene hunting and fishing societies in North-Western Poland, Archaeologia Polona 16: 7-39;
- Galiński, T., 1992, Mezolit Pomorza, Szczecin;
- Galiński, T., Dziewanowski, M., Kowalski, K., 2012, Epoka kamienia – katalog zabytków [w:] Kowalski, K., Kozłowska-Skoczka, D. (red.), Zaginione – Ocalone. Szczecińska kolekcja starożytności pomorskich, Szczecin: 81-100.
