Henryk Mąka
Henryk Mąka | |||
dziennikarz, publicysta morski, pisarz marynista | |||
| |||
Data urodzenia | 20 stycznia 1930 | ||
Miejsce urodzenia | Piotrków Trybunalski | ||
Data śmierci | 26 września 2016 | ||
Miejsce śmierci | Warszawa | ||
Henryk Mąka (1930-2016) – dziennikarz, publicysta morski, pisarz marynista
Życiorys
Henryk Mąka urodził się 20 stycznia 1930 roku w Piotrkowie Trybunalskim. Uczęszczał do liceum o profilu handlowym. Jeszcze w szkole średniej pisywał do prasy młodzieżowej. Po maturze podjął studia dziennikarskie na Uniwersytecie Warszawskim, które ukończył w 1953 roku. Podczas studiów rozpoczął współpracę z „Trybuną Wolności” i z „Wolą Ludu”. Praktyki dziennikarskie odbył w Rozgłośni PR w Łodzi.
W 1953 roku z nakazem pracy wyjechał do Szczecina. Rozpoczął pracę jako publicysta morski, a następnie kierownik działu informacji w redakcji „Głosu Szczecińskiego”. Kolejno był zastępcą redaktora naczelnego „Tygodnika Morskiego” (1965) oraz redaktorem naczelnym tygodnika „Jantar” (1969). Publikował także w „7-mym Głosie Tygodnia”, dodatku do „Głosu Szczecińskiego” (m.in. pod pseud. „H. M-a”). W 1970 roku objął stanowisko redaktora naczelnego „7-mego Głosu”, który został przekształcony w tygodnik dla młodzieży. Gazeta ta była pierwszym w kraju tygodnikiem regionalnym o tematyce młodzieżowej, obejmującym swym zasięgiem całe Wybrzeże.
W 1973 roku przeniósł się do Warszawy. Tu pełnił funkcję sekretarza redakcji dziennika „Głos Pracy”. Współredagował również miesięcznik „Morze”. Był także kierownikiem działu marynistyki tego czasopisma. Artykuły i wywiady o tematyce związanej z kulturą i z morzem zamieszczał m.in. w tygodniku „Ekran” (Video na statku - nr 29/1987) oraz w szczecińskim tygodniku „Morze i Ziemia”, gdzie redagował rubrykę Dykteryjka z mesy (1983). Mimo przejścia w 1992 roku na emeryturę, nadal współpracował z różnymi czasopismami i gazetami, m.in. z „Kurierem Szczecińskim”. W miesięczniku „Obserwator Morski” prowadził rubrykę Poczet ludzi morza.
Morzem interesował się od najmłodszych lat. Jako uczeń brał udział w konkursach o tematyce morskiej. Później działał w Lidze Morskiej i w harcerskiej drużynie wodnej im. Gustawa Orlicz-Dreszera. Uczestniczył w rejsach pod żaglami. Mieszkając w Szczecinie, wypływał z rybakami na Zalew Szczeciński i Bałtyk, później na Morze Północne i Atlantyk. Pływając na statkach handlowych, zwiedził porty Europy i basenu Morze Śródziemnego, a także Afryki, obu Ameryk i na Dalekiego Wschodu. Owocem tych podróży było kilka tysięcy publikacji w prasie krajowej i zagranicznej oraz ponad 70 książek o tematyce morskiej, z których pierwsza ukazała się w 1958 roku. Był cenionym autorem zbiorów reportaży oraz albumów i publikacji poświęconych Szczecinowi i Pomorzu Zachodniemu. Łączny nakład jego książek wyniósł ponad półtora milion egzemplarzy.
Był współzałożycielem i długoletnim prezesem Klubu Marynistów i Klubu Publicystów Morskich.
Zmarł 26 września 2016 roku w Warszawie. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 4 października w Domu Pogrzebowym „Służew” przy cmentarzu w Pyrach.
Publikacje
- 1958 – X-lecie Stoczni Szczecińskiej (album okolicznościowy)
- 1963 – Morskie ABC (podręcznik wychowania morskiego) - wyd. Kuratorium Okręgu Szkolnego, Szczecin (współautorzy Adam Kilnar i Witold Bohdanowicz)
- 1965 – Państwowa Szkoła Morska w Szczecinie (informator) - wyd. PSM, Szczecin
- 1968 – Cała naprzód (reportaże)
- 1968 – Monografia WSM
- 1969 – Największy nad Bałtykiem - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
- 1969 – Szczecin (album) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
- 1969 – Szczecin wczoraj, dziś i jutro (wyd. pol., niem., ang.)
- 1969 – Ziemia i morze. Szczecin - Świnoujście (publikacja wydana z okazji IV Ogólnopolskiego Festiwalu Krótkometrażowych Filmów Morskich)
- 1971 – Kraina 44 wysp - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
- 1972 – Szczecin (wyd. II rozszerzone) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
- 1972 – Wyższa Szkoła Morska w Szczecinie - Wydawnictwo Instytutu Zachodniopomorskiego,Szczecin
- 1975 – Kamień Pomorski
- 1975 – Największy nad Bałtykiem (wyd. II rozszerzone) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
- 1978 – Rejs w rok 2000 (popularno-naukowa) - Książka i Wiedza, Warszawa
- 1979 – Kapitan schodzi ostatni (reportaże)
- 1979 – Saga rodów morskich (reportaże) - Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa
- 1979 – Szczecin yesterday, today and tomorrow (anglojęzyczna wersja książki Szczecin wczoraj, dziś i jutro) - Interpress, Warszawa
- 1980 – Organy kamieńskie - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
- 1981 – Nasze morze (antologia wydana z okazji Dni Morza '81): Frachtowce roku 2000 z polskich stoczni oraz Urzekło mnie morze - Krajowy Komitet Dni Morza, Warszawa
- 1981 – Skąd statki rodem (monografia przemysłu okrętowego) - Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa
- 1983 – Praskie ABC (przewodnik) - Iskry, Warszawa
- 1984 – Z Pacyfiku na talerz (monografia rybołówstwa morskiego)
- 1985 – Nasze morze (antologia wydana z okazji Dni Morza '85): Świnoujście, to więcej niż port - Krajowy Komitet Dni Morza, Warszawa
- 1986 – Nasi pod palmami (reportaże) - Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa
- 1987 – Anegdoty z mesy (zbiór opowiadań satyrycznych) - Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa
- 1987 – „Bremerhaven” – statek śmierci (monografia historyczna) - Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa
- 1987 – Neptun otwiera podwoje - Wydawnictwo ALFA, Warszawa
- 1987 – Piraci naszych dni (reportaże)
- 1989 – Fiordy bez Wikingów (reportaże) - Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa
- 1990 – Na Tahiti i dalej. Relacja z rejsu dookoła świata (reportaże) - Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa
- 1993 – Sarmaci na morzach (opowiadania biograficzne) - Wydawnictwo Bellona, Warszawa
- 1995 – Piraci znów atakują (reportaże)
- 1996 – Anegdoty z mesy (zbiór opowiadań satyrycznych - wyd. II) - Wydawnictwo „Anpol”, Warszawa
- 1996 – SOS - toniemy! Katastrofy polskich statków (szkice) - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin
- 1996 – To była szczecińska inicjatywa [w:] Słowem i piórem. 50 lat dziennikarstwa na Pomorzu Zachodnim (pod red. Tadeusza Białeckiego), SDRP, Szczecin
- 1997 – Nie tylko Ziemia Święta. M/s „Uniwersytetem Wrocławskim” rejs w nieznane - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin
- 1997 – Pod Fudżijamę i z powrotem - W Kolorach Tęczy, Wrocław (seria: Biblioteka Podróży i Przygody)
- 1998 – Latający Holender i inne widma - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin (seria: Biblioteka Neptuna)
- 1998 – Morze w humorze
- 1998 – „Wulkan” wciąż aktywny - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin (seria: Biblioteka Neptuna)
- 1998 – Zagadka Truso i Winety - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin (seria: Biblioteka Neptuna)
- 1999 – Eldorado w głębinach - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin (seria: Biblioteka Neptuna)
- 2000 – Navigare necesse est... (morskie milenium w anegdocie) - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin (seria: Biblioteka Neptuna)
- 2001 – Od „Titanica” do „Kurska” - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin
- 2003 – Piraci ery atomowej - Wydawnictwo Bellona, Warszawa (seria: MH Miniatury Historyczne)
- 2004 – Bermudzki trókąt i inne tajemnice - Wydawnictwo Bellona, Warszawa (seria: Wielkie Zagadki)
- 2004 – „Bremerhaven” – statek śmierci (monografia historyczna) - Wydawnictwo Bellona, Warszawa
- 2006 – Morski leksykon współczesny - Wydawnictwo Bellona, Warszawa
- 2008 – Upiory Bałtyku - Oficyna Literacka La Luna
- 2008 – Sarmaci na morzach świata (reportaże)
- 2010 – Piraci na Karaibach
- 2012 – Bermudzki trójkąt śmierci - Wydawnictwo Bellona, Warszawa
- 2014 – Przy sterach i pod żaglami. Polacy na morzach świata 1914-2014 - Wydawnictwo Bellona, Warszawa
- 2015 – Admirałowie polskiej floty. Od Mieszka I do Admirałów XXI wieku - Wydawnictwo Bellona, Warszawa
Publikacje książkowe (wybór)
Wybrane artykuły w prasie
- 1957 – „Gryf” rozpoczął działalność. Ryba wtargnęła do szczecińskiego portu (rozmowa z dyrektorem „Gryfu”, Zdzisławem Muszyńskim), „Głos Szczeciński” 1957 nr 275, s. 3
- 1959 – Niczym Feniks, „7-my Głos Tygodnia” 1959 nr 14, s. 3
- 1959 – Klub Marynistów w Szczecinie (wywiad z prezesem Ogólnopolskiego Klubu Marynistów LPŻ dr. Bronisławem Miazgowskim), „Dodatek literacki Głosu Szczecińskiego” nr 6, „Głos Szczeciński” 1959 nr 152, s. 1
- 1960 – Szczecin poważnym ośrodkiem eksportu, „Głos Szczeciński” 1960 nr 29, s. 3
- 1960 – Na pokładzie „Janka Krasickiego”, „Głos Szczeciński” 1960 nr 37, s. 3
- 1960 – Związki zawodowe i postęp techniczny, „Głos Szczeciński” 1960 nr 39, s. 1
- 1960 – W Stoczni po IV Plenum KC. Technika na plan, „Głos Szczeciński” 1960 nr 59, s. 3
- 1960 – Szczecińska Fabryka Maszyn Budowlanych - najlepsza w kraju, „Głos Szczeciński” 1960 nr 86, s. 1-2
- 1960 – 10-tysięcznik „Ludwik Solski” spłynął na wodę. Uroczystość w Stoczni im. A. Warskiego, „Głos Szczeciński” 1960 nr 103, s. 6
- 1960 – M/s „Bydgoszcz” na wodzie, „Głos Szczeciński” 1960 nr 145, s. 1
- 1960 – Wysokie odznaczenia dla szczecińskich stoczniowców, „Głos Szczeciński” 1960 nr 157, s. 1
- 1960 – Sztuka zdobyła statki, „Głos Szczeciński” 1960 nr 166, s. 4
- 1969 – Stoczniowa placówka w Indonezji, „Głos Szczeciński” 1960 nr 188, s. 3
- 1960 – Awans Kempy Parnickiej, „Głos Szczeciński” 1960 nr 192, s. 3
- 1960 – Hutnicze sprawy stoczni, „Głos Szczeciński” 1960 nr 194, s. 3
- 1960 – Szczeciński 15-tysięcznik na warsztacie, „Głos Szczeciński” 1960 nr 201, s. 1-2
- 1960 – Szczeciński wkład do miliona, „Głos Szczeciński” 1960 nr 221, s. 4
- 1960 – „Świdnica” zasili afrykańską linię PŻM. Nowy statek - nowy sukces stoczniowców, „Głos Szczeciński” 1960 nr 232, s. 1
- 1960 – Szproty robią karierę. Zakład produkuje na eksport, „Głos Szczeciński” 1960 nr 243, s. 4
- 1960 – Postęp techniczny w szczecińskich zakładach. W stoczni, w SFM, w SZWS", „Głos Szczeciński” 1960 nr 249, s. 3
- 1960 – Niespokojny inżynier ze Stoczni, „Głos Szczeciński” 1960 nr 260, s. 3
- 1960 – Stoczniowcy szczecińscy najlepsi w kraju, „Głos Szczeciński” 1960 nr 272, s. 1
- 1960 – 10-tysięcznik „Phenian” na wodzie, „Głos Szczeciński” 1960 nr 277, s. 1
- 1960 – Budowniczowie „Junaków” na finiszu, „Głos Szczeciński” 1960 nr 280, s. 3
- 1960 – Około 8 mln zł na fundusz zakładowy Stoczni, „Głos Szczeciński” 1960 nr 304, s.
- 1960 – 10 lat PŻM (rozmowa z Ryszardem Kargerem), „Głos Szczeciński” 1960 nr 310, s. 1-2
- 1960 – Szczecińskie jachty wypływają w świat, „Morze” 1960 nr 8, s. 20-21
- 1960 – Pływające wystawy sztuki, „Morze” 1960 nr 11, s. 2-3
- 1960 – Wyspa skarbów, „7-my Głos Tygodnia” 1960 nr 32, s. 4
- 1960 – Miasto morskie - zaplecze lądowe. Decydują ludzie., „Tygodnik Morski” 1960 nr 17, s. 2
- 1960 – Miasto morskie - zaplecze lądowe. Rozrachunki z zapleczem. Dolary czekają, „Tygodnik Morski” 1960 nr 18-19, s. 3
- 1960 – Wyższa technika - wyższe kwalifikacje, „Tygodnik Morski” 1960 nr 20, s. 4
- 1960 – Ku morzom i oceanom, „Życie gospodarcze” 1960 nr 50, dodatek s. IV
- 1961 – Szczecińskie jubileusze (z cyklu: Na linii SKG), „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 1, s. 2
- 1961 – Druhowie na start!, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 3, s. 3
- 1961 – „Junakiem” przez stepy i busz, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 7, s. 3
- 1961 – Morskie wczasy? - jak najbardziej, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 9, s. 3
- 1961 – Przed rybnymi żniwami(z cyklu: Na linii SKG), „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 10, s. 2
- 1961 – Kołobrzeg - port z przyszłością (z cyklu: Na linii SKG), „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 11, s. 2
- 1961 – Satelity stoczni. Jeden statek dodatkowo (z cyklu: Na linii SKG), „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 12, s. 2
- 1961 – Milion pierwszy i następne, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 13, s. 1
- 1961 – Życiorys codzienny. Indonezyjczyk był pierwszy, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 18, s. 4
- 1961 – 15-tysięcznik wchodzi na pochylnię. Największy szczeciński, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 24, s. 1-2
- 1961 – Przedsionek raju, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 37, s. 4
- 1961 – Bociek marynarz, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 38, s. 4
- 1961 – CSRS na morzach, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 39, s. 3
- 1961 – Sejmik okrętowców (z cyklu: Na linii SKG), „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 40, s. 2
- 1961 – „Dar Szczecina” i satelity, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 49, s. 3
- 1961 – Prowokatorzy latają w powietrzu, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 50, s. 2
- 1961 – Szczecin-Bombaj na 15-tysięczniku, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 51-52, s. 4
- 1963 – Morze i my, „Głos Szczeciński” 1963 nr 2, s. 4
- 1964 – Na początku był „Czułym”, „Tygodnik Morski” z dn. 15 lutego 1964
- 1966 – Inwestycje z brodą, „Tygodnik Morski” 1966 nr 2, s. 4, 8
- 1965 – Uzasadnione żądania, „Tygodnik Morski” 1966 nr 6, s. 5
- 1969 – Morze na srebrnym ekranie, „Tygodnik Morski” 1969 nr 39, s. 8
- 1970 – Kołobrzeg 18 marca, „7-my Głos Tygodnia” 1970 nr 13, s. 1, 3
- 1970 – Mercedesem na El Teide (korespondencja z Wysp Kanaryjskich), „7-my Głos Tygodnia” 1970 nr 32, s. 9
- 1983 – Dlaczego zapuszczono kurtynę milczenia? Z Pacyfiku na... sznurek, „Morze i Ziemia” 1983 nr 7, s. 8
- 1983 – Korespondencja własna z Kuby. Rancho Hemingwaya, „Morze i Ziemia” 1983 nr 13, s. 4-5
- 1983 – Morska polityka państwa (rozmowa z ministrem Jerzym Korzonkiem - kierownikiem Urzędu Gospodarki Morskiej), „Morze i Ziemia” 1983 nr 16, s. 3
- 1983 – Cel - morska świadomość Polaków (rozmowa z prezesem Ligi Morskiej, Henrykiem Pietraszkiewiczem), „Morze i Ziemia” 1983 nr 17, s. 3
- 1983 – „Mikołaj Rej” wśród piratów, „Morze i Ziemia” 1983 nr 18, s. 12
- 1983 – Miasto roku 2030, „Morze i Ziemia” 1983 nr 24, s. 3
- 1983 – Korespondencja własna z Kuby. Napoleon w Hawanie, „Morze i Ziemia” 1983 nr 25, s. 13
- 1983 – Wprost ze świata. Mniejszość we własnym kraju, „Morze i Ziemia” 1983 nr 26, 3
- 1983 – Wprost ze świata. „Straszny Polak”, „Morze i Ziemia” 1983 nr 27, s. 3
- 1983 – Noumea po polsku, „Morze i Ziemia” 1983 nr 29, s. 5
- 1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (1). Tajemnica szczecińskich ruin, „Morze i Ziemia” 1983 nr 31, s. 10
- 1983 – Wprost ze świata. Cristobal - miasto niebezpieczne, „Morze i Ziemia” 1983 nr 32, s. 10
- 1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (2). Przede wszystkim Polacy, „Morze i Ziemia” 1983 nr 34, s. 10-11
- 1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (3). Hydrierwerke Pölitz, „Morze i Ziemia” 1983 nr 35, s. 10-11
- 1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (4). Piekło w ich pamięci, „Morze i Ziemia” 1983 nr 36, s. 12-13
- 1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (5). Ucieczki, „Morze i Ziemia” 1983 nr 37, s. 10-12
- 1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (6). Bombardowałem Szczecin i... Police, „Morze i Ziemia” 1983 nr 38, s. 10
- 1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (7). Umierali jak muchy, „Morze i Ziemia” 1983 nr 39, s. 4-5
- 1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (8). Hekatomba pod Helem, „Morze i Ziemia” 1983 nr 40, s. 10-11
- 1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (9). Droga krwi i cierpienia, „Morze i Ziemia” 1983 nr 41, s. 12-13
- 1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (10). „Cap Arkona” w płomieniach, „Morze i Ziemia” 1983 nr 42, s. 11
- 1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci. Pozostało nas niewielu, „Morze i Ziemia” 1983 nr 48, s. 10-11
- 1983 – Korespondencja własna z Danii. Mały domek wielkiego Andersena, „Morze i Ziemia” 1983 nr 49, s. 4
- 1985 – Biało-czerwona w Szczecinie, „Argumenty” 1985 nr 17, s. 1, 9
- 1985 – Piraci zza biurka, „Morze i Ziemia” 1985 nr 50, s. 1 i 5
- 1986 – Rozbój na redzie (1). Horror a la Lagos, „Morze i Ziemia” 1986 nr 1, s. 1 i 4
- 1986 – Rozbój na redzie (2). Od Temy do Guayaquil, „Morze i Ziemia” 1986 nr 2, s. 10-11
- 1986 – Ze wspomnień nurka (1). Tajemnice dna, „Morze i Ziemia” 1986 nr 11, s. 1 i 4
- 1986 – Ze wspomnień nurka (2). „Gneisenaua” droga do huty, „Morze i Ziemia” 1986 nr 12, s. 8-9
- 1986 – Nasi w Maroku. Chemia wśród dromaderów, „Morze i Ziemia” 1986 nr 17, s. 12
- 1986 – Piraci wielkiej polityki, „Morze i Ziemia” 1986 nr 32, s. 6-7
- 1987 – Gdy Szczecin był Wersalem, „Morze i Ziemia” 1987 nr 2, s. 4-5
- 1990 – polski Madagaskar?, „Morze i Ziemia” 1990 z dn. 2-8 maja, s. 6 i 8
Nagrody i wyróżnienia
- 1975 – III nagroda w „Ogólnopolskim konkursie na reportaż związany z XXX-leciem Ziemi Szczecińskiej”
- nagroda I stopnia Klubu Publicystów Morskich
- nagroda ministra handlu zagranicznego i gospodarki morskiej
- nagroda ministra-kierownika Urzędu Gospodarki Morskiej
Odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
- Medal XXX-lecia
- Medal Komisji Edukacji Narodowej
- odznaczenie Rodła
- 1960 – srebrna odznaka „Zasłużony Pracownik Morza”
- 2016 – srebrny medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Źródła
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Andrzej Gedymin), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
- Encyklopedia Szczecina Suplement 3 (pod red. Tadeusza Białeckiego), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2010
- Słowem i piórem. 50 lat dziennikarstwa na Pomorzu Zachodnim (pod red. Tadeusza Białeckiego), SDRP, Szczecin 1996