Henryk Mąka

	Henryk Mąka
	dziennikarz, publicysta morski, pisarz marynista
Data urodzenia	20 stycznia 1930
Miejsce urodzenia	Piotrków Trybunalski
Data śmierci	26 września 2016
Miejsce śmierci	Warszawa

Henryk Mąka (1930-2016) – dziennikarz, publicysta morski, pisarz marynista

Życiorys

Henryk Mąka urodził się 20 stycznia 1930 roku w Piotrkowie Trybunalskim. Uczęszczał do liceum o profilu handlowym. Jeszcze w szkole średniej pisywał do prasy młodzieżowej. Po maturze podjął studia dziennikarskie na Uniwersytecie Warszawskim, które ukończył w 1953 roku. Podczas studiów rozpoczął współpracę z „Trybuną Wolności” i z „Wolą Ludu”. Praktyki dziennikarskie odbył w Rozgłośni PR w Łodzi.

W 1953 roku z nakazem pracy wyjechał do Szczecina. Rozpoczął pracę jako publicysta morski, a następnie kierownik działu informacji w redakcji „Głosu Szczecińskiego”. Kolejno był zastępcą redaktora naczelnego „Tygodnika Morskiego” (1965) oraz redaktorem naczelnym tygodnika „Jantar” (1969). Publikował także w „7-mym Głosie Tygodnia”, dodatku do „Głosu Szczecińskiego” (m.in. pod pseud. „H. M-a”). W 1970 roku objął stanowisko redaktora naczelnego „7-mego Głosu”, który został przekształcony w tygodnik dla młodzieży. Gazeta ta była pierwszym w kraju tygodnikiem regionalnym o tematyce młodzieżowej, obejmującym swym zasięgiem całe Wybrzeże.

W 1973 roku przeniósł się do Warszawy. Tu pełnił funkcję sekretarza redakcji dziennika „Głos Pracy”. Współredagował również miesięcznik „Morze”. Był także kierownikiem działu marynistyki tego czasopisma. Artykuły i wywiady o tematyce związanej z kulturą i z morzem zamieszczał m.in. w tygodniku „Ekran” (Video na statku - nr 29/1987) oraz w szczecińskim tygodniku „Morze i Ziemia”, gdzie redagował rubrykę Dykteryjka z mesy (1983). Mimo przejścia w 1992 roku na emeryturę, nadal współpracował z różnymi czasopismami i gazetami, m.in. z „Kurierem Szczecińskim”. W miesięczniku „Obserwator Morski” prowadził rubrykę Poczet ludzi morza.

Morzem interesował się od najmłodszych lat. Jako uczeń brał udział w konkursach o tematyce morskiej. Później działał w Lidze Morskiej i w harcerskiej drużynie wodnej im. Gustawa Orlicz-Dreszera. Uczestniczył w rejsach pod żaglami. Mieszkając w Szczecinie, wypływał z rybakami na Zalew Szczeciński i Bałtyk, później na Morze Północne i Atlantyk. Pływając na statkach handlowych, zwiedził porty Europy i basenu Morze Śródziemnego, a także Afryki, obu Ameryk i na Dalekiego Wschodu. Owocem tych podróży było kilka tysięcy publikacji w prasie krajowej i zagranicznej oraz ponad 70 książek o tematyce morskiej, z których pierwsza ukazała się w 1958 roku. Był cenionym autorem zbiorów reportaży oraz albumów i publikacji poświęconych Szczecinowi i Pomorzu Zachodniemu. Łączny nakład jego książek wyniósł ponad półtora milion egzemplarzy.

Był współzałożycielem i długoletnim prezesem Klubu Marynistów i Klubu Publicystów Morskich.

Zmarł 26 września 2016 roku w Warszawie. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 4 października w Domu Pogrzebowym „Służew” przy cmentarzu w Pyrach.

Publikacje

1958 – X-lecie Stoczni Szczecińskiej (album okolicznościowy)
1963 – Morskie ABC (podręcznik wychowania morskiego) - wyd. Kuratorium Okręgu Szkolnego, Szczecin (współautorzy Adam Kilnar i Witold Bohdanowicz)
1965 – Państwowa Szkoła Morska w Szczecinie (informator) - wyd. PSM, Szczecin
1968 – Cała naprzód (reportaże)
1968 – Monografia WSM
1969 – Największy nad Bałtykiem - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
1969 – Szczecin (album) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
1969 – Szczecin wczoraj, dziś i jutro (wyd. pol., niem., ang.)
1969 – Ziemia i morze. Szczecin - Świnoujście (publikacja wydana z okazji IV Ogólnopolskiego Festiwalu Krótkometrażowych Filmów Morskich)
1971 – Kraina 44 wysp - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
1972 – Szczecin (wyd. II rozszerzone) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
1972 – Wyższa Szkoła Morska w Szczecinie - Wydawnictwo Instytutu Zachodniopomorskiego,Szczecin
1975 – Kamień Pomorski
1975 – Największy nad Bałtykiem (wyd. II rozszerzone) - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
1978 – Rejs w rok 2000 (popularno-naukowa) - Książka i Wiedza, Warszawa
1979 – Kapitan schodzi ostatni (reportaże)
1979 – Saga rodów morskich (reportaże) - Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa
1979 – Szczecin yesterday, today and tomorrow (anglojęzyczna wersja książki Szczecin wczoraj, dziś i jutro) - Interpress, Warszawa
1980 – Organy kamieńskie - Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
1981 – Nasze morze (antologia wydana z okazji Dni Morza '81): Frachtowce roku 2000 z polskich stoczni oraz Urzekło mnie morze - Krajowy Komitet Dni Morza, Warszawa
1981 – Skąd statki rodem (monografia przemysłu okrętowego) - Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa
1983 – Praskie ABC (przewodnik) - Iskry, Warszawa
1984 – Z Pacyfiku na talerz (monografia rybołówstwa morskiego)
1985 – Nasze morze (antologia wydana z okazji Dni Morza '85): Świnoujście, to więcej niż port - Krajowy Komitet Dni Morza, Warszawa
1986 – Nasi pod palmami (reportaże) - Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa
1987 – Anegdoty z mesy (zbiór opowiadań satyrycznych) - Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa
1987 – „Bremerhaven” – statek śmierci (monografia historyczna) - Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa
1987 – Neptun otwiera podwoje - Wydawnictwo ALFA, Warszawa
1987 – Piraci naszych dni (reportaże)
1989 – Fiordy bez Wikingów (reportaże) - Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa
1990 – Na Tahiti i dalej. Relacja z rejsu dookoła świata (reportaże) - Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa
1993 – Sarmaci na morzach (opowiadania biograficzne) - Wydawnictwo Bellona, Warszawa
1995 – Piraci znów atakują (reportaże)
1996 – Anegdoty z mesy (zbiór opowiadań satyrycznych - wyd. II) - Wydawnictwo „Anpol”, Warszawa
1996 – SOS - toniemy! Katastrofy polskich statków (szkice) - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin
1996 – To była szczecińska inicjatywa [w:] Słowem i piórem. 50 lat dziennikarstwa na Pomorzu Zachodnim (pod red. Tadeusza Białeckiego), SDRP, Szczecin
1997 – Nie tylko Ziemia Święta. M/s „Uniwersytetem Wrocławskim” rejs w nieznane - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin
1997 – Pod Fudżijamę i z powrotem - W Kolorach Tęczy, Wrocław (seria: Biblioteka Podróży i Przygody)
1998 – Latający Holender i inne widma - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin (seria: Biblioteka Neptuna)
1998 – Morze w humorze
1998 – „Wulkan” wciąż aktywny - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin (seria: Biblioteka Neptuna)
1998 – Zagadka Truso i Winety - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin (seria: Biblioteka Neptuna)
1999 – Eldorado w głębinach - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin (seria: Biblioteka Neptuna)
2000 – Navigare necesse est... (morskie milenium w anegdocie) - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin (seria: Biblioteka Neptuna)
2001 – Od „Titanica” do „Kurska” - Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin
2003 – Piraci ery atomowej - Wydawnictwo Bellona, Warszawa (seria: MH Miniatury Historyczne)
2004 – Bermudzki trókąt i inne tajemnice - Wydawnictwo Bellona, Warszawa (seria: Wielkie Zagadki)
2004 – „Bremerhaven” – statek śmierci (monografia historyczna) - Wydawnictwo Bellona, Warszawa
2006 – Morski leksykon współczesny - Wydawnictwo Bellona, Warszawa
2008 – Upiory Bałtyku - Oficyna Literacka La Luna
2008 – Sarmaci na morzach świata (reportaże)
2010 – Piraci na Karaibach
2012 – Bermudzki trójkąt śmierci - Wydawnictwo Bellona, Warszawa
2014 – Przy sterach i pod żaglami. Polacy na morzach świata 1914-2014 - Wydawnictwo Bellona, Warszawa
2015 – Admirałowie polskiej floty. Od Mieszka I do Admirałów XXI wieku - Wydawnictwo Bellona, Warszawa

Publikacje książkowe (wybór)

1969
1969 (wyd. I)
1972
1975 (wyd. II)

1978
1981
1986
1987

1987
1993
1996
1997

1998
1998
2003
2004 (wyd. II)

2006
2008
2012
2014

2015

Wybrane artykuły w prasie

1957 – „Gryf” rozpoczął działalność. Ryba wtargnęła do szczecińskiego portu (rozmowa z dyrektorem „Gryfu”, Zdzisławem Muszyńskim), „Głos Szczeciński” 1957 nr 275, s. 3
1959 – Niczym Feniks, „7-my Głos Tygodnia” 1959 nr 14, s. 3
1959 – Klub Marynistów w Szczecinie (wywiad z prezesem Ogólnopolskiego Klubu Marynistów LPŻ dr. Bronisławem Miazgowskim), „Dodatek literacki Głosu Szczecińskiego” nr 6, „Głos Szczeciński” 1959 nr 152, s. 1
1960 – Szczecin poważnym ośrodkiem eksportu, „Głos Szczeciński” 1960 nr 29, s. 3
1960 – Na pokładzie „Janka Krasickiego”, „Głos Szczeciński” 1960 nr 37, s. 3
1960 – Związki zawodowe i postęp techniczny, „Głos Szczeciński” 1960 nr 39, s. 1
1960 – W Stoczni po IV Plenum KC. Technika na plan, „Głos Szczeciński” 1960 nr 59, s. 3
1960 – Szczecińska Fabryka Maszyn Budowlanych - najlepsza w kraju, „Głos Szczeciński” 1960 nr 86, s. 1-2
1960 – 10-tysięcznik „Ludwik Solski” spłynął na wodę. Uroczystość w Stoczni im. A. Warskiego, „Głos Szczeciński” 1960 nr 103, s. 6
1960 – M/s „Bydgoszcz” na wodzie, „Głos Szczeciński” 1960 nr 145, s. 1
1960 – Wysokie odznaczenia dla szczecińskich stoczniowców, „Głos Szczeciński” 1960 nr 157, s. 1
1960 – Sztuka zdobyła statki, „Głos Szczeciński” 1960 nr 166, s. 4
1969 – Stoczniowa placówka w Indonezji, „Głos Szczeciński” 1960 nr 188, s. 3
1960 – Awans Kempy Parnickiej, „Głos Szczeciński” 1960 nr 192, s. 3
1960 – Hutnicze sprawy stoczni, „Głos Szczeciński” 1960 nr 194, s. 3
1960 – Szczeciński 15-tysięcznik na warsztacie, „Głos Szczeciński” 1960 nr 201, s. 1-2
1960 – Szczeciński wkład do miliona, „Głos Szczeciński” 1960 nr 221, s. 4
1960 – „Świdnica” zasili afrykańską linię PŻM. Nowy statek - nowy sukces stoczniowców, „Głos Szczeciński” 1960 nr 232, s. 1
1960 – Szproty robią karierę. Zakład produkuje na eksport, „Głos Szczeciński” 1960 nr 243, s. 4
1960 – Postęp techniczny w szczecińskich zakładach. W stoczni, w SFM, w SZWS", „Głos Szczeciński” 1960 nr 249, s. 3
1960 – Niespokojny inżynier ze Stoczni, „Głos Szczeciński” 1960 nr 260, s. 3
1960 – Stoczniowcy szczecińscy najlepsi w kraju, „Głos Szczeciński” 1960 nr 272, s. 1
1960 – 10-tysięcznik „Phenian” na wodzie, „Głos Szczeciński” 1960 nr 277, s. 1
1960 – Budowniczowie „Junaków” na finiszu, „Głos Szczeciński” 1960 nr 280, s. 3
1960 – Około 8 mln zł na fundusz zakładowy Stoczni, „Głos Szczeciński” 1960 nr 304, s.
1960 – 10 lat PŻM (rozmowa z Ryszardem Kargerem), „Głos Szczeciński” 1960 nr 310, s. 1-2
1960 – Szczecińskie jachty wypływają w świat, „Morze” 1960 nr 8, s. 20-21
1960 – Pływające wystawy sztuki, „Morze” 1960 nr 11, s. 2-3
1960 – Wyspa skarbów, „7-my Głos Tygodnia” 1960 nr 32, s. 4
1960 – Miasto morskie - zaplecze lądowe. Decydują ludzie., „Tygodnik Morski” 1960 nr 17, s. 2
1960 – Miasto morskie - zaplecze lądowe. Rozrachunki z zapleczem. Dolary czekają, „Tygodnik Morski” 1960 nr 18-19, s. 3
1960 – Wyższa technika - wyższe kwalifikacje, „Tygodnik Morski” 1960 nr 20, s. 4
1960 – Ku morzom i oceanom, „Życie gospodarcze” 1960 nr 50, dodatek s. IV
1961 – Szczecińskie jubileusze (z cyklu: Na linii SKG), „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 1, s. 2
1961 – Druhowie na start!, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 3, s. 3
1961 – „Junakiem” przez stepy i busz, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 7, s. 3
1961 – Morskie wczasy? - jak najbardziej, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 9, s. 3
1961 – Przed rybnymi żniwami(z cyklu: Na linii SKG), „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 10, s. 2
1961 – Kołobrzeg - port z przyszłością (z cyklu: Na linii SKG), „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 11, s. 2
1961 – Satelity stoczni. Jeden statek dodatkowo (z cyklu: Na linii SKG), „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 12, s. 2
1961 – Milion pierwszy i następne, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 13, s. 1
1961 – Życiorys codzienny. Indonezyjczyk był pierwszy, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 18, s. 4
1961 – 15-tysięcznik wchodzi na pochylnię. Największy szczeciński, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 24, s. 1-2
1961 – Przedsionek raju, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 37, s. 4
1961 – Bociek marynarz, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 38, s. 4
1961 – CSRS na morzach, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 39, s. 3
1961 – Sejmik okrętowców (z cyklu: Na linii SKG), „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 40, s. 2
1961 – „Dar Szczecina” i satelity, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 49, s. 3
1961 – Prowokatorzy latają w powietrzu, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 50, s. 2
1961 – Szczecin-Bombaj na 15-tysięczniku, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 51-52, s. 4
1963 – Morze i my, „Głos Szczeciński” 1963 nr 2, s. 4
1964 – Na początku był „Czułym”, „Tygodnik Morski” z dn. 15 lutego 1964
1966 – Inwestycje z brodą, „Tygodnik Morski” 1966 nr 2, s. 4, 8
1965 – Uzasadnione żądania, „Tygodnik Morski” 1966 nr 6, s. 5
1969 – Morze na srebrnym ekranie, „Tygodnik Morski” 1969 nr 39, s. 8
1970 – Kołobrzeg 18 marca, „7-my Głos Tygodnia” 1970 nr 13, s. 1, 3
1970 – Mercedesem na El Teide (korespondencja z Wysp Kanaryjskich), „7-my Głos Tygodnia” 1970 nr 32, s. 9
1983 – Dlaczego zapuszczono kurtynę milczenia? Z Pacyfiku na... sznurek, „Morze i Ziemia” 1983 nr 7, s. 8
1983 – Korespondencja własna z Kuby. Rancho Hemingwaya, „Morze i Ziemia” 1983 nr 13, s. 4-5
1983 – Morska polityka państwa (rozmowa z ministrem Jerzym Korzonkiem - kierownikiem Urzędu Gospodarki Morskiej), „Morze i Ziemia” 1983 nr 16, s. 3
1983 – Cel - morska świadomość Polaków (rozmowa z prezesem Ligi Morskiej, Henrykiem Pietraszkiewiczem), „Morze i Ziemia” 1983 nr 17, s. 3
1983 – „Mikołaj Rej” wśród piratów, „Morze i Ziemia” 1983 nr 18, s. 12
1983 – Miasto roku 2030, „Morze i Ziemia” 1983 nr 24, s. 3
1983 – Korespondencja własna z Kuby. Napoleon w Hawanie, „Morze i Ziemia” 1983 nr 25, s. 13
1983 – Wprost ze świata. Mniejszość we własnym kraju, „Morze i Ziemia” 1983 nr 26, 3
1983 – Wprost ze świata. „Straszny Polak”, „Morze i Ziemia” 1983 nr 27, s. 3
1983 – Noumea po polsku, „Morze i Ziemia” 1983 nr 29, s. 5
1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (1). Tajemnica szczecińskich ruin, „Morze i Ziemia” 1983 nr 31, s. 10
1983 – Wprost ze świata. Cristobal - miasto niebezpieczne, „Morze i Ziemia” 1983 nr 32, s. 10
1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (2). Przede wszystkim Polacy, „Morze i Ziemia” 1983 nr 34, s. 10-11
1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (3). Hydrierwerke Pölitz, „Morze i Ziemia” 1983 nr 35, s. 10-11
1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (4). Piekło w ich pamięci, „Morze i Ziemia” 1983 nr 36, s. 12-13
1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (5). Ucieczki, „Morze i Ziemia” 1983 nr 37, s. 10-12
1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (6). Bombardowałem Szczecin i... Police, „Morze i Ziemia” 1983 nr 38, s. 10
1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (7). Umierali jak muchy, „Morze i Ziemia” 1983 nr 39, s. 4-5
1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (8). Hekatomba pod Helem, „Morze i Ziemia” 1983 nr 40, s. 10-11
1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (9). Droga krwi i cierpienia, „Morze i Ziemia” 1983 nr 41, s. 12-13
1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci (10). „Cap Arkona” w płomieniach, „Morze i Ziemia” 1983 nr 42, s. 11
1983 – „Bremerhaven” - statek śmierci. Pozostało nas niewielu, „Morze i Ziemia” 1983 nr 48, s. 10-11
1983 – Korespondencja własna z Danii. Mały domek wielkiego Andersena, „Morze i Ziemia” 1983 nr 49, s. 4
1985 – Biało-czerwona w Szczecinie, „Argumenty” 1985 nr 17, s. 1, 9
1985 – Piraci zza biurka, „Morze i Ziemia” 1985 nr 50, s. 1 i 5
1986 – Rozbój na redzie (1). Horror a la Lagos, „Morze i Ziemia” 1986 nr 1, s. 1 i 4
1986 – Rozbój na redzie (2). Od Temy do Guayaquil, „Morze i Ziemia” 1986 nr 2, s. 10-11
1986 – Ze wspomnień nurka (1). Tajemnice dna, „Morze i Ziemia” 1986 nr 11, s. 1 i 4
1986 – Ze wspomnień nurka (2). „Gneisenaua” droga do huty, „Morze i Ziemia” 1986 nr 12, s. 8-9
1986 – Nasi w Maroku. Chemia wśród dromaderów, „Morze i Ziemia” 1986 nr 17, s. 12
1986 – Piraci wielkiej polityki, „Morze i Ziemia” 1986 nr 32, s. 6-7
1987 – Gdy Szczecin był Wersalem, „Morze i Ziemia” 1987 nr 2, s. 4-5
1990 – polski Madagaskar?, „Morze i Ziemia” 1990 z dn. 2-8 maja, s. 6 i 8

Nagrody i wyróżnienia

1975 – III nagroda w „Ogólnopolskim konkursie na reportaż związany z XXX-leciem Ziemi Szczecińskiej”
nagroda I stopnia Klubu Publicystów Morskich
nagroda ministra handlu zagranicznego i gospodarki morskiej
nagroda ministra-kierownika Urzędu Gospodarki Morskiej

Odznaczenia

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Srebrny Krzyż Zasługi
Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
Medal XXX-lecia
Medal Komisji Edukacji Narodowej
odznaczenie Rodła
1960 – srebrna odznaka „Zasłużony Pracownik Morza”
2016 – srebrny medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Źródła

Bibliografia

Encyklopedia Szczecina t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Andrzej Gedymin), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
Encyklopedia Szczecina Suplement 3 (pod red. Tadeusza Białeckiego), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2010
Słowem i piórem. 50 lat dziennikarstwa na Pomorzu Zachodnim (pod red. Tadeusza Białeckiego), SDRP, Szczecin 1996

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz