Zdzisław Tobiasz

Zdzisław Tobiasz
aktor, reżyser
Data urodzenia	13 maja 1926
Miejsce urodzenia	Nowe Miedze
Data śmierci	17 października 2022
Miejsce śmierci	Skolimów

Zdzisław Tobiasz (1926-2022) – aktor, reżyser

Życiorys

Zdzisław Tobiasz urodził się 13 maja 1926 roku w Nowych Miedzach k. Sieradza. Po wojnie mieszkał w Łodzi. W 1947 roku zdał maturę. Przypadkowo w gazecie przeczytał o zapisach do szkoły teatralnej. Został przyjęty na Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Łodzi. Studiował m.in. pod kierunkiem Leona Schillera, za którym wraz z innymi studentami z rocznika wkrótce przeniósł się do Warszawy. Na scenie zadebiutował 8 stycznia 1949 roku epizodem w Psie ogrodnika Lope de Vegi w warszawskim Teatrze Placówka (filia łódzkiego Teatru Wojska Polskiego). Studia ukończył na Wydziale Aktorskim warszawskiej PWST.

Niemal całe swoje życie aktorskie związał z warszawskim Teatrem Ateneum, do którego został zaangażowany w 1951 roku. Na scenie tego teatru grał prawie 40 lat (1951-1957 i 1961-1991). Był także aktorem Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie (1957-1958) oraz Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie (1958-1960). Grał i reżyserował w Teatrze Telewizji.

Ze scenami Szczecina związany był dwukrotnie. Po raz pierwszy w sez. 1950/51, jeszcze jako student PWST. Po raz drugi grał w sez. 1960/61 w Państwowych Teatrach Dramatycznych. Wówczas także reżyserował.

Wystąpił w kilku filmach fabularnych, m.in. jako Banschutz w Ludziach z pociągu (1961), Niemiecki żandarm w Jak być kochaną (1962), Nieuprzejmy kelner w Gangsterach i filantropach (1962), Kolejarz w Życie raz jeszcze (1964), Komandor Valdi w Agencie nr 1 (1971), Stolarek w Wolnym strzelcu (1981), Aktor w Dolinie Issy (1982). Grał w serialach Przyłbice i kaptury (1985) i w Dekalogu (1987). Znakomitą kreację, która przyniosła mu wielką popularność, stworzył w roli majora Wołczyka w serialu 07 zgłoś się (1976-1987).

Obdarzony ciepłym, charakterystycznym głosem już na początku swojej kariery aktorskiej związał się z Teatrem Polskiego Radia, do którego zaprosił go reżyser Zbigniew Kopalko. W radiu stworzył wiele niezapomnianych kreacji. W uznaniu zasług, w 1991 roku otrzymał prestiżową nagrodę Złotego Mikrofonu.

Już w połowie lat pięćdziesiątych za sprawą Zofii Dybowskiej-Aleksandrowicz został aktorem dubbingu. Swojego głosu użyczał m.in. w filmach Wehikuł czasu (1960), Dwunastu gniewnych ludzi (1973), serialach, m.in. Belfegor, czyli upiór Luwru (TVP 1965), Kobieta w bieli, Sześć żon Henryka VIII (TVP 1973), Elżbieta królowa Anglii (TVP 1973), Pogoda dla bogaczy (TVP 1978), Hotel Polanów i jego goście (TVP 1982) Piotr Wielki (TVP 1986), oraz w spektaklach Teatru Telewizji na Świecie. Wybitną kreację Soamesa Forsyte'a (Eric Porter) stworzył w serialu Saga rodu Forsyte'ów (TVP 1970). Rola ta przeszła do historii polskiego dubbingu jako największe osiągniecie w tej dziedzinie filmowej.

Aktor był również uznanym pedagogiem. Z wyższym szkolnictwem teatralnym związał się już w 1951 roku. Początkowo jako adiunkt wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie (1951-1955), a potem w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej jako starszy asystent (1975-1977) i starszy wykładowca (1989-1995).

Zmarł 17 października 2022 roku w Domu Aktora Weterana w Skolimowie.

Twórczość teatralna (Szczecin)

Tytuł	Autor	Reżyseria	Forma twórczości	Postać	Teatr	Data premiery
Rewizor	Mikołaj Gogol	Hugon Moryciński	obsada aktorska	Iwan Kuźmicz Szpiekin	Państwowy Teatr Polski (scena: Teatr Współczesny)	7 listopada 1950
Śnieżek	Walentina Lubimowa	Tadeusz Żuchniewski	obsada aktorska	Tompson	Państwowy Teatr Polski	2 grudnia 1950
Statek Derbent	Jurij Krymow	Zespół	asystent reżysera		Państwowy Teatr Polski (scena: Teatr Współczesny)	1 maja 1951
Manon Lescaut	Vitĕzslav Nezval wg powieści Abbé Prèvosta	Zdzisław Tobiasz	reżyseria, obsada aktorska	Komendant wyprawy	Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski)	31 grudnia 1960
Opera za trzy grosze	Bertolt Brecht	Zdzisław Tobiasz	inscenizacja, opracowanie dramaturgiczne tekstu, reżyseria		Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny)	23 marca 1961
Fircyk w zalotach	Franciszek Zabłocki	Zdzisław Tobiasz	reżyseria		Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski)	21 kwietnia 1961
Sto dni małżeństwa	Marta Gergely	Zdzisław Tobiasz	reżyseria, obsada aktorska	Sędzia	Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Polski)	1 czerwca 1961
Kuglarze	Zdzisław Skowroński	Zdzisław Tobiasz	reżyseria, obsada aktorska	Baron	Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny)	12 września 1961

Nagrody

• 1991 – Złoty Mikrofon

Odznaczenia

• 1955 – Medal 10-lecia PRL
• 1974 – Złoty Krzyż Zasługi
• 1977 - Zasłużony Działacz Kultury
• 1977 – Odznaka Honorowa m. st. Warszawy
• 1979 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1984 – Medal 40-lecia PRL
• 1988 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

Źródła

Inne

• Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz