Edmund Wayda
| Edmund Wayda | |||
| śpiewak, aktor, reżyser | |||
| |||
| Data urodzenia | 18 grudnia 1915 | ||
| Miejsce urodzenia | Wiedeń | ||
| Data śmierci | 28 czerwca 2010 | ||
| Miejsce śmierci | Hanower | ||
| Miejsce spoczynku | Stare Powązki w Warszawie | ||
Edmund Wayda (1915-2010) – śpiewak, aktor, reżyser, dyrektor Państwowej Operetki w Szczecinie
Życiorys
Edmund Wayda (wł. Edmund Szymaszkiewicz) urodził się 18 grudnia 1915 roku w Wiedniu. Z wykształcenia był prawnikiem. Prawo studiował na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie. Śpiewu uczył się w studiu przy operetce w Swierdłowsku (ob. Jekaterynburg). W latach 1942-1946 był solistą teatrów operetkowych w Swierdłowsku i w Czelabińsku (ZSRR). W sezonie 1946/47 śpiewał w Teatrze Muzycznym w Krakowie, m.in. w Hrabinie Maricy u boku Elny Gistedt. Był jednym z współorganizatorów Teatru Muzycznego im. Żołnierza Polskiego w Lublinie. Do 1949 roku był jego solistą i reżyserem. Śpiewał m.in. w Wesołej wdówce. W latach 1949-1951 był aktorem, śpiewakiem i asystentem reżysera poznańskiej Komedii Muzycznej (Teatr Polski). W latach 1951-1954 występował na scenie Operetki Łódzkiej. Od 1954 do 1956 roku był solistą Operetki Śląskiej w Gliwicach. Tam poznał Jacka Nieżychowskiego, z którym wkrótce miał współorganizować Operetkę w Szczecinie.
Od 1956 roku związany był ze Szczecinem. Reżyserował inauguracyjne przedstawienie operetki Kraina uśmiechu Ferenca Léhara, na scenie Domu Kultury Budowlanych (ZetBeeM) przy al. Bohaterów Warszawy (25 stycznia 1957). W marcu 1959 roku na zaproszenie dyrektora Hansa Pertena z Rostocku reżyserował na scenie tamtejszego teatru muzycznego operetkę Karla Millöckera Madame Dubarry. Na szczecińskiej scenie śpiewał i reżyserował do połowy 1959 roku. W sezonie 1960/61 występował w Operetce Łódzkiej i w Operetce Dolnośląskiej we Wrocławiu. W 1961 roku powrócił do Szczecina, gdzie 1 kwietnia objął stanowisko dyrektora i kierownika artystycznego Operetki Szczecińskiej. Przy Operetce założył i prowadził Studium Aktorskie.
Po wydarzeniach Marca 1968 roku został usunięty ze stanowiska. Wyjechał do Niemiec, gdzie przebywał kilka lat. Po powrocie do Polski w 1989 roku zamieszkał w Warszawie.
Był pierwszym mężem śpiewaczki operetkowej, tancerki i aktorki Ireny Brodzińskiej i ojcem śpiewaczki Grażyny Brodzińskiej. Jego drugą żoną była kapitan ż.w. Danuta Kobylińska-Walas.
Zmarł 28 czerwca 2010 roku w Hanowerze. Urna z prochami została złożona 3 sierpnia 2010 roku w Kolumbarium na Starych Powązkach w Warszawie (rząd 50 miejsce 2). Z inicjatywy szczecińskiego Stowarzyszenia „Czas Przestrzeń Tożsamość” w 2012 roku na Cmentarzu Centralnym posadzono Drzewko Pamięci, którym uhonorowano Edmunda Waydę jako osobę zasłużoną dla Szczecina.
Teatr (Szczecin)
| Tytuł | Kompozytor | Autor libretta / autor | Reżyseria | Forma twórczości | Postać | Teatr | Data premiery |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kraina uśmiechu | Franz Lehár | Victor Leon, Ludwig Herzen | Edmund Wayda | inscenizacja, reżyseria, obsada aktorska | Książę Su Chong | Operetka Szczecińska Towarzystwa Miłośników Teatru Muzycznego | 25 stycznia 1957 |
| Cnotliwa Zuzanna | Jean Gilbert | Georg Okonkowski | Edmund Wayda | inscenizacja, reżyseria, obsada aktorska | Baron Konrad d`Aubrais, członek Akademii Francuskiej | Operetka Szczecińska Towarzystwa Miłośników Teatru Muzycznego | 31 grudnia 1957 |
| Zemsta nietoperza | Johann Strauss syn | Karl Haffner, Richard Genèe wg sztuki Das Gefängnis Rodericha Benedixa i wodewilu La Réveillon Henriego Meilhaca i Ludovica Halévy'ego | Edmund Wayda | reżyseria, obsada aktorska | Eisenstein | Państwowa Operetka | marzec 1958 |
| Wiktoria i jej huzar | Paul Ábrahám | Alfred Grünwald, Fritz Löhner-Beda, Emmerich Földes | Edmund Wayda | inscenizacja, reżyseria, obsada aktorska | Janczi, ordynans rotmistrza; Stefan Koltay, rotmistrz huzarów | Państwowa Operetka | 1 grudnia 1958 |
| Księżniczka czardasza | Emmerich Kálmán | Leo Stein, Bella Jenbach | Edmund Wayda | reżyseria, obsada aktorska | Edwin | Państwowa Operetka | 18 czerwca 1959 |
| Rozkoszna dziewczyna | Ralph Benatzky | Ralf Benatzky wg farsy La petite chocolatière Paula Gavaulta; Julian Tuwim (adaptacja) | Edmund Wayda | inscenizacja, reżyseria, obsada aktorska | Feliks | Państwowa Operetka | 16 maja 1961 |
| Baron cygański | Johann Strauss syn | Ignaz Schnitzer wg noweli Saffi Maurycego Jokaya | Edmund Wayda | inscenizacja, reżyseria, obsada aktorska | Sandor Barinkay | Państwowa Operetka | 4 października 1961 |
| Błękitna maska | Fred Raymond | Heinz Hentschke | Hans Salomon (NRD) | obsada aktorska | Armando | Państwowa Operetka | 29 marca 1962 |
| Swobodny wiatr | Izaak Dunajewski | Wiktor Winnikow, Władimir Kracht, Wiktor Tipot | Mirosłav Kratochvil (Czechosłowacja) | obsada aktorska | Marko | Państwowa Operetka | 25 września 1962 |
| Bal w Savoyu | Paul Abraham | Alfred Grünwald, Fritz Lohner Beda | Edmund Wayda | reżyseria, obsada aktorska | Markiz Arystyd de Faublas | Państwowa Operetka | 13 marca 1963 |
| Czarujący Giulio | Gorni Kramer | Pietro Garinei, Sandro Giovannini | Danuta Baduszkowa | obsada aktorska | Giulio | Państwowa Operetka | 15 października 1963 |
| Noc sylwestrowa | różni kompozytorzy | różni autorzy | obsada aktorska | Państwowa Operetka | 31 grudnia 1963 | ||
| Can-Can | Cole Porter | Abe Burrows | Edmund Wayda | inscenizacja, reżyseria, obsada aktorska | Hilary Jussac | Państwowa Operetka | 29 stycznia 1964 |
| Wesoła wdówka | Franz Lehár | Victor Léon i Leo Stein | Edmund Wayda | inscenizacja, reżyseria | Państwowa Operetka | 14 października 1964 | |
| Panna wodna | Jerzy Lawina Świętochowski | Józef Słotwiński, Walery Jastrzębiec | Beata Artemska | obsada aktorska | Andrzej | Państwowa Operetka | 3 lutego 1965 |
| Paganini | Franz Lehár | Paul Knepler, Bela Jenbach | Tadeusz Laskowski | obsada aktorska | Niccolo Paganini | Państwowa Operetka | 30 września 1965 |
| My Fair Lady | Frederic Loewe | Alan Jay Lerner wg komedii Pigmalion George'a Bernarda Shawa | Emil Chaberski | obsada aktorska | Profesor Henry Higgins | Państwowy Teatr Muzyczny | 19 lutego 1966 |
| Farfurka królowej Bony | Mieczysław Drobner | Anna Świrszczyńska | Maria Billiżanka | obsada aktorska | Poseł | Państwowy Teatr Muzyczny | 21 maja 1966 |
| Ptasznik z Tyrolu | Carl Zeller | Moritz West (Moritz Nitzelberger) i Ludwig Held wg pomysłu Fr. Bieville'a | Edmund Wayda | inscenizacja, reżyseria | Państwowy Teatr Muzyczny | 12 października 1966 | |
| Dziękuję ci, Ewo | Stanisław Renz | Jan Majdrowicz | Edmund Wayda | reżyseria, obsada aktorska | Walerian Dudek | Państwowy Teatr Muzyczny | 4 marca 1967 |
| Hrabina Marica | Emmerich Kálmán | Julius Brammer, Alfred Grünwald | Edmund Wayda | reżyseria, obsada aktorska | Książę Populescu | Państwowy Teatr Muzyczny | 19 lipca 1967 |
| Nitouche | Hervé (Louis Auguste Florimond Ronger) | Henri Meilhac, Albert Millaud | Juliusz Lubicz-Lisowski | obsada aktorska | Dyrektor Teatru | Państwowy Teatr Muzyczny | 21 stycznia 1968 |
| Noc w Wenecji | Johann Strauss syn | Friedrich Zell, Richard Genèe | Tadeusz Laskowski | obsada aktorska | Guido | Państwowy Teatr Muzyczny | 3 maja 1968 |
Na scenie
(fot. Grażyna Wyszomirska)
Ewa Krasiejko (Liza) i Edmund Wayda (Książę Su Chong) w Krainie uśmiechu (1957)
Edmund Wayda (Sandor Barinkay), Ludmiła Millan-Żochówna (Saffi) i Ada Kalińska (Czipra) w Baronie cygańskim (1961)
Tadeusz Hanusek (Mustafa-Bej), Zygmunt Apostoł (Celestyn Formant), Edmund Wayda (Markiz Arystyd de Faublas), Irena Brodzińska (Daisy Parker) w Balu w Savoy'u (1963)
Edmund Wayda (Stefan Koltay) i Irena Brodzińska (Riquette) w Wiktorii i jej huzarze (1958)
Edmund Wayda (Profesor Higgins) i Irena Brodzińska (Eliza Doolittle) w My Fair Lady (1966)
Zygmunt Apostoł (Baron Coloman Żupan), Edmund Wayda (Książę Populescu) i Tadeusz Jarczyński (Czeko, kamerdyner Maricy) w Hrabinie Maricy (1967)
Nagrody i wyróżnienia
- 1997 – Statuetka 40-lecia Opery i Operetki w Szczecinie
Odznaczenia
Bibliografia
- 40 lat Szczecińskiej Sceny Muzycznej (pod red. Małgorzaty Mazurek), Opera i Operetka w Szczecinie, Szczecin 1997
- Encyklopedia Szczecina t. II P-Ż (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Ryszard Markow), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000
- Małgorzata Komorowska, Kronika teatrów muzycznych PRL lipiec 1944 - czerwiec 1989, PTPN, Poznań 2003
Inne źródła
- Programy teatralne (zbiory własne)
- Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie
- Materiały ze zbiorów Archiwum Opery na Zamku w Szczecinie
