Marian Kowalski
| Marian Kowalski | |||
| Pisarz, dziennikarz, filolog | |||
| |||
| Data urodzenia | 1936 | ||
| Miejsce urodzenia | Szymonki | ||
| Lata działalności | od roku 1957 | ||
| Narodowość | polska | ||
Marian Kowalski (ur. 1936) – pisarz, filolog, dziennikarz
Spis treści
Życiorys
Marian Kowalski urodził się 8 września 1936 roku w Szymonkach k. Rawicza. W młodości pływał na statkach handlowych jako chief praktyki, co znalazło odbicie w jego przyszłej twórczości o tematyce marynistycznej. Od roku 1957 recenzent literacki i teatralny m.in. w czasopismach „Odra” , „Nadodrze” , „Teatr” , „Scena” , „Spojrzenia”. W roku 1958 zadebiutował prozatorsko we „Współczesności” opowiadaniem „Koty”. W roku 1960 ukończył polonistykę na Uniwersytecie Wrocławskim. Od roku 1960 związany ze Szczecinem. W latach 1960-1973 pracował w oświacie szkolnej oraz w szkolnictwie wyższym, m.in. uczył języka polskiego w klasach humanistycznych V LO im. Adama Asnyka w Szczecinie. W roku 1973 miał debiut książkowy. W latach 1973-1980 był redaktorem w Zakł. Inf. Nauk. i Wydawn. INKNiBO Szczecin. W latach 1980 -1985 kierował Redakcją Publicystyki Kult. i Programów Artyst. Polskiego Radia. Od 1985 roku kierował Redakcją Prozy Współczesnej Wydawnictwa „Glob”. Od roku 1994 pracownik Polskiego Radia w Szczecinie. W latach 1964-1966 współredaktor periodyku „Zeszyt Nauczyciela”, sekretarz redakcji „Morze i Ziemia”, współpracował z redakcją „Spojrzeń”. Współpracował także z czasopismami regionalnymi i centralnymi, publikując m.in. w „Nowych Sygnałach”. „Nadodrzu” „Pobrzeżu”, „Scenie”, „Faktach”, „WTK” , „Teatrze”, „Studencie”, „Kurierze Szczecińskim”, „Głosie Szczecińskim”, „Morzu i Ziemi”, „Spojrzeniach” „Jedności”. Współtworzył kwartalniki społeczno-kulturalne na Pomorzu Zachodnim. Inicjator literackich konkursów marynistycznych i słuchowisk radiowych. Członek Związku Literatów Polskich, później Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Autor m.in. kilkudziesięciu magazynów radiowych, recenzji teatralnych, esejów, słuchowisk radiowych, sztuk teatralnych, powieści, opowiadań. Redaktor „Zeszytów Nauczyciela”, „Spojrzeń”, „Morza i Ziemi”, „Między innymi”, w wydawnictwie „Glob”, „Jedności”, w szczecińskim radiu, Przewodnika po współczesnej literaturze marynistycznej, albumu 60 lat Polskiego Radia Szczecin, periodyku „Publiczna Radiofonia Regionalna”. Publikował w wielu czasopismach pod kryptonimami (mk, jmk, JMK, (k), KoMa, WIDZ, Ran, zj oraz pseudonimami (Paweł Monat, Jan Mar, Gloria Denis, Sylwia Monday).
Wiele jego tekstów na potrzeby słuchowisk zaadaptował Sylwester Woroniecki.
Tematyka utworów
W utworach Mariana Kowalskiego dominuje różnorodna i bogata tematyka, w tym cechująca jego twórczość, marynistyczna. Bogactwo treści i głębia filozoficzna utworów są pełne skrajności, dając dużą dozę refleksji nad sensem życia, problemem przemijania oraz ukazując stosunki międzyludzkie i dojrzewanie człowieka do podjęcia odpowiednich decyzji. Autor porusza tematykę sensu istnienia, wykorzystując metaforyczno-aluzyjne motywy (Rozstanie). Bohaterami utworów często są ludzie twórczy: rzeźbiarze, dziennikarze, pisarze oraz ludzie morza uwikłani w różnorodność problemów i sytuacji życiowych, na które miała wpływ przeszłość (Blinda, Wołanie mew).
W utworach dla dzieci i młodzieży porusza głęboką tematykę ich egzystencji. Utwory te są również przeznaczone i dla dorosłych, ukierunkowując ich na świat przeżyć wewnętrznych dziecka w sposób zwięzły i wyrazisty. W Kukułczym jajeczku już samo motto , mówiące o eurosierotach, wystarcza za opis powieści przeznaczonej nie tylko dla młodego czytelnika. W opowiadaniu 15 dni z życia Wioli autor zawarł tematykę upływu czasu w 15. dniach z życia wrażliwej dziewczynki, z dnia na dzień poszerzającej wiedzę o ludziach i otaczającym świecie. Nieraz banalne spostrzeżenia stają się powodem do głębszych przemyśleń i wniosków. Upływa czas wakacyjnej beztroski, nadchodzą miesiące szkolnej nauki i doświadczenia wprowadzające w dojrzałość. Czas Wioli odmierza kościelny zegar, ale ona nie przywiązuje do regularnych uderzeń większego znaczenia. Z upływu czasu zdaje sobie dopiero sprawę u dziadka, w pokoju pełnym zegarów i wspomnień odchodzącego jej bliskiego człowieka.
Rozrabiaki z osiedla to książka przeznaczona również nie tylko dla młodzieży. Jej epilog jest uniwersalną wizją naszego świata, kiedy to Polacy domagający się pracy i chleba, nie widząc już żadnego dla siebie ratunku, oczekują spełnienia postulatów od kosmitów. Wszyscy czekają na ich zapowiedziany przylot nad Jeziorem Głębokim i liczą na to, że spełnią ich żądania, by mieć lepsze życie. Wątki thrillera i fantastyki (Wołanie mew) nadają utworom tajemniczości, zaskakując czytelnika pięknem nieprzewidywalności. Bohaterowie są pełni sprzeczności w ambicjach, zachowaniu, pochodzeniu i osiąganiu celów. Autor nie omija i wątków kryminalnych połączonych z fantastyką (Mroczne dziedzictwo). W powieściach, nie tylko przygodowych, bohaterowie poszukują różnych rozwiązań, aby uwolnić się od ciężaru przeżyć. Marian Kowalski często wraca do tematyki mroków przeszłości, którą wplata w piękno krajobrazu, kulturową różnorodność i aktualne zdarzenia historyczne (Anioł prawy, anioł lewy). W jego utworach nie brakuje i wątków miłosnych. Mini-powieści, adresowane do kobiet i dziewcząt wchodzących w dojrzałość, ukazują liczne perypetie bohaterek, dzielenie się poglądami na temat życia, a także ich marzenia, dzięki czemu autor tworzy fabułę z żywą, intrygującą akcją (Kapryśne serca). Codzienność i proza życia wplecione są w barwne opisy zdarzeń. Skrajności koegzystują, jednak pytania pozostają otwarte. Autor, bawiąc się skrajnościami, zaskakuje tokiem akcji i porusza problem znalezienie swojego miejsca w życiu (Rozrabiaki z osiedla).
W powieści Rozstania ważna jest epizodyczna rola Wiktora Jarży, starego człowieka „usychającego” wraz ze wspomnieniami, gdy żył poświęcając czas dzieciom, z tego poświęcenia czyniąc sens istnienia. Równolegle biegnie aluzyjno-metaforyczny motyw zielonej żabki żyjącej w betonowej sadzawce, która w porę nie wybrała wolności i tak już w niej pozostała, jako więzień do śmierci z powodu nie podjętej właściwej decyzji. Konstrukcyjną klamrę powieści stanową spotkania obecnych i odchodzących pokoleń. Poruszony jest również wątek córki, która nie ma czasu dla matki.
Akcja utworów Mariana Kowalskiego często rozgrywa się się w Szczecinie (Rozrabiaki z osiedla, częściowo Lato z Dariuszem i Balladą) lub jego okolicach: na wyspie Wolin (Rozstania), na Wyspie Uznam (IDoL).
Twórczość
Utwory sceniczne, scenariusze, słuchowiska radiowe
- 1973 – Wszędzie i nigdzie, (Jednoaktówka)
- 1974 – Ktoś obcy, (jednoaktówka; prapremiera - Szczecin, T. Krypta )
- 1975 – Zgodnie z prawem, (monodram Telewizja Regionalna Szczecin)
- 1979 – Bombaj; Z siekierą i bambusem
- 1980 – Na tęczę się wspiąć]]
- 1980 – Tak się w sobie zagubiłem
- 1980 – Zaproszenie na karpia
- 1980 – Daleko od Galapagos
- 1981 – Niezwykły sztorm
- 1982 – Święci po ziemi nie chodzą
- 1982 – Karczowisko
- 1982 – Dom nad urwiskiem
- 1982 – Wigilijna opowieść z Lasku Arkońskiego, (współautor Janusz Wnuk)
- 1982 – Mój biały statek
- 1983 – Dni żałoby, dni nadziei
- 1983 – Nim nadejdzie dzień, (W ramach magazynu artystycznego)
- 1983 – O sobie samym, (W ramach magazynu artystycznego)
- 1983 – W pałacu ze śnieżnej zawiei
- 1983 – Zamknięte muzeum
- 1983 – Skamielina
- 1983 – Baśń morza
- 1983 – Eryk Pomorski–Małgorzata, (W ramach magazynu artystycznego)
- 1983 – Eryk Pomorski–Filippa, (W ramach magazynu artystycznego)
- 1983 – Gość wigilijny
- 1984 – Wygnaniec
- 1985 – Człowiek z gumową gębą
- 1985 – 5 lipca
- 1985 – Ida i Borys
- 1986 – Nad Duławą
- 1986 – Sydonia, (monodram; prapremiera, Szczecin T. Krypta )
- 1987 – Marcjanna
- 1988 – Cecylia i Eryk
Słuchowiska emitowane w rozgłośniach radiowych Szczecina, Koszalina, Zielonej Góry
- 2012 – Dwoiści, scenariusz filmowy. Warszawa, Teatr dla Was
- 2012 – Wiosenne spotkanie, słuchowisko. Warszawa, Teatr dla Was
- 2012 – Pebryna, scenariusze filmowe. Warszawa, Teatr dla Was
- 2012 – Epitafium dla księżnej Marii Anny, farsa. Warszawa, Teatr dla Was
- 2012 – Romeo i Julia naszych czasów, projekty dramatyczne. Warszawa, Teatr dla Was
- 2012 – Anioł ognisty, mój anioł lewy, scenariusz filmowy. Warszawa, Teatr dla Was
- 2013 – Pod morenowymi wzgórzami, groteska. Warszawa, Teatr dla Was
- 2013 – Czas próby, dramat. Warszawa, Teatr dla Was
Utwory dla dzieci, młodzieży
- 1973 – Blinda, Nasza Księgarnia, Warszawa
- 1981 – Mój przyjaciel delfin, Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin
- 1983 – Skarb Morza Sargassowego, Szczecin, Glob
- 1986 – Mój nieprzyjaciel Mateo, Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin
- 1987 – Mój największy nieprzyjaciel, Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin
- 1983 – Mój przyjaciel Abu, Krajowa Agencja Wydawnicza, [[Szczecin]
- 2012 – Kukułcze jajeczko, Wydawnictwo Internetowe e-bookowo.pl, (e-book), Będzin
- 2014 – 15 dni z życia Wioli, Goneta, (e-book), Warszawa
- 2014 – Lato z Dariuszem i Balladą, Goneta, (e-book), Warszawa
- 2015 – Wszystko przed tobą, dziewczyno!, Czytnia.pl, (e-book), Opole
- 2015 – Rozrabiaki z osiedla, Wydanie II, Goneta, (e-book), Warszawa
Opowiadania
- 1980 – Wszędzie i donikąd, Wyd. Poznańskie
- 1982 – Galapagos, Wyd. Poznańskie
- 2013 – Strażnicy zmarłych, Poznań, Oficyna Wydawnicza RW2010, (e-book)
- 2012 – Ze śmiercią w tle, Będzin, Wydawnictwo Internetowe e-bookowo.pl, (e-book)
- 2013 – Peenemünde. Odwet patriotów, (political-fiction), Oficyna Wydawnicza RW2010, (e-book)
- 2015 – W kręgu kobiet, Będzin, Wydawnictwo Internetowe e-bookowo.pl, (e-book)
- 2016 - Armentaquerella. Opowieści znad zalewu, Warszawa 2016, wydawnictwo Goneta (e-book)
- 2016 - Łap, co się nawinie, Goneta, (e-book) oraz druk
- 2015 - Wszystko przed Tobą dziewczyno, Opole 2015
Powieści
- 1976 – W połowie drogi, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa
- 1984 – W oczekiwaniu, Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin
- 1984 – Przed kurtyną, Glob, Szczecin
- 1985 – Karczowiska, Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin
- 1986 – Dom na klifie, (I nagroda w ogólnopolskim konkursie lit. na powieść o tematyce “Polska nad Odrą i Bałtykiem”), Szczecin, Glob
- 1987 – Pod lipą, lipką zieloną, Szczecin, Krajowa Agencja Wydawnicza
- 1990 – Cecylia i Eryk, Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza
- 1990 – Wiatraki na błękicie, Bydgoszcz, Pomorze
- 2011 – Segeberg, Szczecin , Albatros, (e-book)
- 2012 – Niedaleko Kilimandżaro, Warszawa , Goneta, (e-book)
- 2012 – Ucieczka na wyżyny Galaad, Opole, Czytnia.pl, (e-book)
- 2012 – C'est la vie!, Opole, Czytnia.pl (e-book)
- 2012 – Rozstania, Będzin, Wydawnictwo Internetowe e-bookowo.pl, (e-book)
- 2012 – Kapryśne serca, Będzin, Wydawnictwo Internetowe e-bookowo.pl, (e-book)
- 2012 – Wołanie mew, Poznań, Oficyna Wydawnicza RW2010, (e-book)
- 2012 – Mroczne dziedzictwo, Poznań, Oficyna Wydawnicza RW2010, (e-book)
- 2012 – Anioł lewy, anioł prawy,Warszawa, Goneta, (e-book)
- 2015 – Ryzyko gry,Historical fiction, Warszawa, Goneta, (e-book)
- 2015 – Mroczne dziedzictwo, II wyd. Poznań, Wydawnictwo Sumptibus
Publikacje w wydawnictwach zbiorowych
- 1969 – Wyjść z cienia
- 1970 – Spojrzenia i refleksje
- 1971 – Witraże niepokoju
- 1975 – W mocy rąk
- 1977 – Szczecin morski
- 1977 – Portrety i pejzaże
- 1979 – Gaismas pilna pil seta, Ryga
- 2009 – Danse macabre. Antologia twórczości przerażającej
- 2009 – Kot Polski. Antologia Kryminalnych Opowiadań, T. II
- 2012 – Antologia opowiadań „Rok 2012”
- 2013 – Moje Zielone Liceum. Publikacja wspomnieniowa
- 2013 – Całkiem nowe bajeczki
- 2013 – W sercu i w pamięci, Tuchów
- 2015 – Danse Macabre. Polski horror, II wydanie
Ukazały się pod pseudonimami jako wydawnictwa zwarte
- 1990 – Zemsta rodu (scenariusz komiksu) ilustr. Piotr Drzewiecki, 1 część, 2 część, Szczecin, Glob
- 1983 – Opowiedz mi o... ( scenariusze zeszytów dla dzieci ) Ilustr. Leszek Żebrowski, Szczecin, Glob
- 1994 – Uwodzicielka, Poznań, Sorus
- 1994 – Sail-ho,Poznań, Sorus
- 1998 – Sydonia, Wyd. ze środków funduszu PHARE, Szczecin
- 1986 – Strażnicy zmarłych, Szczecin, KAW
- 1991 – Morze nie stało się grobem, Katowice, Akapit
- 1992 – Czarne błyskawice, Katowice, Akapit
- 1993 – Skorpiony zabijają nocą, Katowice, Akapit
- 1994 – Skubanie kanarków, Poznań, Sorus
Wybrane pozycje e-bookowe z opisem
„Blinda“ – młodzieżowa opowieść o przygodach chłopca, któremu na imię Bolek. Chłopcu brakuje ojcowskiego zainteresowania, więc ucieka z domu i zakrada się na statek „Blinda”, by spędzić z ojcem choć trochę czasu. Podejmując najtrudniejszych zadań, Bolek postanawia udowodnić ojcu, że jest godny pójścia w jego ślady. Młodzi marynarze przeżywają przygody.
„ Wołanie mew ” to wydana w lipcu 2012 roku powieść obyczajowa z wątkami thrillera i fantastyki, w której autor przedstawia losy celebrytki, Ingi Bral, wpisane w koszmarną legendę o mewach z duszami topielców. Ustabilizowani już bohaterowie: Inga i jej kochanek, Joahim Krafft, żyją zwyczajnie i osiągnęli już w życiu wiele. Pełnej sprzeczności i dążeń kobiecie to nie wystarcza i nie potrafi ona spokojnie żyć u boku Joahima. Chce dokonać czegoś wielkiego w swoim życiu, zasłużyć sobie na nieśmiertelność. W tym celu postanawia zostać dziennikarką i wyruszyć w rejs jachtem po Morzu Północnym, aby przygotować reportaż o ludziach morza. W czasie podróży doświadcza zarówno miłosnych uniesień, które pozwalają jej oderwać się od rzeczywistości, jak i lęku z powodu wszechobecnych mew, które przypominają jej, że przed przeznaczeniem jeszcze nikt nie zdołał uciec.
„Mroczne dziedzictwo" to powieść obyczajowa, romans. Pierwsze wydanie w 2012 roku. To opowieść o miłości, przeznaczeniu i szukaniu miejsca w życiu. Zawiera wątek kryminalny i fantastyczny, gdzie autor opisuje losy polsko-niemieckiej pary, która poznaje się na zjeździe poświęconym zjawiskom nadprzyrodzonym. Daniel i Irena stanowią przeciwieństwa. On, niemiecki dziennikarz, jest z natury sceptykiem żyjącym tu i teraz. Nie czuje związku z rodziną partnerki i jej historią. Ona to młoda Polka, rzeźbiarka, którą porywają wodze fantazji. Na plenerze rzeźbi posążek swej dalekiej krewnej spalonej na stosie. W powieści przewija się wątek Inkwizycji i procesów budowanych na pomówieniach. Pojawiają się postaci czarownic, ich bezlitosnych sędziów oraz potomków jednych i drugich. Wątek przeszłości ma wpływ na jej sztukę i relacje z mężczyznami. Towarzyszy temu wszechobecny strach, nastrój grozy i tajemniczości. W utworze pojawiają się duchy zmarłych członków rodziny oraz motyw ukrytego skarbu, sporów rodzinnych i niewyjaśnionych śmierci, które zbierają swoje żniwo także w teraźniejszości.
Armentaquerella. Opowieści znad zalewu. Warszawa 2016, wydawnictwo Goneta (e-book). Autor wprowadza czytelników w świat niezwykły, który swą nadrealność, nieraz mroczność, zawdzięcza perspektywie patrzenia na wydarzenia pozornie błahe, codzienne. Maleńka wysepka, jedna z czterdziestu na Zalewie Szczecińskim, osiedle Grzęzno na peryferiach metropolii regionu zachodniopomorskiego zrodziły się z twórczej wyobraźni. Czy naprawdę istnieją? Życiorysy postaci utworu, ich uwikłania w konflikty społeczne, polityczne, obyczajowe, ich bezsilność wobec swoich pragnień, marzeń, pobudek nieraz niskich, ukazują koleje losu niejednego z nas. „Armentaquerellę” czyta się łatwo, a jej głębię refleksji ukazaną poprzez epikę moralisty odkrywa się, jeżeli nie z ostatnim akapitem, to w jakiś czas póżniej, gdy odnajdziemy wątpliwości o sensie istnienia, jakie dręczą postaci utworu.
„Armentaquerella” to nie utwór zapewniający tylko rozrywkę, są w nim fabularne pokłady godne głębszego poznania.„Armentaquerellę” nie jest łatwo sklasyfikować. Wątki sensacyjne, jak gwałty na nieletnich, śmierć dziewczyny w Tamizie, morderstwo w domku letniskowym, samobójstwo sugerowałyby, że czytelnikowi proponuje się powieść sensacyjną. Natomiast inne wątki, jak ostre polemiki, losy ludzkie uzależnione od dziejów historycznych, że to utwór o charakterze politycznym. Natomiast rozwijający się przez wiele stron motyw marzeń o lepszym świecie, że jest to powieść z pogranicza sf. Dodajmy do tego jeszcze nie ukrywany przez główne postacie głód uczuć, a kłopot z zaszufladkowaniem utworu będzie jeszcze większy.
Również i jego formę trudno zamknąć jednym określeniem. Postacie poszczególnych części wiąże miejsce wydarzeń – osiedle nad Zalewem Szczecińskim, a na nim wyspa nazwana przez poetę-marzyciela Armentaquerellą, na której rozwiewają się społeczne utopie XX/XXI w., a więc po ważnych w kraju przemianach i wielkich nadziejach jak i nie mniejszych rozczarowaniach. Tymi postaciami są: sklepikarz, żeglarz, karczmarz, nastolatka, kobieta, pisarz, czwórka braci reprezentująca różne opcje polityczne, pielęgniarka itd. A zatem to powieść. Ale każda w niej część stanowi samoistną całość, może wchodzić w pokaźny zbiór opowiadań kreślący „jedno uczucie więcej”.
Część pierwsza „Kurs na Armentaquerellę” – to krótkie relacje z pointą, nieraz z tragiczną wymową. Bohaterami są mieszkańcy peryferyjnego osiedla nad Zalewem Szczecińskim: sklepikarz walczący o przetrwanie na konkurencyjnym rynku, były stoczniowiec, któremu powiodło się lepiej niż innym zwolnionym z pracy, dojrzewająca dziewczyna, nauczyciel fizyki, kobieta boleśnie przeżywająca śmierć swego zwierzątka, pedofil.
Część druga - „Modelka dla Tycjana” - jest próbą znalezienia odpowiedzi na pytanie: dlaczego dla drugich ktoś znika na zawsze? Nieraz częściowo, na przykład rozwodząc się. Osobą odchodzącą ostatecznie jest Maria, córka rozwiedzionego małżeństwa. Dziewczyna o nieprzeciętnej urodzie, po wyjeździe do Londynu na studia bardzo ogranicza kontakty z ojcem, nie podtrzymuje ich z matką, przyjmuje drugie imię – Ludwiki. Przestaje być już t y l k o Marią, jest kimś więcej: Marią Ludwiką, przede wszystkim dziewczyną korzystającą z wolności. Dokonała nie najszczęśliwszego wyboru. Prawdopodobnie jej życie w Londynie było tylko pozornie szczęśliwe. Boże Narodzenie w Alpach na pewno było ciekawsze niż w domu ojca pod choinką wyciągniętą z piwnicy, a jednak mimo turystycznej atrakcyjności zabrakło w nim czegoś, co byłoby większą motywacją do uporczywego trwania przy życiu, przy osobach bliskich, dążenia do wytyczonego celu.
Śmierć córki stała się pretekstem rodziców do rozliczeń ich życia, do wzajemnych oskarżeń m.in. za popełnione błędy wychowawcze.
Część trzecia - „Gdzie jest brat twój?” - traktuje o współczesności, tej społecznej, politycznej rzeczywistości pełnej sporów, wzajemnych oskarżeń, niezgody. Do letniskowego domku na wyspie dociera czterech braci, którym udało się wyjść z ciężkiej opresji podczas białego szkwału na zalewie. Nie wiedzą, że oprócz nich na pięterku jest ktoś jeszcze, kogo obecność nie pozostanie bez wpływu na dalsze wydarzenia. Kiedy to odkrywają, lękają się kogoś obcego, snują różne przypuszczenia, co im może ze strony tamtego (tamtej?) grozić, gdy przede wszystkim największym zagrożeniem w tej zagadkowej sytuacji byli sami dla siebie, ich poglądy, charaktery, interesy.
Jeden z mężczyzn, Sławek, kierując się bardzo niejasnymi motywami, postanawia pójść na piętro. Pada strzał. Pozostali – z niechęci do krajowych procedur dochodzeniowych – nie zamierzają być świadkami zabójstwa, uciekają. Żony, poinformowane o odnalezieniu jachtu ich mężów bez załogi, przypływają na wyspę, nie poznają jednak całej prawdy. Kiedy podczas nieustającej burzy z piorunami mężczyźni ponownie chronią się w domku, dochodzi do spotkania z osobą z piętra. Zbyt późno odkrywają, że jest to morderczyni. Grozi im, że albo zostaną kolejnymi ofiarami, albo w najlepszym razie będą świadkami zabójstwa; mogą też być podejrzanymi o współudział lub co najmniej o ukrywanie zbrodni. W dogodnej dla siebie sytuacji postanawiają podpalić domek, w ten sposób niszcząc dowody morderstwa oraz swojej obecności. Są przekonani, że sejmowa komisja powołana do wykrycia przyczyn śmierci posła Sławomira Zyzaka, choćby pracowała do końca świata i jeden dzień dłużej, nie wykryje prawdziwych przyczyn morderstwa w chacie. Bracia różnią się poglądami, ich cechy wspólne to kłótliwość, niezdolność do słuchania innych.
Szósta część to odniesienia do motywacji opuszczenia ojczyzny lub mimo wszystko pozostania w niej.
Klamrę kompozycyjną utworu stanowi zakończenie, m.in. „Zleceniobiorca” nawiązujący do „Sklepikarza”, sprzedawcy i utwierdza czytelnika w przekonaniu, że jego los nie od niego samego zależał. Natomiast „Z brulionu Franciszka Nieboraka”, ojca córki popełniającej samobójstwo ( „Modelka dla Tycjana”) to wyznania twórcy odczuwającego ciężar przybywających lat, świadomego kończenia literackiej działalności.
Zbiór opowiadań obyczajowych, poprzedzonych mottem z Horacego: „Carpe diem“. Bohaterzy trzymają się każdej szansy na zmiany, na życie, by nie iść na dno, by utrzymać się na powierzchni. Irena (Galaad) jest w ciąży, poza tym zarażona wirusem HIV. Żyje na uboczu, daleko od ludzi, przygotowując się do odejścia na zawsze. Pojawiający się mężczyzna budzi w niej nadzieję na przeżycie choćby kilku chwil szczęścia. Adam Ornat (Lubeka) należy do przedstawicieli najmłodszej generacji, która nie ma powodów do zadowolenia z tego, w czym uczestniczy. Sytuacje skłaniają go do działań moralnie nagannych, do postępków cynicznych. W zmianie postawy pomaga mu miłość do dziewczyny. Takiego uczucia brakuje Ryszardowi Litwińcowi (Tua), który nie umie dostosować się do nowej politycznej i gospodarczej rzeczywistości drugiej dekady XXI w., w której nie tylko zaszły w Europie Środkowej zmiany ustrojowe i polityczne, ale też rozprzestrzenił się strach przed talibami, dżihadystami, islamskimi terrorystami — nowymi siłami nadciągającymi zza Morza Śródziemnego. Popada w intelektualne odrętwienie. Z marazmu wyrywa go prezent, jaki otrzymuje z Zachodu; jest to niezwykły gad z trzema oczyma, którego pokazywanie ma mu dać stały dochód. W realizacji tego planu przeszkodzą uchodźcy z Syrii, Erytrei, Afganistanu. W ostatnim opowiadaniu (Maia) czytelnikowi odbiera się wszelkie nadzieje na znalezienie na Ziemi miejsc bezpiecznych. Akcja wydarzeń toczy się w różnych urokliwych miejscach, które kontrastują się z ludzkim losem, a ich piękno z klęskami, dotykającymi bohaterów.
Wybrane e-booki
Anioł lewy, anioł prawy, mikropowieść obyczajowo-przygodowa dla kobiet,(2012)
Niedaleko Kilimandżaro, mikropowieść przygodowo-obyczajowa o odkrywaniu w sobie człowieczeństwa (2012)
Kapryśne serca, minipowieść dla kobiet wchodzących w dojrzałość (2012)
Kukułcze jajeczko, powieść dla dorastających nastolatek, (2012)
Rozrabiaki z osiedla, opowiadanie nie tylko dla młodzieży, (2015)
Rozstania, powieść obyczajowa, (2012)
Ryzyko gry, powieść z rodzaju historical fiction, duża dawka sensacji, (2015)
Strażnicy zmarłych, zbiór opowiadań sensacyjno-kryminalnych, głównie o tematyce marynistycznej,(2013)
W kręgu kobiet, zbiór opowiadań pokazujących kobiety w różnych czasach, epokach i kulturach, (2013)
Wakacje z Dariuszem i Balladą, powieść adresowana do nastolatków oraz ich rodziców, (2014)
Ze śmiercią w tle, zbiór opowiadań (2014)
15 dni z życia Wioli, opowiadanie (2014)
Nagrody i wyróżnienia literackie
- 1970 – II nagroda w konkursie im. J. Czechowicza w Lublinie w dziale prozy, Banderillero
- 1970 – II nagroda w konkursie Morskiej Sekcji Filmowej przy Min. Gospodarki Morskiej, Blinda, (Scenariusz filmowy)
- 1971 – nagroda w X Konkursie Debiutu Dramaturgicznego Teatru „Ateneum“ w Warszawie w 1970, Chłopiec z orłem
- 1971 – główna nagroda w ogólnopolskim konkursie Teatru Polskiego w Bydgoszczy, Karczowiska
- 1973 – nagroda w w konkursie Teatru w Kielcach, Fuga
- 1977 – wyróżnienie w V konkursie Min. Kultury i Sztuki na polską sztukę współczesną, Za tydzień Freetown
- 1977 – nagroda w w konkursie Teatru Wybrzeże w Gdańsku, Bunt
- 1977 – Gdańska nagroda im. J. Conrada, Junga, Gdańsk , Wyd. Morskie
- 1986 – I nagroda w ogólnopolskim konkursie lit. na powieść o tematyce „Polska nad Odrą i Bałtykiem”, zorganizowanym przez Szczecińskie Towarzystwo Kulturalne i Wyd. Glob, Szczecin 1986, Wyd. Glob., Dom na klifie
- 1989 – nagroda w konkursie Naszej Księgarni (Warszawa), Aneta z klifowego brzegu
- 2009 – wyróżnienie w III edycji konkursu Wydawnictwa Telbit na powieść dla dzieci i młodzieży, Rozrabiaki z osiedla
Inne wyróżnienia
- 1977 – Medal Komisji Edukacji Narodowej
- 1983 – Złota Odznaka Zasłużonego Pracownika Morza
Marian Kowalski o sobie
Wielki wpływ na kształtowanie mojego charakteru i zainteresowań miały kobiety Wielkopolanki: prababcia Agnieszka Nieborak (1860-1949), babcia Maria Dyba (1884-1975), mama Helena (1912-1995), siostra Teresa Janowska.
Moja matka nie ukrywała przed kandydatką na żonę wad syna. Jednak nie zniechęciły jej do mnie. Dziewczyna, którą przedstawiłem matce, widziała wówczas więcej zalet niż wad u mnie i ten fakt zadecydował, że została żoną. Po latach na próżno dociekałem, czym zdobyłem jej serce, wolała mi przypominać o wadach wymienianych przez matkę ( Armentaquerella)
Twórczo inspirowały: córka Mariola Aris z Pomorza wraz z dziećmi Dominiką (przyszłą studentką UW) i Bartoszem (absolwentem WSB w Poznaniu). Zięć Krzysztof Nowakowski - Marine Chief Engineer, dzielił się wrażeniami z morskich rejsów.
Z archiwum Mariana Kowalskiego
Dyplom Ukończenia Studiów Wyższych, Uniwersytet Wrocławski im. Bolesława Bieruta (1960)
Legitymacja nr 6911, Medal KEN (1977)
Dokument Złotej Odznaki Zasłużony Pracownik Morza (1983)
Morze i Ziemia. Szczeciński kwartalnik społeczno–kulturalny, wyd.3, nieopublikowane. Współredaktor Marian Kowalski. Tematami numeru były przemyślenia dotyczące odradzania się jedności Niemiec oraz sprawy bliskie Szczecinowi, takie jak morze. Cenzura zabroniła wydrukowania tego numeru, a wszystkie ślady drukarskie kazała zniszczyć (1981)
Pod red. Mariana Kowalskiego. Wydawca: Polskie Radio Szczecin SA. Projekt graficzny okładki albumu: Magdalena Rogowska. Redakcja graficzna Zbigniew Ryngwelski. Opracowanie plastyczne i skład Piotr Stępień. Druk: Buchalter Sp. z o.o. Szczecin, Wojska Polskiego 83/ ISBN 83-92-1444-0-6. (2005)
Z rodzinnego albumu Mariana Kowalskiego
Wielkopolanki: prababcia Agnieszka Nieborak (1860-1949), babcia Maria Dyba (1884-1975), mama Helena (1912-1995), siostra Teresa Janowska
Żona Janina Jadwiga ur. w Drohobyczu
Córka Mariola z dziećmi: Dominiką - studentką Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i Bartoszem, który skończył Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Zięć Krzysztof Nowakowski - Marine Chief Engineer (z żoną)
Źródła
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina, wydanie jubileuszowe, (pod red. Tadeusza Białeckiego, autorki hasła Hanna Niedbał, Katarzyna Stańczyk), Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin 2015
- Fikcja czy rzeczywistość? Wybór audycji Polskiego Radia Szczecin z lat 1946-1989 (oprac. Paweł Szulc), IPN, Szczecin 2009
- Zbigniew Jarzębowski, Szczecińskie słuchowiska radiowe, „Pogranicza. Szczeciński Kwartalnik Kulturalny“ 1995 nr 4(5)
- Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Wyd. Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2009
- Literatura na Pomorzu Zachodnim do końca XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny (pod red. Ingi Iwasiów i Erazma Kuźmy, autor hasła Bogdan Twardochleb), Wydawnictwo Kurier-Press, Szczecin 2003
- Przewodnik po współczesnej polskiej literaturze marynistycznej (redakcja Andrzej Babiński), Wydawnictwo Glob, Szczecin 1989
- Zofia Wójcicka, Utracić dom, czyli „Wszędzie i donikąd” Mariana Kowalskiego w: Dom w języku i kulturze. Materiały z konferencji „Dom w języku i kulturze” zorganizowanej w Uniwersytecie Szczecińskim przez Zakład Etnolingwistyki, w dniach 22-24 marca 1995 roku (pod red. Grażyny Sawickiej), Wydawnictwo JotA, Szczecin 1997
- Piotr Zieliński,Okruchy pamięci. Szczeciński alfabet wspomnień, Wydawnictwo Germa, Szczecin 1999
Inne
- Materiały prywatne Mariana Kowalskiego
