Wacław Ulewicz
| Wacław Ulewicz | |||
| aktor | |||
| |||
| Data urodzenia | 12 czerwca 1937 | ||
| Miejsce urodzenia | Ostrówki | ||
| Data śmierci | 7 grudnia 1990 | ||
| Miejsce śmierci | Warszawa | ||
Wacław Ulewicz (1937-1990) – aktor
Życiorys
Wacław Ulewicz urodził się 12 czerwca 1937 roku w Ostrówkach na Wołyniu. W 1960 roku ukończył studia na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. W tym samym roku został zaangażowany do Teatru Polskiego w Bydgoszczy, którym kierował wybitny reżyser Hugo Moryciński. Na bydgoskiej scenie zadebiutował rolą Cherubina w Weselu Figara Beaumarchais'go. Zagrał także Marszałka D'Arundel w głośnym przedstawieniu Becket, czyli honor Boga J. Anouilha w reżyserii Jana Maciejowskiego, nagrodzonym na festiwalu toruńskim.
W latach 1961-1965 był aktorem Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie w okresie dyrekcji Aleksandra Sewruka. Grał w bardzo różnorodnym repertuarze. W ciągu czterech sezonów stworzył wiele ciekawych kreacji, m.in. Trania w Poskromieniu złośnicy W. Shakespeare'a, Wiesnicyna w Wiernej rzece S. Żeromskiego, Marka w Braciach Z. Wróbla, Kaliksta w Celestynie F. de Rojasa, Łopachina w Wiśniowym sadzie A. Czechowa.
W 1965 roku powrócił do Bydgoszczy i ponownie grał w Teatrze Polskim. Wystąpił m.in. w roli Cherei w Kaliguli A. Camusa, Von Wenclowa w Dobrze skrojonym fraku G. Dregely'ego, Alluma Rhodesa w Mocnym uderzeniu T. Willisa.
W roku 1967 został aktorem Państwowych Teatrów Dramatycznych w Szczecinie. Na tutejszej scenie zadebiutował rolą Sir Williama Catesby'ego w Ryszardzie III W. Shakespeare'a. W ciągu kilkuletniego pobytu (1967-1974) w Szczecinie stworzył kilka wybitnych kreacji, m.in. Hamleta w dramacie W. Shakespeare'a, Fouqier-Tinville'a w Oskarżycielu publicznym F. Hochwaldera (oba w reż. Józefa Grudy). Współpracował z Teatrem Krypta. Należał do najbardziej cenionych aktorów szczecińskich. Trzykrotnie był laureatem Bursztynowego Pierścienia, nagrody publiczności dla najlepszego aktora scen szczecińskich.
W latach 1974-1987, z przerwą (Teatr im. Żeromskiego w Kielcach - 1976-1981), był aktorem Teatru Ludowego w Nowej Hucie. Z zespołem tego teatru występował w Kujbyszewie w roli Hamleta (1976). Od 1987 do końca życia był aktorem Teatru Rozmaitości w Warszawie.
Był także aktorem filmowym. Zadebiutował rolą Podporucznika „Sępa” w Hubalu (1973). Często grywał działaczy państwowych i partyjnych. Znakomitą kreację I sekretarza KW w Radomiu stworzył w Krótkim dniu pracy (1981) w reż. Krzysztofa Kieślowskiego. Do innych znaczących ról należą sędzia Stanisław Leszczyński w Zamachu stanu (1981), minister Zaleski w Katastrofie w Gibraltarze (1983), Major Bobruk w Złotym pociagu (1986). Dużą popularność przyniosły mu także role w serialach telewizyjnych, m.in. Mieszczanina Porzeckiego w Czarnych chmurach (1973), Antoniego Mizury w Najważniejszym dniu życia (1974), Antykwariusza w Polskich drogach (1976).
Żonaty z aktorką Krystyną zd. Rutkowską (1933-2021). Ich syn Jakub (ur. 1967) jest także aktorem.
Zmarł 7 grudnia 1990 w Warszawie. Został pochowany na Starych Powązkach.
Działalność artystyczna (Szczecin)
Teatr
| Tytuł | Autor | Reżyseria | Forma twórczości | Postać | Teatr | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ryszard III | William Shakespeare | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Sir William Catesby | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 29 września 1967 |
| Niezwykła przygoda Pana Kleksa | Jan Brzechwa | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Adaś | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 14 stycznia 1968 |
| Don Juan | Molière | Tadeusz Byrski | obsada aktorska | Sganarel, służący Don Juana | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 15 marca 1968 |
| Królowa przedmieścia | Konstanty Krumłowski | Ewa Kołogórska | obsada aktorska | Zygmunt | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 22 września 1968 |
| Cały ogień na mnie | Stefan Artowski | Zbigniew Mamont | obsada aktorska | Porucznik Marosz | Teatr Krypta | 14 października 1968 (spektakl przygotowany z okazji dwudziestopięciolecia Ludowego Wojska Polskiego) |
| Brzeg | Ryszard Liskowacki | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 8 listopada 1968 | |
| Rekonstrukcja poety | Zbigniew Herbert | Jowita Pieńkiewicz | obsada aktorska | Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Imprez Artystycznych (Klub „13 Muz”) | 13 grudnia 1968 | |
| Wyzwolenie | Stanisław Wyspiański | Jan Maciejowski | asystent reżysera, obsada aktorska | Konrad; Maska; Syn | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 14 lutego 1969 |
| Czarna komedia | Peter Shaffer | Jowita Pieńkiewicz | obsada aktorska | Brindsley Miller | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 20 kwietnia 1969 |
| Nowe Wyzwolenie | Stanisław Ignacy Witkiewicz | Jowita Pieńkiewicz | obsada aktorska | Wężymord | Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Imprez Artystycznych (Klub „13 Muz”) | 26 kwietnia 1969 |
| Henryk IV | William Shakespeare | Jan Maciejowski | obsada aktorska | Henryk V, książę Walii | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 12 czerwca 1969 |
| Sonnenbruchowie | Leon Kruczkowski | Józef Gruda | asystent reżysera, obsada aktorska | Joachim Peters | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 12 września 1969 |
| Portret Marii | Józef Gruda | Józef Gruda | obsada aktorska | Piotr | „Scena 69” – Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 16 listopada 1969 |
| Eros i Psyche | Jerzy Żuławski | Maciej Prus | obsada aktorska | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 28 lutego 1970 | |
| Nasz współczesny (montaż literacki) | Teresa Worono (oprac.) na podst. korespondencji Włodzimierza Ilicza Lenina, poezji Włodzimierza Majakowskiego oraz fragm. sztuki Bolszewicy Michaiła Szatrowa | Bohdan Gierszanin i Wacław Ulewicz | reżyseria, obsada aktorska | Woj. Przeds. Imprez Artyst., WDK, Tow. Krzew. Kult. Świeckiej | 15 marca 1970 | |
| Elektra, czyli uwolnienie? | Jadwiga Adamowicz i Henryk Giżycki | Jadwiga Adamowicz i Henryk Giżycki | obsada aktorska | Teatr „13 Muz” | 20 kwietnia 1970 | |
| Wesele | Stanisław Wyspiański | Józef Gruda | obsada aktorska | Dziennikarz | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 10 maja 1970 |
| Wkrótce nadejdą bracia | Janusz Krasiński | Jowita Pieńkiewicz | obsada aktorska | Kolekcjoner | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 21 lipca 1970 |
| Hamlet | William Shakespeare | Józef Gruda | obsada aktorska | Hamlet | Państwowe Teatry Dramatyczne (Sala im. Księcia Bogusława Zamku Książąt Pomorskich) | 15 stycznia 1971 |
| Dialogus de Passione abo Żałosna Tragedyja o Męce Jezusa | Anonim | Jitka Stokalska | obsada aktorska | Judasz | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 28 marca 1971 |
| Mąż przeznaczenia | George Bernard Shaw | Józef Gruda | obsada aktorska | Napoleon | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 10 października 1971 |
| Święta Joanna | George Bernard Shaw | Józef Gruda | obsada aktorska | Państwowe Teatry Dramatyczne (Zamek Książąt Pomorskich, Sala im. Księcia Bogusława) | 21 stycznia 1972 | |
| Powrót Odysa | Stanisław Wyspiański | Wojciech Jesionka | obsada aktorska | Odys | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 26 marca 1972 |
| Oskarżyciel publiczny | Fritz Hochwalder | Józef Gruda | obsada aktorska | Fouqier-Tinville | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) | 9 czerwca 1973 |
| Człowiek znikąd | Ignatij Dworiecki | Józef Gruda | obsada aktorska | Riabinin | Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny) | 12 lutego 1974 |
Danuta Chudzianka (Ruth) i Wacław Ulewicz (Joachim Peters) w Sonnenbruchach (1969)
Wacław Ulewicz (Henryk V) i Marian Nosek (Henryk IV) w Henryku IV (1969) - fot. Grażyna Wyszomirska
Jako Dziennikarz w Weselu (1970)
Jako Hamlet (1971) - fot. Wanda Cieślak
Jerzy Ernz (Klaudiusz) i Wacław Ulewicz (Hamlet) w Hamlecie (1971)
Jako Odys w Powrocie Odysa (1972) - fot. Stefan Pleśniarowicz
Bohdan A. Janiszewski (Montané) i Wacław Ulewicz (Fouqier-Tinville) w Oskarżycielu publicznym (1973) - fot. Stefan Pleśniarowicz
Radio
| Tytuł słuchowiska | Autor | Reżyseria (adaptacja radiowa) | Postać | Data pierwszej emisji |
|---|---|---|---|---|
| Ptaszki nie odleciały jesienią | na podst. wspomnień Zdzisława Boczkowskiego | Julia Zyblewska (Czesław Czerniawski) | obsada aktorska | 13 września 1970 |
| Kapitanowie | Georgij Wadimow | Julia Zyblewska (Teresa Worono) | obsada aktorska | 21 listopada 1971 |
| Dziś w nocy zrodzi się gwiazda - Hamlet? | wiersze różnych poetów | (Alina Głowacka) | obsada aktorska | 12 grudnia 1971 |
| Płomieniem oczu i myśli | Stanisław Wit Wiliński | Julia Zyblewska (Stanisław Wit Wiliński) | obsada aktorska | 16 grudnia 1971 |
| Blizny - poezje Stanisława Wita Wilińskiego (z cyklu Szczecińskie popołudnia) | Stanisław Wit Wiliński | Julia Zyblewska | obsada aktorska | 21 kwietnia 1972 |
| Niezwykłe przygody barona de Crac | Albert Camus | Ewa Kołogórska (Alina Głowacka) | obsada aktorska | 23 lipca 1972 |
| Pojmowanie czasu | Jerzy Sawiuk | Czesław Staszewski | obsada aktorska | 2 czerwca 1974 |
Telewizja
| Tytuł sztuki (programu) | Autor | Scenariusz (adaptacja) | Reżyseria | Realizacja telewizyjna | Postać | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ukryty sojusznik (w cyklu Wieczory z Conradem) | Joseph Conrad | Juliusz Burski, Wiesław Wodecki | Juliusz Burski | obsada aktorska | 29 grudnia 1967 | |
| Freja z Siedmiu Wysp (w cyklu Wieczory z Conradem) | Joseph Conrad | Juliusz Burski, Wiesław Wodecki | Juliusz Burski | Ryszard Zawidowski | Jasper Allen | 8 marca 1968 |
| Dziwak | Nazim Hikmet | Maryna Broniewska | obsada aktorska | 10 maja 1968 | ||
| Falk (w cyklu Wieczory z Conradem) | Joseph Conrad | Juliusz Burski, Wiesław Wodecki na podst. opowiadania Tajfun | Juliusz Burski | Wiesław Wodecki | Falk | 7 czerwca 1968 |
| Ryszard III | William Shakespeare | Jan Maciejowski | Sir William Catesby | 6 września 1968; przeniesienie z Teatru Współczesnego w Szczecinie | ||
| Rekonstrukcja poety | Zbigniew Herbert | Jowita Pieńkiewicz | Ryszard Zawidowski | obsada aktorska | 16 marca 1969 | |
| Brzeg | Ryszard Liskowacki | Jan Maciejowski | Jan Maciejowski | obsada aktorska | 25 kwietnia 1969 | |
| Henryk IV | William Shakespeare | Jan Maciejowski | Jan Maciejowski | Henryk V, książę Walii | 15 września 1969; przeniesienie z Teatru Współczesnego w Szczecinie | |
| Playboy zachodniego świata | John Millinghton Synge | Jan Maciejowski | Jan Maciejowski | Ryszard Zawidowski | obsada aktorska | 19 września 1969 |
| Ostatni rejs | Jerzy Sawiuk | Ryszard Zawidowski | Ryszard Zawidowski | obsada aktorska | 2 lutego 1970 | |
| Tylko 68 dni | Ryszard Liskowacki | Czesław Staszewski | Ryszard Zawidowski | obsada aktorska | 17 maja 1970 | |
| Najśliczniejsza duszy i serca pociecha | polskie listy miłosne | Władysław Wojciechowski | Ryszard Zawidowski | Ryszard Zawidowski | obsada aktorska | 30 maja 1971 |
| Hamlet | William Shakespeare | Józef Gruda | Józef Gruda | Janusz Rudnicki | Hamlet | 20 września 1971; przeniesienie z Sali Bogusława Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie |
Nagrody i wyróżnienia
- 1967 – nagroda za rolę Allana Rhodesa w Mocnym uderzeniu Willisa w Teatrze Polskim w Bydgoszczy na IX Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
- 1969 – nagroda zespołowa za wybitne osiągniecia w upowszechnianiu kultury dla zespołu artystycznego Państwowych Teatrów Dramatycznych w Szczecinie przez realizację sztuki Ryszarda Liskowackiego Brzeg, przyznana przez Prezydium WRN z okazji 24 rocznicy wyzwolenia Szczecina (25 kwietnia)
- 1969 – nagroda za rolę Henryka, księcia Walii, w sztuce Henryk IV Williama Shakespeare'a w PTD w Szczecinie na XI Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
- 1969 – Bursztynowy Pierścień w plebiscycie publiczności za role Konrada w Wyzwoleniu Stanisława Wyspiańskiego i Petersa w Niemcach Leona Kruczkowskiego w PTD w Szczecinie
- 1970 – nagroda Towarzystwa Przyjaciół Szczecina dla najpopularniejszego szczecińskiego aktora
- 1970 – Bursztynowy Pierścień w plebiscycie publiczności za rolę Dziennikarza w Weselu Stanisława Wyspiańskiego w PTD w Szczecinie
- 1970 – nagroda za rolę Dziennikarza w Weselu Stanisława Wyspiańskiego w PTD w Szczecinie na XII Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
- 1970 – nagroda Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie za wybitne osiągnięcia aktorskie
- 1970 – nagroda za rolę Henryka V w Henryku IV Williama Shakespeare'a w PTD w Szczecinie na XII Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
- 1971 – nagroda Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie za osiągnięcia artystyczne w teatrze
- 1971 – nagroda honorowa za rolę tytułową w Hamlecie Williama Shakespeare'a w PTD w Szczecinie na XIII Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
- 1971 – Bursztynowy Pierścień za rolę tytułową w Hamlecie Williama Shakespeare'a w PTD w Szczecinie
- 1972 – nagroda za rolę Judasza w sztuce Dialogus de Passione w PTD w Szczecinie na XIV Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
- 1974 – nagroda za rolę Fouquier-Tinville'a w sztuce Oskarżyciel publiczny Fritza Hochwaldera w PTD w Szczecinie na XVI Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
- 1976 – nagroda w plebiscycie „Dzikiej Róży”
Odznaczenia
- 1972 – Zasłużony Działacz Kultury
- 1979 – Złoty Krzyż Zasługi
O Wacławie Ulewiczu
- (...) Potwierdziła się także znakomita opinia przedstawienia „Wesela” w reżyserii Józefa Grudy. (...) Bohaterem tego spektaklu stał się dziennikarz w świetnej interpretacji Wacława Ulewicza, co także jest czymś zupełnie nowym w przedstawieniach „Wesela”. (Roman Szydłowski, Impreza na europejską skalę. Warszawskie spotkania teatralne, „Kurier Szczeciński” 1970 nr 305, s. 4)
- (...) Trudno wyróżnić kogokolwiek, by nie okazać się niesprawiedliwym, zresztą wierzę, że nie o to chodzi. W każdym razie nie sposób nie wspomnieć o Wacławie Ulewiczu, który błysnął kunsztem w roli Judasza. (Maciej Karpiński, Wydarzenie w Szczecinie, „Sztandar Młodych” 1971 nr 78)
- (...) Wacław Ulewicz nieco suche i schematyczne teksty potrafił przekazać w sposób prawdziwie dramatyczny - od zazdrości, nienawiści, poprzez poniżenie zdradą, aż do krzykliwej rozpaczy i daremnego protestu przeciw przeznaczeniu. (Julian Lewański, Dialog o pasji ludzkiej, „Teatr” 1971 nr 11, s. 15-17)
- (...) Gdyby nie sekwencja Judasza - dramatyczna, przejmująco ludzka - z trudnością przyszłoby mi wysiedzieć do końca spektaklu. Bo Judasz - to właśnie teatr. To specyficzna optyka wszelkiej sztuki, dla której zawsze przykłady upadku były bardziej pociągające niż dzieje wywyższenia. Przy tym Wacław Ulewicz - aktor który każdą swoją kreację nasyca ogromnym ładunkiem żaru i prawdy. Nawet w „Dialogusie” - w którym surowy, archaiczny język działa niemal jak Brechtowski efekt obcości - Ulewicz potrafił przebić barierę i przybliżyć - urealnić - postać Judasza i jej problem. (Michał Misiorny, Nowe premiery - Szczecin, „Kultura” 1971 nr 28)
- (...) Wacław Ulewicz, brawurowy odtwórca Hamleta i innych głównych ról u Grudy, swą świetną kreacją zmusił do niekonwencjonalnych obserwacji nie tylko szczecińską widownię. Z powodzeniem kokietował swym «urokiem polskiego, szatańskiego Hamleta» publiczność Kujbyszewa i Moskwy. (Bogdan Wojtczak, Byłem jak dobosz, „Morze i Ziemia” 1985 nr 23, s. 8-9)
Ciekawostki
- Był bohaterem reportażu radiowego Aliny Głowackiej Ulewicz, nadanego przez rozgłośnię radiową w Szczecinie 15 stycznia 1971 roku
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina t. II P-Ż (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Ryszard Markow), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000
- Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
- Zdzisław Sośnicki, 40 lat teatrów dramatycznych Szczecina (opracowanie części dokumentacyjnej Ryszard Markow i Elwira Rewcio), Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin 1985
Inne źródła
- Strona internetowa Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie
- Strona internetowa PWSFTviT w Łodzi
- Fotografie ze zbiorów ZASP w Szczecinie
