Józef Bursewicz

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Józef Bursewicz
poeta, tłumacz
brak zdjecia
Data urodzenia 7 grudnia 1927
Miejsce urodzenia Wilno
Data śmierci 5 marca 1982
Miejsce śmierci Szczecin
Miejsce spoczynku Cmentarz Centralny w Szczecinie (kw. 28A-18-1)
Lokalizacja grobu zobacz na mapie


Józef Bursewicz (1927-1982) – poeta, publicysta, recenzent, tłumacz z języka rosyjskiego i jidisz

Życiorys

Józef Ambroży Bursewicz urodził się 7 grudnia 1927 roku w Wilnie w rodzinie inteligenckiej. Był synem Szymona Bursewicza i Jadwigi z d. Romaszkiewiczowej.

Jako repatriant przybył do Szczecina w lipcu 1945 roku. Zameldowano go jako pięćsetnego mieszkańca miasta. W latach 1948-1951 studiował medycynę, z której zrezygnował po pierwszych sukcesach literackich. Zadebiutował w 1951 roku na łamach „Głosu Szczecińskiego” wierszem Śmierć poety. W następnym roku zadebiutował na antenie radiowej, i od tego czasu datowała się jego stała współpraca z rozgłośnią szczecińską (na stałym etacie od 1 marca 1957 do 30 czerwca 1958) oraz pasmem ogólnopolskim Polskiego Radia. Na potrzeby radia napisał kilka słuchowisk, a także przygotował ponad 700 audycji o charakterze literacko-kulturalnym (krytyki, recenzje, omówienia). Ponadto pisał wiersze, nowele i szkice literackie, znane słuchaczom z cyklu Imiona ulic.

Równocześnie zaczął uprawiać poezję oraz publicystykę kulturalną w prasie. Brał żywy udział w życiu artystycznym miasta. W czerwcu 1956 roku na łamach szczecińskiego tygodnika „Ziemia i Morze” opublikował program poetyckiej grupy Metafora, którego współtwórcami byli poeci: Andrzej Dzierżanowski, Ryszard Grabowski i Janusz Krzymiński. Pojawienie się grupy określono niezwykle ważnym wydarzeniem w literackim życiu Szczecina.

Swoje utwory drukował na łamach m.in. „Ziemi i Morza” „Tygodnika Zachodniego”, „Nowych Sygnałów”, „Życia Literackiego”, „Poglądów”, „Kameny”, „Współczesności”, „Nadodrza” oraz miesięcznika „Szczecin”. Jako przedstawiciel szczecińskiego środowiska literackiego uczestniczył w zjazdach ZLP i „Wiosnach poetyckich”. Pisał teksty dla teatrzyków studenckich, m.in. dla „Skrzata”. W „Kurierze Szczecińskim” zamieszczał recenzje z wystaw i imprez kulturalnych. Dał się również poznać jako ceniony krytyk twórczości plastycznej. Artykuły na ten temat podpisywał pseudonimem Jerzy Rustem.

Należał do grona uznanych tłumaczy z języka rosyjskiego i białoruskiego oraz do grona nielicznych tłumaczy z języka jidysz. Wspólnie z Jadwigą Adler, Marianem Grześczakiem, Tadeuszem Nowakiem, Katarzyną Suchodolską i Stanisławem Witem Wilińskim przełożył na polski wiersze związanego ze Szczecinem żydowskiego poety Eliasza Rajzmana, wydane później w tomiku Modlitwa wilka.

W 1960 roku został członkiem rzeczywistym Związku Literatów Polskich.

Przyjaciele nazywali go Żoskiem.

Zmarł 5 marca 1982 w Szczecinie. Został pochowany na Cmentarzu Centralnym (kw. 28A-18-1).

Twórczość

Poezja

  • 1956 – Arkusz poetycki (tomik poezji), „Ziemia i Morze”, Szczecin
  • 1956 – Miasto; Nocą (wiersze), „Ziemia i Morze” 1956 nr 2, s. 5
  • 1956 – Czarna postać; Śmiejące się oczy; Rozrywki zawodowego mordercy (wiersze), „Ziemia i Morze” 1956 nr 12, s. 5
  • 1956 – Pajac (wiersz), „Ziemia i Morze” 1956, nr 30, s. 5
  • 1957 – Mebel; Wieczory; Pech (wiersze), „Ziemia i Morze” 1957 nr 6, s. 5
  • 1958 – Trawnik; Słowo; Sen; Nadzieja; Zielony krajobraz; Kosz i inne rekwizyty (wiersze), „Dodatek literacki Głosu Szczecińskiego” 1958 nr 9, s. 3
  • 1959 – Kroki we mgle (tomik poezji), Wydawnictwo Poznańskie
  • 1966 – Chłód nocy (tomik poezji), Wydawnictwo Poznańskie
  • 1971 – ***; Po co kwiaty...; Jedni tęsknią... (wiersze), „Spojrzenia” 1971 nr 11, 26-27
  • 1974 – Z tematów syntetycznych (wiersz), „Spojrzenia” 1974 nr 3, s. 13
  • 1999 – Wiersze wybrane (tomik poezji) Wydawnictwo Albatros, Szczecin



Almanachy, publikacje zbiorowe, krótkie opowiadania

  • 1955 – Dom nad Odrą wyd. ZWZMP, Szczecin
  • 1956 – Pocco Kapilla (opowiadanie), „Ziemia i Morze” 1956 nr 3, s. 4
  • 1956 – Westchnienie, Dyrektor, Zdecydowana (fraszki), „Ziemia i Morze” 1956 nr 10, s. 7
  • 1958 – Szczecin literacki wyd. ZLP, Szczecin
  • 1959 – Almanach młodych wyd. Iskry, Warszawa



  • Bursewicz03.jpg
  • Ksiazka02.jpg
  • Szczecin literacki.jpg



Artykuły w prasie (wybór)

Wiersz dedykowany Marysi, córce pisarza Stanisława Daukszy (1955)
  • 1957 – Teatrzyk „Ikra”, „Ziemia i Morze” 1957 nr 17
  • 1957 – Naród w pieśń najbogatszy, „Ziemia i Morze” 1957 nr 24-25, s. 4 i 9
  • 1959 – Morze w szczecińskiej plastyce, „Dodatek Literacki Głosu Szczecińskiego” nr 6, „Głos Szczeciński” 1959 nr 152, s. 1
  • 1959 – Podróż prawie mądra, „Dodatek Literacki Głosu Szczecińskiego” nr 6, „Głos Szczeciński” 1959 nr 152, s. 4
  • 1959 –„Rak”, „Dodatek Literacki Głosu Szczecińskiego” 1959 nr 11, s. 3
  • 1960 – Ze wspomnień o Franciszku Gilu, „Kurier Szczeciński” 1960 nr 232, s. 3
  • 1960 – Liryzm i metafora (z cyklu: Z sali wystawowej), „Kurier Szczeciński” 1960 nr 244, s. 3
  • 1960 – Sztuka wyzwalająca piękno (z cyklu: Z sali wystawowej), „Kurier Szczeciński” 1960 nr 277, s. 6



Wybrane audycje radiowe



Programy telewizyjne



Nagrody

  • 1954 – II nagroda (pierwszej nie przyznano) na zamkniętym konkursie Polskiego Radia za opowiadanie Pierwsze lata



Recenzje prasowe

  • Ryszard Liskowacki, Barwa, muzyka i „kwadraty wiersza", „Dodatek literacki do Głosu Szczecińskiego” wrzesień 1958, s. 3



O twórczości Józefa Bursewicza

  • (...) Twórczość Józefa Bursewicza nasuwa najczęściej myśl o wewnętrznych sprzecznościach, o ciągle dziejącym się sporze dwóch (a może więcej) postaw, dwóch dusz poetyckich. (...) W Bursewiczu walczy wciąż liryk-nastrojowiec (...) z poetą o aspiracjach intelektualnych, by nie rzec filozoficznych. Ten liryk nastrojowiec, świadom potrzeby wypowiadania się w sposób dobitny, świadom potrzeby stałego odnawiania zespołu środków wyrazu, dodawania tym środkom walorów zaskakujących - nie rzadko daje się ponieść owemu „antyestetyzmowi” z kręgu „rzeźniczego noża”. (...) W ogóle w wierszach Bursewicza widac ścieranie się różnych szkół poetyckich, widać wysiłek w kierunku nadania tym starciom jakiejś uporządkowanej postaci. To dobrze świadczy o kulturze literackiej autora i jego świadomości twórczej, ale wciąż nie daje poczucia czegoś zdecydowanie „swojego”. Poeta winien chyba zdecydować się na to, by którejś z tendencji nurtujących go dać pierwszeństwo. (Bogusław Kogut o tomiku Kroki we mgle)



Ciekawostki

  • W 2004 roku z lewej strony wejścia do budynku przy ul. Abramowskiego 4 umieszczono tablicę pamiątkową z wygrawerowanym napisem: W tym budynku w latach 1945–1982 mieszkał szczeciński poeta Józef Bursewicz. Miasto Szczecin i ZLP
  • Postać poety przybliża jego syn Szymon we wspomnieniu Józef Bursewicz (1927-1982) opublikowanym w „Kronice Szczecina 2006” (s. 53-160)
  • W marcu 2016 roku oddział szczeciński Związku Literatów Polskich ogłosił Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Józefa Bursewicza. Konkurs, rozgrywany w dwóch kategoriach – „O Złotą Metaforę”, obejmującą utwory na każdy temat, oraz „O Metaforę szczecińską” – wiersze o tematyce szczecińskiej – adresowany jest do osób, które ukończyły 16 lat. Konkurs organizowany jest w ramach Zachodniopomorskiej Wiosny Poezji, którą zainaugurowano 21 marca 2016 roku w Książnicy Pomorskiej w Szczecinie




Bibliografia



IES64.png
Autor opracowania: Andrzej Androchowicz


Źródło: „http://pomeranica.pl/index.php?title=Józef_Bursewicz&oldid=231311”