Ulrich Jahn

Ulrich Jahn
etnograf, nauczyciel gimnazjalny
Data urodzenia	15 kwietnia 1861
Miejsce urodzenia	Żelechowa
Data śmierci	20 marca 1900
Miejsce śmierci	Berlin
Miejsce spoczynku	Żelechowa
Narodowość	niemiecka

Ulrich Jahn (1861-1900) - niemiecki etnograf i nauczyciel gimnazjalny, zwany też Grimmem Pomorza.

Życiorys

Ulrich Jahn urodził się 15 kwietnia 1861 roku we wsi Żelechowa koło Szczecina (obecnie dzielnica Szczecina). Jego ojcem był Gustav Jahn (1818-1888), Hausvater der Züllchower Rettungshauses i przełożony tamtejszego Brüderanstalt, autor pobożnej poezji i popularny pisarz.

Gustaw Jahn - ojciec Urlicha

Ulrich Jahn uczęszczał do Marienstiftsgymnasium w Szczecinie, a od 1879 roku studiował teologię, filozofię i filologię na uniwersytecie w Lipsku, Berlinie i we Wrocławiu. W roku 1884 doktoryzował się na uniwersytecie we Wrocławiu u Karla Weinholda pracą „Die deutschen Opfergebräuche bei Ackerbau und Viehzucht”. W rok później, po złożeniu egzaminu państwowego w zakresie religii i języka niemieckiego, powrócił na Pomorze. W latach 1885-1887 był nauczycielem gimnazjalnym w swojej rodzinnej miejscowości. W roku 1885 został członkiem zarządu Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde (Towarzystwo Historii Pomorza i Starożytności). W tym czasie rozpoczął na terenie Pomorza gromadzenie pozostałości ustnej tradycji (podania, legendy i baśnie), jak również zabytków kultury ludowej, w tym zwyczaje i obyczaje oraz stroje ludowe. Jego działalność zwróciła uwagę Rudolfa Virchowa, który interesował się zabytkami starożytności. Dzięki niemu Jahn 1 kwietnia 1887 roku objął posadę nauczyciela w Friedrichs-Gymnasium w Berlinie.

Jahn wspólnie z bankierem A. Meyerem Cohnem założył w roku 1888 Museum für Volkstrachten und Erzeugnisse des Hausgewebes, dla którego zbierał na terenie Pomorza zabytki sztuki ludowej, czyli stroje ludowe i sprzęty domowe. Wspólnie z Karlem Weinholdem, który w roku 1889 został zatrudniony na berlińskim uniwersytecie, powołał Verein für Volkskunde, które wydawało czasopismo „Zeitschrift des Veriens für Volkskunde”. W roku 1892 założył muzeum w Hamburgu-Altonie, planował też zorganizowanie wystawy niemieckiego stroju ludowego w Londynie w roku 1891. Podczas trwania Columbus-Weltausstellung w Chicago w roku 1893 wybudował replikę niemieckiej wsi. Ostatecznie przeniósł się do Londynu, gdzie założył niewielkie muzeum i antykwariat starożytności.

Ulrich Jahn zmarł 20 marca 1900 roku w Berlinie, ale został pochowany na cmentarzu w swojej rodzinnej miejscowości.

Publikacje (wybór)

• Die deutschen Opferbräuche bei Ackerbau und Viehzucht. Breslau: Koebner 1884 (Unveränd. Nachdr. Breslau: Koebner 1935).
• Probe der Mundart in und um Crazig. “Baltische Studien”, AF 36, 1886, s. 55–63.
• Probe der Mundart in und um Dyelsdorf. “Baltische Studien”, AF 36, 1886, s. 158–162.
• Hexenwesen und Zauberei in Pommern. “Baltische Studien”, AF 36, 1886, s. 169–364.
• Volkssagen aus Pommern und Rügen. Gesammelt und hrsg. von Ulrich Jahn. Stettin: H. Dannenberg, 1886 (2. Auflage. Berlin: Mayer & Müller 1889. Neu ed. und mit Erl. vers. von Siegfried Neumann und Karl-Ewald Tietz. Bremen, Rostock: Ed. Temmen 1999).
• Volkstümliches in Glaube und Brauch, Sage und Märchen, w: Anleitung zur deutschen Landes- und Volksforschung. Bearb. von A. Penck [et al.]. Im Auftrage der Centralkommission für wissenschaftliche Landeskunde von Deutschland hrsg. von Alfred Kirchhoff. Stuttgart: J. Engelhorn, 1889, s. 433–480
• Schwänke und Schnurren aus Bauern Mund. Berlin: Mayer & Müller [1890].
• Volksmärchen aus Pommern und Rügen. T. 1. Gesammelt und hrsg. von Ulrich Jahn. Norden und Leipzig: Diedr. Soltau’s 1891 (Nachdr. Hildesheim, New York: Olms 1973, ISBN 3-487-04700-4).
• Jasmund bei Cöslin. Mit Berücksichtigung der Sammlung des Museum für deutsche Volkstrachten und Erzeugnisse des Hausgewebes zu Berlin. “Zeitschrift des Vereins für Volkskunde”. 1 Jg., 1891, H. 1, s. 77–100 (I); H. 3, s. 335–343 (II) (z Alexander Meyer Cohn).

Czasopismo

• „Zeitschrift des Veriens für Volkskunde” (1889-1890).

Bibliografia

• Grewolls, Grete. Ulrich Jahn, w: Grete Grewoll, Wer war wer in Mecklenburg und Vorpommern. Das Personenlexikon. DVD-Edition mit E-Book im PDF- und EPUB-Format. Rostock: Hinstorff 2011, ISBN 978-3-356-01405-1.
• Köstlin, Konrad. Ulrich Jahn. W: Neue Deutsche Biographie. Bd. 10. Berlin: Duncker & Humblot 1974, s. 306-307.
• Tietz, Karl-Ewald. Die kurze Zeit des Ulrich Jahn in der Gesellschaft für pommersche Geschichte und Alterthumskunde. “Baltische Studien”, NF 87, 2001, s. 168-179.
• Weinhold, Karl. Ulrich Jahn. “Zeitschrift des Vereins für Volkskunde”. 10. Jg., 1900, s. 216–219.

Autor opracowania: Małgorzata Elżbieta Płoszczyńska